Skutek standardów Codex Alimentarius w krajowych porządkach prawnych w kontekście członkostwa w Unii Europejskiej na przykładzie Polski i Słowacji

• Authors: Tomasz Srogosz

Title variants

EN

The effect of Codex Alimentarius standards on national legal orders in the context of European Union membership on the example of Poland and Slovakia

Abstracts

EN

Food safety, i.e. the quality of food products related to health protection, is no longer exclusively the domain of national law. After the establishment of the WTO, it can be said that it belongs to the area of international cooperation, which can be called global food safety management. The central place here is occupied by the joint body of FAO and WHO – the Codex Alimentarius Commission. Its standards are not soft law in the WTO regime because they were “hardened” in a framework of the agreement on the application of sanitary and phytosanitary measures. Taking this into account, it is worth considering the place of these standards in national legal systems. For this purpose, this article uses a comparison of Polish and Slovak regulations in the context of EU membership and, therefore, the EU food law. The conclusions stated that both Poland and Slovakia are obliged to incorporate Codex Alimentarius standards, which was forgotten by the national institutions of these countries. These standards are properly implemented within EU instruments, but this does not exempt countries from an appropriate approach to Codex Alimentarius, taking into account the existence of the Code. However, this is a problem both in the information and educational spheres.

PL

Bezpieczeństwo żywności, czyli jakość produktów żywnościowych związana z ochroną zdrowia, nie jest już wyłącznie domeną prawa krajowego. Po powstaniu WTO można powiedzieć, że należy do obszaru współpracy międzynarodowej, który można nazwać globalnym zarządzaniem bezpieczeństwem żywności. Centralne miejsce zajmuje tu wspólny organ FAO i WHO – Komisja Codex Alimentarius. Jej standardy nie należą w reżimie WTO do soft law, ponieważ zostały utwardzone w ramach porozumienia w sprawie stosowania środków sanitarnych i fitosanitarnych. Biorąc to pod uwagę, warto zastanowić się nad miejscem tychże standardów w krajowych porządkach prawnych. W niniejszym artykule posłużono się w tym celu porównaniem regulacji polskich i słowackich w kontekście członkostwa w UE, a tym samym unijnego prawa żywnościowego. W konkluzjach stwierdzono, że zarówno Polska, jak i Słowacja zobowiązane są do inkorporowania standardów Codex Alimentarius, o czym zapomniały instytucje krajowe tych państw. Standardy te są właściwie wdrażane w ramach instrumentów unijnych, ale nie zwalnia to państw od właściwego podejścia do Codex Alimentarius, uwzględniającego istnienie Kodeksu. Z tym jest natomiast problem zarówno w sferze informacyjnej, jak i edukacyjnej.

Keywords

EN

food safety; European Union; Poland; Slovakia; Codex Alimentarius

PL

bezpieczeństwo żywności; Codex Alimentarius; Unia Europejska; Polska; Słowacja

• Publisher: Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
• Journal: Studia Prawnicze: rozprawy i materiały
• Year: 2024
• Volume: 34
• Issue: 1
• Pages: 99-129

Dates

published

2024

Contributors

author

Tomasz Srogosz

• Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego

References

• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U.z 1997 r., nr 78, poz. 483).
• Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (Dz.U. z 2001 r., nr 5, poz. 44 ze zm.).
• Oznámenie Ministerstva zahraničných vecí Slovenskej republiky (č. 152/2000 Z.z.), slov-lex.sk/pravne-predpisy/SK/ZZ/2000/152/20000513 [dostęp 23.11.2023].
• Potravinový kódex Slovenskej republiky (č. 1541/3/2000 Z.z. [Zbierka Zákonov Slovenskej Republiky – Zbiór Ustaw Republiki Słowacji]).
• Potravní kodex československý, sv. 1, Praha 1937.
• Ústava Slovenskiej republiki z 1. septembra 1992 (č. 460/1992 Z.z.), nrsr.sk/web/Ustava/ustava_202309/index.html [dostęp: 30.11.2023].
• Zákon Národnej rady Slovenskej Republiky zo 27. júna 1995 o potravinách (č. 152/1995 Z.z.), https://www.slov-lex.sk/pravne-predpisy/SK/ZZ/1995/152/19970101.html [dostęp: 15.05.2024].
• Zákon zo 14. septembra 2011, ktorým sa mení a dopĺňa zákon Národnej Rady Slovenskej republiky č. 152/1995 Z. z. o potravinách v znení neskorších predpisov (č. 349/2011 Z.z.), slov-lex.sk/pravne-predpisy/SK/ZZ/2011/349/20111101.html [dostęp: 28.11.2023].
• Multilateral Marrakesh Agreement establishing the World Trade Organization (with final act, annexes and protocol). Concluded at Marrakesh on 15 April 1994, „United Nations Treaty Series” 1995, vol. 1867, no. 31847.
• Decyzja Rady 822/2003 z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie przystąpienia Wspólnoty Europejskiej do Komisji Kodeksu Żywnościowego (Dz.Urz.UE L 309/14 z 26.11.2003).
• Porozumienie w sprawie stosowania środków sanitarnych i fitosanitarnych (Dz.Urz. UE L 336 z 23.12.1994).
• Obwieszczenie Ministra Spraw Zagranicznych w sprawie publikacji załączników do Porozumienia ustanawiającego Światową Organizację Handlu (WTO) z dnia 4 grudnia 1995 r. (Dz.U. z 1996 r., nr 9, poz. 54).
• Oświadczenie Rządowe z dnia 31 lipca 1995 r. w sprawie ratyfikacji przez Rzeczpospolitą Polską Porozumienia ustanawiającego Światową Organizację Handlu (WTO), sporządzonego w Marakeszu dnia 15 kwietnia 1994 r. (Dz.U. z 1995 r., nr 98, poz. 484 ze zm.).
• Codex Alimentarius Procedural Manual, 26 ed., Rome 2018, fao.org/documents/card/en/c/I8608EN [dostęp: 23.10.2023].
• Codex Alimentarius Procedural Manual, 27 ed., Rome 2019, openknowledge.fao.org/server/api/core/bitstreams/3e8f13a7-671c-4418-af-79-1a8cfd1d0d14/content [dostęp: 12.10.2023].
• Codex Alimentarius. International Food Standards: Codex Texts, fao.org/fao-who-codexalimentarius/codex-texts/en [dostęp: 24.10.2023].
• Codex Alimentarius. International Food Standards: Commodity Committees, fao.org/fao-who-codexalimentarius/committees/commodity-committees/en [dostęp: 23.10.2023].
• Codex Alimentarius. International Food Standards: General Subject Committees, fao.org/fao-who-codexalimentarius/committees/general-subjectcommittees/en [dostęp: 23.10.2023].
• Codex Alimentarius. International Food Standards: Members, fao.org/fao-who-codexalimentarius/about-codex/members/en [dostęp:13.10.2023].
• Codex Alimentarius. International Food Standards: Members: Poland, fao.org/fao-who-codexalimentarius/about-codex/members/detail/en/c/15632 [dostęp: 18.10.2023].
• Codex Alimentarius. International Food Standards: Members: Slovakia,fao.org/fao-who-codexalimentarius/about-codex/members/detail/en/c/15617 [dostęp: 18.20.2023].
• Dokumenty Codex Alimentarius, mpsr.sk/publikacie/532-111-532-5737 [dostęp:28.11.2023].
• Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych: Normy i inne dokumenty KKŻ, gov.pl/web/ijhars/normy-i-inne-dokumenty-kkz [dostęp: 26.10.2023].
• Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych: Współpraca międzynarodowa, gov.pl/web/ijhars/wspolpraca-miedzynarodowa [dostęp: 13.10.2023].
• O nas. Odbor bezpečnosti potravín a výživy, Ministerstvo pôdohospodárstva a rozvoja vidieka, mpsr.sk/?navID=47&sID=111&navID2=228 [dostęp:20.10.2023].
• The Codex Alimentarius Commission (CAC), Národné poľnohospodárske a potravinárske centrum – Výskumný ústav potravinársky, vup.sk/en/index.php?mainID=29&navID=39 [dostęp: 13.10.2023].
• Baraník K., Článok 1 ods. 2, [w:] Ústava Slovenskej republiki. Komentár. Zväzok I (základne princípy a l’udské práva), red. L. Orosz, J. Svák, Bratislava 2021,s. 32–39.
• Barcik J., Srogosz T., Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 2019. Bradford A., The Brussels Effect: How the European Union Rules the World, Oxford 2020.
• Burkard M., The Ractopamine Dispute in the Codex Alimentarius Commission, „European Journal of Risk Regulation” 2012, vol. 3, no. 4, s. 610–613.
• Crawford J., The Creation of States in International Law, Oxford–New York 2007.
• Dobbert J.-P., Le Codex Alimentarius, vers une nouvelle méthode de réglementation internationale, „Annuaire français de droit international” 1969, vol. 15, s. 677–717.
• Downes C., The Impact of WTO SPS Law on EU Food Regulations, Cham–Heidelberg–New York–Dordrecht–London 2014.
• Fischer B., Status norm normalizacyjnych i Polskiego Komitetu Normalizacyjnego – zagadnienia wybrane, „Kwartalnik Prawa Publicznego” 2015,t. 13, nr 4. s. 5–21.
• Krauze S., II Międzynarodowe sympozjum w Amsterdamie poświęcone sprawie substancji obcych i synergicznych w żywności, 9–12.07.1956 r., „Roczniki Państwowego Zakładu Higieny” 1957, t. 8, nr 1, s. 85–106.
• Lantajová D., Jankuv J., Kušlita J., Slovakia, [w:] International Law and Domestic Legal Systems. Incorporation, Transformation, and Persuasion, ed. D. Shelton, Oxford 2011, s. 555–566.
• Mareček L., Golovko L., Public International Law. Coursebook, Bratislava 2022.
• Randell A.W., International Food Standards. The Work of Codex, [w:] International Standards for Food Safety, eds N. Rees, D. Watson, Gaithersburg 2000, s. 3–10.
• Ševcová K., Čapla J., Zajác P., Čurlej J., Development of the Food Act of the Slovak Republic from 1995 to 2021, „Slovak Journal of Food Sciences” 2021, vol. 15, s. 982–994.
• Shubber S., Codex Alimentarius Commission under International Law, „International & Comparative Law Quarterly” 1972, vol. 21, no. 4, s. 631–655.
• Škopek B., Průvodce legislativou potravin, Praha 2005.
• Skubiszewski K., Uchwały prawotwórcze organizacji międzynarodowych. Przegląd zagadnień i analiza wstępna, Poznań 1965.
• Srogosz T., Globalne zarządzanie bezpieczeństwem żywności. Aspekty prawne, Warszawa 2022.
• Tuleja P., [w:] P. Czarny, M. Florczak-Wątor, B. Naleziński, P. Radziewicz, P. Tuleja, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, wyd. 2, Warszawa 2023, Lex/el.
• European Communities – Measures Concerning Meat and Meat Products (Hormones) Complaint by the United States. Report of the Panel, WT/DS/26/R/USA, 18.08.1997, wto.org/english/tratop_e/dispu_e/cases_e/ds26_e.htm [dostęp: 25.10.2023].
• European Communities – Measures Concerning Meat and Meat Products (Hormones), Report of the Appelate Body, WT/DS26/AB/R, WT/DS48/AB/R, AB-1997-4, 16.01.1998, wto.org/english/tratop_e/dispu_e/cases_e/ds26_e.htm [dostęp: 24.10.2023].
• European Communities – Trade Description of Sardines, Report of the Panel, WTO Doc WT/DS231/R, 29.5.2002, wto.org/english/tratop_e/dispu_e/cases_e/ds231_e.htm, s. 73 [dostęp: 25.10.2023].
• Joint FAO/WHO Programme on Food Standards (Codex Alimentarius), World Health Organization, Executive Board, Thirty-First Session, Provisional Agenda Item 2.0, EB 31/30, 14.12.1963, apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/136535/EB31_30_eng.pdf?sequence=1&isAllowed=y [dostęp: 15.10.2023].
• Report of the Fifth Session of the Codex Committee on Natural Mineral Waters, Thun, Switzerland, 3–5 October 1996, „Alinorm” 97/20, fao.org/fao-who-codexalimentarius/meetings/archives/en/?y=1997&s=1995 [dostęp: 13.10.2023].
• Report of the first session of the Joint FAO/WHO Codex Alimentarius Commission, Rome, 25 June – 3 July 1963, fao.org/3/66479e/66479E00.htm [dostęp: 13.10.2023].
• Report of the Twenty-First Session of the Joint FAO/WHO Codex Alimentarius Commission, Rome 3–8 July 1995, „Alinorm” 95/37, fao.org/3/v7950e/V7950E00.htm#TOC [dostęp: 23.10.2023].
• Report on the Financial Situation of the Joint Fao/Who Food Standards Programme for 1994/95 and 1996/97, fao.org/3/v7950e/V7950E01.htm#ch8.3.1 [dostęp: 24.10.2023].

Identifiers

DOI

10.48269/2451-0807-sp-2024-1-05

Biblioteka Nauki

32874349