Późnogotycki tryptyk z Nowego Miasta Lubawskiego – nowe rozpoznanie

• Authors: Wiktor Binnebesel

Title variants

EN

Late-Gothic triptych from Nowe Miasto Lubawskie – a new conclusion

Abstracts

EN

The article presents the results of the latest research on the late-Gothic triptych in the church of St. Thomas in Nowe Miasto Lubawskie. Despite its importance as being one of only two preserved medieval altars in the Chełmno region, this monument has not been analysed in a monograph. Based on the analysis of modern source texts as well as later references and photographs, the place of its functioning up to the 20th century was analysed. Later, the triptych was transferred to the Seminary in Toruń. Based on the investigation of old illustrations, descriptions and conservation documentation, outlining the history of the transformations of the monument was attempted. After conducting a stylistic analysis, it was argued that it is possible to link the Nowe Miasto triptych with Toruń workshops and date its creation around the second decade of the 16th century.

PL

W artykule zaprezentowano efekty najnowszych badań dotyczących późnogotyckiego tryptyku z kościoła pw. św. Tomasza w Nowym Mieście Lubawskim. Pomimo swojej rangi – dzieło to jest bowiem jednym z zaledwie dwóch zachowanych średniowiecznych nastaw ołtarzowych na ziemi chełmińskiej, zabytek ten nie doczekał się opracowania monograficznego. Na podstawie analizy nowożytnych tekstów źródłowych oraz późniejszych wzmianek i fotografii analizie poddano miejsce jego funkcjonowania aż do l. 90. XX w., kiedy to został przeniesiony do Seminarium Duchownego w Toruniu. Następnie, na podstawie analizy dawnych materiałów ilustracyjnych, opisów oraz dokumentacji konserwatorskich przeprowadzono próbę zarysowania dziejów przekształceń zabytku. Po przeprowadzeniu analizy stylistycznej wskazano argumenty za powiązaniem nowomiejskiego tryptyku z warsztatami toruńskimi i datowaniem go na drugą dekadę XVI wieku.

Keywords

PL

Nowe Miasto Lubawskie; kościół pw. św. Tomasza w Nowym Mieście Lubawskim; rzeźba gotycka; Tryptyk; Muzeum Diecezjalne w Toruniu

EN

Nowe Miasto Lubawskie; church of St. Thomas in Nowe Miasto Lubawskie; Gothic sculpture; triptych; Diocesan Museum in Toruń

• Publisher: Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
• Journal: Komunikaty Mazursko-Warmińskie
• Year: 2023
• Volume: 321
• Issue: 2
• Pages: 303-323

Dates

published

2023

Contributors

author

Wiktor Binnebesel

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska

References

• Dehio- Handbuch der Deutschen Kunstdenkmäler Deutschordensland Preußen, red. E. Gall, B. Schmid, G. Tiemann, München – Berlin 1952.
• Dekanat nowomiejski, red. Kardasz Stanisław, Toruń 1998, Diecezja toruńska. Historia i teraźniejszość, T. 13.
• Diecezja chełmińska. Zarys historyczno-statystyczny, Pelplin 1928 (brak autora).
• Domasłowski Jerzy, Malarstwo tablicowe poza Gdańskiem w drugiej połowie XV i w początkach XVI wieku, [w:] Domasłowski Jerzy, Karłowska-Kamzowa Alicja, Labuda Adam S., Malarstwo gotyckie na Pomorzu Wschodni, Warszawa–Poznań 1990, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk Wydział Nauk o Sztuce – Prace Komisji Historii Sztuki, 17, s. 153–175.
• Dehio- Handbuch der Deutschen Kunstdenkmäler Deutschordensland Preußen, red. Gall Ernst, Schmid Bernhard, Tiemann Grete, München – Berlin 1952.
• Grabowski Jan, Przewodnik. Nowe Miasto Lubawskie, Kurzętnik, Bratian, Nowe Miasto Lubawskie 1992.
• Heise Johann, Die Bau- und Kunstdenkmäler der Provinz Westpreussen. Kreis Löbau, H. 10: Die Bau- und Kunstdenkmäler des Kreises Löbau, Danzig 1895.
• Keller Hiltgart L., Reclams Lexikon der Heiligen und der biblischen Gestalten : Legende und Darstellung in der bildenden Kunst, Stuttgart 1970.
• Korycka Wanda, Z przeszłości miast i osiedli, [w:] Nowe Miasto. Z dziejów miasta i powiatu, red. Witkowski Zbigniew, Olsztyn 1963, s. 181–222.
• Kruszelnicka Janina, Rzeźba i malarstwo, [w:] Kultura artystyczna ziemi chełmińskiej w czasach Kopernika. Katalog wystawy zorganizowanej przez: Muzeum Okręgowe w Toruniu, Towarzystwo Naukowe w Toruniu, Toruń 1973, s. 24–45.
• Kunstle Karl, Ikonographie der Heiligen, Freiburg im Breisgau 1926.
• Łoziński Jerzy, Pomniki sztuki w Polsce, T. II, cz. 1: Pomorze, Warszawa 1992.
• Münzenberger Ernst F. A., Beissel Stephan, Zur Kenntnis und Würdigung der Mittelalterlichen Altäre Deutschlands: ein Beitrag zur Geschichte der vaterländischen Kunst, Bd. 2, Frankfurt am Mein 1905.
• Nawrocki Konrad, „Rzeźba elbląska około 1500 roku” w Muzeum w Elblągu, czerwiec–wrzesień 1998, Biuletyn Historii Sztuki, T. 41 (1999), s. 438–446.
• Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po województwie pomorskim, Lwów – Warszawa 1924.
• Radzimiński Andrzej, Nowe Miasto Lubawskie w średniowieczu, [w:] Nowe Miasto Lubawskie zarys dziejów, red. Wojciechowski Mieczysław, Nowe Miasto Lubawskie 1992, s. 27–60.
• Woziński Andrzej, Rzeźba drewniana na Pomorzu Wschodnim w latach 1450–1550. Rozprawa doktorska pod kierunkiem Alicji Karłowskiej-Kamzowej, Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań 1996.
• Woziński Andrzej, Późnogotyckie rzeźbione retabula pomiędzy Gdańskiem, Elblągiem, Królewcem a Toruniem w latach 1450-1530, [w:] Teka Komisji Historii Sztuki X. Materiały z sesji naukowej poświęconej pamięci profesora Gwidona Chmarzyńskiego w trzydziestą rocznicę śmierci, Towarzystwo Naukowe w Toruniu. Prace Wydziału Filologiczno-filozoficznego, Toruń 2005, t. XXXVII, z. 3, s. 128–139.
• Woziński Andrzej, Rzeźba w późnośredniowiecznym Toruniu, [w:] Królewskie miasto – trzy stulecia przemian kultury artystycznej Torunia (1454–1793). Wystawa na 160-lecie Muzeum Okręgowego, red. Kurkowski Michał, Toruń 2021, s. 13–27.
• Zalewska Katarzyna, Zagadnienia historyczne, [w:] Anna Żurek, Karolina Zalewska, Dokumentacja prac konserwatorskich 5 rzeźb, ok. 1500. Kościół św. Wawrzyńca w Rożentalu, Warszawa 2019, s. 4–10.

Identifiers

DOI

10.51974/kmw-162338

Biblioteka Nauki

28761890