Prawnik nieobecny: Dekonstrukcje prawa w literaturze XX wieku. Przyczynek do dyskusji o law and literature

• Authors: Oliwia Wolak

Title variants

EN

The absent lawyer: Deconstrunctions of law in twentieh-century literature. A contribution to the discussion about law and literature

Abstracts

EN

This article examines the figure of the lawyer in literature, exploring how law and its representatives function within literary narratives. It argues that law is not merely a plot motif but a structural force that organizes the presented reality. The analysis encompasses both traditional portrayals of lawyers as guardians of norms and interpreters of law, as well as their deconstructions, in which law becomes a mechanism of oppression, chaos, or an impenetrable bureaucratic labyrinth. The study is based on the interpretation of selected works of dystopian literature (1984 by George Orwell, A Clockwork Orange and 1985 by Anthony Burgess), allegorical literature (Lord of the Flies by William Golding), and existentialist fiction (The Trial, The Castle by Franz Kafka). In each of these visions, lawyers cease to function as active participants in the legal system, while law itself loses its role as an instrument of justice. This analysis demonstrates that literature not only portrays law but also challenges and tests.

PL

W artykule przeanalizowano postać prawnika w literaturze, ukazując, w jaki sposób prawo i jego przedstawiciele funkcjonują w narracjach literackich. Wskazano, że prawo nie jest jedynie motywem fabularnym, ale także strukturą organizującą rzeczywistość przedstawioną. Analiza obejmuje zarówno tradycyjne przedstawienia prawnika jako strażnika norm i interpretatora prawa, jak i jego dekonstrukcje, w których prawo staje się mechanizmem opresji, chaosu lub biurokratycznym labiryntem. W artykule dokonano interpretacji wybranych dzieł literatury: dystopijnej (Rok 1984 George’a Orwella, Mechaniczna pomarańcza i 1985 Anthony’ego Burgessa), alegorycznej (Władca much Williama Goldinga) oraz egzystencjalnej (Proces, Zamek Franza Kafki). W każdej z tych wizji prawnicy przestają pełnić funkcję aktywnych uczestników systemu prawnego, a prawo samo w sobie przestaje być narzędziem sprawiedliwości. Podjęta analiza ukazuje, że literatura nie tylko przedstawia prawo, ale również je testuje oraz kwestionuje.

Keywords

PL

prawnik w literaturze; prawo i literatura; dekonstrukcja prawa; biurokracja; narracja prawnicza

EN

lawyer in literature; law and literature; deconstruction of law; bureaucracy; legal narrative

• Publisher: Uniwersytet Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie
• Journal: Studia Prawnicze: rozprawy i materiały
• Year: 2025
• Volume: 36
• Issue: 1
• Pages: 405-421

Dates

published

2025

Contributors

author

Oliwia Wolak

• Uniwersytet Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie

References

• Arystoteles, Etyka nikomachejska, tłum. D. Gromska, Warszawa 2007.
• Burgess A., 1985, tłum. R. Stiller, Z. Batko, Kraków 2024.
• Burgess A., Mechaniczna pomarańcza, tłum. R. Stiller, Kraków 2019.
• Cyceron, De officiis, tłum. E. Rykaczewski, Poznań 1873.
• Golding W., Władca much, tłum. W. Niepokólczycki, Warszawa 2020.
• Kafka F., Proces, tłum. B. Schulz [rzecz. J. Szelińska], Warszawa 1957.
• Kafka F., Zamek, tłum. K. Radziwiłł, K. Truchanowski, Kraków 1995.
• Orwell G., Rok 1984, tłum. J. Fiedorczuk, Wolne Lektury.
• Platon, Państwo, tłum. M. Derewiecki, Kęty 2001.
• Andruszkiewicz M., „Prawo w literaturze (law in literature). O stosowalności literackiej analizy prawa w prawoznawstwie”, [w:] Język prawny i prawniczy. I Kongres Ogólnopolski, red. D. Kondratczyk-Przybylska, A. Niewiadomski, E. Walewska, Warszawa 2017, s. 9-18.
• Cabaj J., Nieokreśloność prawa a interpretacyjna teoria Ronalda Dworkina, „Ius Novum” 2014, t. 8, nr 5, s. 121-132.
• Cardozo B.N., Law and literature and other essays and addresses, New York 1931.
• Dworkin R., Law’s empire, Cambridge (MA) 1986.
• Kamień J., Zajadło J., Zeidler K., Prawo i literatura. Parerga, Gdańsk 2019.
• Nawrocka A., Jednostka a państwo: rozważania o godności człowieka i obowiązkach obywatela w „De officiis” M.T. Cycerona, „Studia Philosophiae Christianae” 1984, t. 20, nr 2, s. 91-110.
• Posner R.A., Law and literature, 3rd ed., Cambridge (MA) 2009.
• Schollenberger J., Sympathy beyond the confines of man..." Karol Darwin wobec zwierzęco-ludzkich praktyk codzienności, „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza” 2014, R. 7(49), s. 323-338.
• Weisberg R.H., Family feud: A response to Robert Weisberg on law and literature, „Yale Journal of Law & the Humanities” 1988, vol. 1, s. 69-88.

Identifiers

DOI

10.48269/2451-0807-sp-2025-1-17

Biblioteka Nauki

61807847