Podatek od mediów. Zagrożenie dla pluralizmu mediów w Polsce – analiza i perspektywy na przyszłość na przykładzie scenariusza węgierskiego

• Authors: Victoria Leszczyńska

Title variants

EN

Media Tax As A Threat to Media Pluralism in Poland: Analysis and Future Prospects on the Example of the Hungarian Scenario

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Na początku lutego 2021 roku do wykazu programowych prac legislacyjnych Rady Ministrów został wpisany projekt ustawy o dodatkowych przychodach Narodowego Funduszu Zdrowia, Narodowego Funduszu Ochrony Zabytków oraz utworzeniu Funduszu Wsparcia Kultury i Dziedzictwa Narodowego w Obszarze Mediów. Założeniem projektu jest pozyskiwanie dodatkowych środków finansowych, które miałyby zapobiegać długofalowym zdrowotnym, gospodarczym i społecznym skutkom pandemii COVID-19. Ich źródłem miałyby być składki od reklamy w internecie oraz mediów tradycyjnych (wyłącznie komercyjnych). Projekt ten, potocznie nazywany „podatkiem od mediów”, szybko został odebrany jako potężny cios wymierzony w wolne, niezależne media, których głównym źródłem dochodu są właśnie środki reklamowe. W związku z tym rozwiązania zakładane w projekcie mogłyby doprowadzić do znacznego obniżenia poziomu dochodów wybranych mediów. Sytuacja ta praktycznie od razu została porównana do sytuacji medialnej panującej na Węgrzech, gdzie regularnie dochodzi do prawnego i finansowego ograniczania działalności mediów, które nie głoszą prorządowych treści. Podobnie jak w projekcie polskiej ustawy, powołano tam Środkowoeuropejską Fundację Prasy i Mediów (KESMA), która miała wspierać różnorodność mediów na Węgrzech. W rzeczywistości jednak fundacja skupia wyłącznie prorządowe media. W artykule przedstawiono podobieństwa pomiędzy projektem ustawy zaproponowanym przez polityków Prawa i Sprawiedliwości a działalnością KESMA – fundacji powołanej po objęciu władzy przez Viktora Orbána. Zobrazowano również zagrożenie, jakie może stanowić tzw. podatek od mediów w obliczu panującej pandemii COVID-19 dla pluralizmu mediów w Polsce.

EN

At the beginning of February 2021, the draft bill on the additional income of the National Health Fund, the National Monument Protection Fund, and the establishment of the Fund to Support Culture and National Heritage in the Media was included in the curriculum of legislative works of the Council of Ministers. The aim of the project is to obtain additional funds that would help to prevent the long-term health, economic, and social effects of the COVID-19 pandemic. The resources  would be derived from taxes imposed on advertising both on the Internet and in the traditional (but exclusively commercial) media. This project, colloquially referred to as the âmedia taxâ, was soon considered a powerful blow to the free, independent media. Since their main source of income is advertising,, the proposed project could lead to a significant reduction in their level of income. This situation was almost immediately compared to the situation of the media in Hungary, where the activities of the media that do not publish pro-government content are regularly limited, both legally and financially. Similarly to the Polish draft bill, the Central European Press and Media Foundation (KESMA) was established  with the aim to support the diversity of the media in Hungary. However, the foundation includes only the pro-government media. The paper presents the similarities between the bill proposed by the politicians of Law and Justice party and the activities of KESMA â a foundation established after Viktor OrbĂĄn took power. The paper also presents the threat that media taxes could pose to media pluralism in Poland during the COVID-19 pandemic.

Keywords

PL

podatek od mediów; pluralizm mediów; system medialny; Węgry; repolonizacja mediów

EN

media tax; media pluralism; media system; Hungary; media re-polonization

• Publisher: Polskie Towarzystwo Komunikacji Społecznej
• Journal: Com.press
• Year: 2022
• Volume: 5
• Issue: 1
• Pages: 6-23

Dates

published

2022

Contributors

author

Victoria Leszczyńska

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000240352946

References

• Adamczyk, W. (2008). Amerykańskie archetypy dziennikarstwa śledczego. Poznań: Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM.
• Boczek, K. (2021). Nagła czystka w mediach Polska Press. Nowi naczelni w dziennikach przejętych przez Orlen. Pobrane z: https://oko.press/ zwolniena-w-polska-press-nowi-naczelni/ (19.12.2021).
• Bátorfy, A., Szabó, K. (2021). Monitoring Media Pluralism in the Digital Era. Application of the media pluralism monitor in the European Union, Albania, Montenegro, the Republic of North Macedonia, Serbia & Turkey in the year 2020. Country report: Hungary. Centre for Media Pluralism and Media Freedom, Issue 2021.2814, July 2021. Pobrane z: https://cadmus.eui.eu/bitstream/handle/1814/71949/hungary_results_mpm_2021_cmpf.pdf?sequence=1.
• Pluralizm mediów a pluralizm w mediach. Rola kreacyjna mediów w kształtowaniu płaszczyzny dyskursu publicznego. W: K.A. Wojtaszczyk, P. Stawarz, J. Wiśniewska- Grzelak (red.), Zmierzch demokracji liberalnej? (s. 151–162). Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
• Dobek-Ostrowska, B. (2011). Polski system medialny na rozdrożu. Media w polityce, polityka w mediach. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Postpluralizm, różnorodność mediów i treści w czasach zagrożeń wartości liberalnych. W: A. Jaskiernia, K. Gajlewicz-Korab (red.), Pluralizm mediów, pluralizm w mediach (s. 133–150). Warszawa: Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego.
• Drabik, P. (2020). Kaczyński: repolonizacja mediów do końca obecnej kadencji Sejmu. Pobrane z: https://biznes.radiozet.pl/News/ Repolonizacja-mediow.-Co-to-znaczy-Jaroslaw-Kaczynski-oszczegolach (18.12.2021).
• Drabik, P. (2021), Nowy podatek uderzy w media prywatne. Agora i Polsat już tanieją na giełdzie. Pobrane z: https://www.press.pl/ tresc/64761,nowy-podatek-uderzy-w-media-prywatne_-agora-ipolsat- juz-tanieja-na-gieldzie (05.03.2022).
• Dziennikarze o kupnie Polska Press przez Orlen: repolonizacja tylnymi drzwiami wg scenariusza węgierskiego (2020). Pobrane z: https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/orlen-kupuje-polska-press-cena-jakie-dzienniki-komentarze (19.12.2021).
• Europejska Konwencja Praw Człowieka. Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2 (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.).
• Gera ,V. (2021). Independent Polish media suspend coverage to protest ad tax. Pobrane z: https://apnews.com/article/media-newspapers-poland-6066a00487af9a7b2add617d51836e71 (18.12.2021).
• Jaskiernia, A. (2018). Aktualne problemy europejskiego ładu medialnego. Rada Europy i Unia Europejska wobec zagrożeń wolności i pluralizmu mediów, postprawdy i odpowiedzialności platform internetowych. Studia Medioznawcze, 1(72), 123–131.
• Karta praw podstawowych Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE C 202 z 2016 r., s. 391).
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.).
• Konarska, K. (2021). Zmiany w polityce medialnej Węgier i Polski. Media Biznes Kultura, 1 (10), 83-101.
• Kozielski, M. (2021). TVN i Polsat pierwszy raz w historii nie nadały programów informacyjnych. Pobrane z: https://www.press.pl/ tresc/64828,tvn-i-polsat-pierwszy-raz-w-historii-nie-nadalyprogramow- informacyjnych (18.12.2021).
• Media pomogą w zwalczaniu skutków COVID-19. Przepisy o składce reklamowej w prekonsultacjach (2021). Pobrane z: https://www.gov.pl/ web/finanse/media-pomoga-w-zwalczaniu-skutkow-covid-19- przepisy-o-skladce-reklamowej-w-prekonsultacjach (18.12.2021).
• Magyar, B. (2018). Węgry. Anatomia państwa mafijnego. Czy taka przyszłość czeka Polskę?, Warszawa: Magam.
• Medvegy, G. (2020). Decyzja zezwalająca na utworzenie imperium medialnego Orbána była niezgodna z prawem. Pobrane z: https:// www.liberties.eu/pl/stories/fidesz-kesma-bezprawna-decyzja/18151 (30.01.2022).
• Pandemia uderzyła w kina i telewizję. Miliardowe zyski serwisów streamingowych (2021). Pobrane z: https://businessinsider.com.pl/ biznes/media/pandemia-uderzyla-w-kina-i-telewizje-miliardowezyski- serwisow-streamingowych/zc5q9fe (18.12.2021).
• Platforma edukacyjna Ministerstwa Edukacji i Nauki. Pobrane z: https://zpe.gov.pl/a/przeczytaj/DLcHAzPT1 (27.11.2021).
• Przejęcie Polska Press przez PKN Orlen sprzeczne z konstytucyjną zasadą wolności mediów. Opinia Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, 13.01.2021. Pobrane z: https://www.hfhr.pl/przejecie-polska-pressprzez- pkn-orlen-sprzeczne-z-konstytucyjna-zasada-wolnoscimediow- opinia-helsinskiej-fundacji-praw-czlowieka/ (04.03.2022).
• Reporters without Borders: Hungary - 2021 World Press Freedom Index. Pobrane z: https://rsf.org/en/hungary (31.01.2022).
• Reporters without Borders: Poland - 2021 World Press Freedom Index. Pobrane z: https://rsf.org/en/poland (31.01.2022).
• Sobczak, K. (2021). Rząd szykuje podatek od reklamy, media protestują. Pobrane z: https://www.prawo.pl/prawo/podatek-od-reklamy-protestmediow, 506373.html (18.12.2021).
• Tamás, F. (2021). Orbán’s influence on the media is without rival in Hungary. Pobrane z: https://www.euractiv.com/section/digital/ news/orbans-influence-on-the-media-is-without-rival-in-hungary/ (30.01.2022).
• Słownik Języka Polskiego. hasło: Pluralizm. Pobrane z: https://sjp.pl/ pluralizm (27.11.2021).
• Szczęsny, W. (2021). Media bez wyboru. Świat reaguje na protest polskich dziennikarzy. Pobrane z: https://polskatimes.pl/media-bez-wyboruswiat- reaguje-na-protest-polskich-dziennikarzy/ar/c1-15436007 (18.12.2021).
• Wobec chorych demokracji w Europie. Zrozumieć strategie nieliberalnych rządów, by skuteczniej się im opierać. Studium przypadków: Chorwacja, Węgry, Polska i Serbia, Fundacja Human Rights House, Oslo (Norwegia) i Genewa (Szwajcaria) oraz Human Rights House w Zagrzebiu (Chorwacja), listopad 2017.
• Zgut, E., Przybylski, W. (2020). Na Węgrzech też się zaczęło od lokalnych mediów. Res Publica Nowa. Daje do myślenia, 10, 16–21.

Identifiers

DOI

10.51480/compress.2022.5-1.414

Biblioteka Nauki

2049194