Klasztor paulinów w Topolnie w latach 1685-1818

• Authors: Jacek A. Szpak

Title variants

EN

Pauline Monastery in Topolno in years 1685-1818

Abstracts

EN

The Pauline Order came to Topolno in 1685 by invitation of Adam Zygmunt Konarski and his brother Andrzej Konarski. In the years 1772–1783, Prussians took over the village of Cieleszynek. As in the whole of Poland, the monastery estates exercised corvée with animals and on foot. The following crops were grown on the monastery farms: rye, wheat, oats, barley, peas and green buckwheat. The crops were used for sowing, consumption in the monastery and at the farm. Livestock farming was complementary, its main purpose was to provide oxen and horses for work. There were mills, breweries and distilleries processing farm products. The revenues were dominated by competencies paid for lands confiscated by the Prussian state. Among the expenses, the following were dominant: costs of construction, renovation and artistic works. In 1810, the Prussian king dissolved the monastery, but the Pauline monks worked in the parish until 1818.

PL

Paulinów do Topolna sprowadzili w 1685 r. Adam Zygmunt Konarski i jego brat Andrzej Konarski. W latach 1772-1783 r. prusacy przejęli wieś Cieleszynek. W dobrach klasztoru, jak w całej Rzeczpospolitej obowiązywała pańszczyzna sprzężajna i piesza. W folwarkach klasztornych uprawiano: żyto, pszenicę, owies, jęczmień, groch i tatarkę. Plony były wydatkowane m.in. na zasiewy, spożycie w klasztorze i folwarku. Gospodarka hodowlana miała charakter uzupełniający, a jej głównym celem było dostarczenie siły pociągowej w postaci wołów i koni. W dobrach klasztornych działały młyny, browary i gorzelnie przerabiające produkty folwarczne. Wśród przychodów dominowały kompetencje wypłacanych za skonfiskowane przez państwo pruskie dobra ziemskie. Wśród wydatków dominowały: koszty prac budowlanych, remontowych i artystycznych. W 1810 r. król pruski skasował klasztor, jednak paulini pracowali w parafii do 1818 r.

Keywords

PL

gospodarka; finanse; Kościół katolicki; Prusy Królewskie; zakon paulinów

EN

economy; finance; Catholic Church; Royal Prussia; Pauline Order

• Publisher: Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
• Journal: Komunikaty Mazursko-Warmińskie
• Year: 2023
• Volume: 321
• Issue: 2
• Pages: 280-302

Dates

published

2023

Contributors

author

Jacek A. Szpak

• Uniwersytet Śląski w Katowicach, Polska

References

• Chodyński S., Paulini w Polsce, w: Encyklopedia kościelna, wyd. M. Nowodworski, t. 18, Warszawa 1892,.
• Cichor D., Dzieje kościoła i klasztoru i klasztoru paulinów we Włodawie 1698-1864, „Studia Claromontana”, t. 13, 1993,.
• Dunin-Wąsowicz A., Pomiary gruntu w Koronie w XVI-XVIII wieku, Warszawa 1994,.
• Flaga J., Działalność duszpasterska zakonów w drugiej połowie XVIII wieku, Lublin 1986.
• Flaga J., Zakony męskie w Polsce w 1772 roku, t. 2, cz. 1, Duszpasterstwo, w: Materiały do atlasu historycznego Chrześcijaństwa w Polsce, t. 8, Lublin 1991.
• Gach P. P., Geografia strat zakonów polskich w końcu XVIII i XIX wieku, Rzym 1980.
• Karbownik H., Opodatkowanie dochodów duchowieństwa i dóbr kościelnych na ziemiach polskich w okresie zaborów 1772-1918, Lublin 1998.
• Kopiec J., Kościół na Śląsku u progu sekularyzacji, w: Sekularyzacja dóbr kościelnych na Górnym Śląsku w 1810 roku, red. F. Wolnik, Opole 2011,.
• Kowalczyk R., Polityka gospodarcza i finansowa Księstwa Warszawskiego w latach 1807-1812, Łódź 2010.
• Koźbiałowicz Ch., Wyjaśnienie do konstytucji paulińskich paulińskich zwane „Directorium Ordinis S. Paui Primi Eremitae” z roku 1736, „Studia Claromontana:, t. 16, 1996.
• Kumor-Mielnik J., Włodawa, w: Encyklopedia katolicka, t. 20, Lublin 2014.
• Muszyńska J., Gospodarka dworska w dobrach biskupów krakowskich w połowie XVII wieku, Kielce 2012.
• Nadratowski M., Parafia i klasztor oo paulinów, w: Włodawa. Miasto i region na przełomie XX/XXI wieku, red. E. Olszewski, Lublin-Warszawa 2002,.
• Odyniec W., Położenie ekonomiczne i społeczne chłopów województwa pomorskiego w XVIII wieku, Gdańsk 1967.
• Szafraniec K., Konwent paulinów jasnogórskich 1382-1864, Rzym 1966.
• Szpak J., Działalność gospodarcza paulinów polskich, „Studia Claromontana”, t. 27, 2009.
• Szpak J., Dzieje klasztoru i parafii w Leśniowie, „Studia Claromontana”, t. 22, 2004.
• Szpak J., Dzieje konwentu i parafii paulinów w Leśniowie-Żarkach 1706-1864, „Studia Claromontana”, t. 20, 2002,.
• Szpak J., Podstawy ekonomiczne klasztoru paulinów w Wieluniu od końca XIV do początku XIX wieku, „Nasza Przeszłość”, 137, 2022, s. 100-103.
• Szpak J., Polska prowincja paulinów od XVII wieku do 1864 roku. Dzieje gospodarcze: klasztor na Jasnej Górze w Częstochowie, Katowice 2020.
• Szpak J., Struktura organizacyjna i społeczna saskich saskich, w: Religia i polityka. Kwestie wyznaniowe i konflikty polityczne w Europie w XVIII wieku, red. L. Harc, G. Wąs, Wrocław 2009,.
• Szpak J., Struktura organizacyjna i społeczna paulinów polskich w dobie stanisławowskiej, w: Nad społeczeństwem staropolskim, t. 1, Kultura-instytucje-gospodarka w XVI-XVIII stuleciu, red. K. Łopatecki, W. Walczak, Białystok 2007.
• Urzędnicy kujawscy i dobrzyńscy XVI-XVIII wieku. Spisy, opr. K. Mikulski, K. Stanek przy współudziale: Z. Górskiego, R. Kabacińskiego, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1990,.
• Urzędnicy Prus Królewskich XV–XVIII wieku. Spisy, opr. K. Mikulski, Wrocław-Warszawa-Kraków 1990, s. 127 (poz. 829).
• Walachowicz T., Kościół katolicki w prawodawstwie Księstwa Warszawskiego, Lublin 1984.
• Wąsicki J., Ziemie polskie pod zaborem pruskim. Prusy Południowe 1793-1806. Studium historycznoprawne, Wrocław 1957.
• Wysocki J., Kościół katolicki pod zaborem pruskim, w: Historia Kościoła w Polsce, t. 2, 1764-1945, cz. 1, 1764-1918, red. B. Kumor, Z. Obertyński, Poznań-Warszawa 1974,.
• Zbudniewek J., Katalog domów i rezydencji polskiej prowincji paulinów, „Nasza Przeszłość", 31, 1969,.
• Zbudniewek J., Paulini wczoraj i dzisiaj, w: „Studia Claromontana”, t. 25, 2007,.
• Zbudniewek J., Paulini wczoraj i dzisiaj, „Studia Claromontyana”, t. 25, 2007. .
• Zdzienicki M. S., Rejestry metryk szlacheckich powiatu grójeckiego, z. 7, Parafija Łęcieszyce 1657-1800, Kalisz 1937.
• Ziółek E. M., Między tronem a ołtarzem. Kościół i państwo w Księstwie Warszawskim, Lublin 2012.
• Złotkowski D., Pod pruskim zaborem1793-1806. W: Częstochowa. Dzieje miasta i klasztoru, t. 2, Częstochowa 2005.

Identifiers

DOI

10.51974/kmw-165887

Biblioteka Nauki

28875239