„Ze wszech miar stosownie zatem świątynią Boga nazywamy duszę sprawiedliwego”. Absalona ze Sprinckirsbach kazanie XLI na poświęcenie kościoła – przekład i komentarz

• Authors: Łukasz Libowski , Piotr Wilk , Mateusz Włosiński

Title variants

EN

“By all means, therefore, it is right that we the soul of the just call the temple of God” Absalon of Sprinckirsbach’s sermon XLI on the dedication of the church – translation and commentary

Abstracts

EN

This article is devoted to one of the sermons by the great and illustrious Victorine preacher, Absalon of Sprinckirsbach (died 1205), author of the extensive collection Sermones festivales, which was first published in 1534 in Cologne, and was later reprinted in 1605 in Milan and in J.-P. Migne’s perennial Latin patrology. The sermon in question is the sermon XLI, one of four sermons by Absalon intended to be read or preached on the occasion of a church dedication ceremony – three of these occasional sermons are already available in Polish translation. A translation of the indicated work is offered here with brief commentaries in the form of footnotes to selected parts of it. The Latin text of the sermon is also included below, so that the two language versions, Latin and Polish, can be easily compared by the reader. The present work, which enriches the collection of those Victorine texts in which the allegorical meaning of the Christian temple is expounded and which are available in Polish, is an element of a broader research project, which will culminate in a study referring to Absalon’s theology of the house of God. This study will complement the article “Multa in his omnibus latent profunda mysteria.” Hugh, Richard and Adam of St Victor’s understanding of the church building.

Keywords

PL

Absalon ze Sprinckirsbach; wiktoryni; kazania; konsekracja kościoła; liturgia; sakramenty

EN

Absalon ze Sprinckirsbach; Victorines; sermons; church consecration; liturgy; sacraments

• Publisher: Wyższe Seminarium Duchowne w Łodzi
• Journal: Łódzkie Studia Teologiczne
• Year: 2024
• Volume: 33
• Issue: 1
• Pages: 213-232

Dates

published

2024

Contributors

author

Łukasz Libowski

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie

• https://orcid.org/0000000161750823

author

Piotr Wilk

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie

• https://orcid.org/0000000176036964

author

Mateusz Włosiński

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie

• https://orcid.org/0000000179598233

References

• Źródła
• Absalon Sprinckirsbacensis, Sermones festivales, PL 211, 13–294 = Absalon ze Sprinckirsbach, Kazanie XXXVIII na poświecenie kościoła, tłum. M. Włosiński, w: Mądrość wiktorynów. Z kultury intelektualnej szkoły św. Wiktora, red. W. Bajor, M.J. Janecki, Ł. Libowski, D. Poirel, Lublin–Kęty 2023 (w druku); P. Wilk, „To jest ten dom, w którym Chrystus chce się zatrzymać”. Absalona ze Sprinckirsbach kazanie XXXIX na poświęcenie kościoła – przekład i komentarz, Łódzkie Studia Teologiczne 32 (2023) 4, 245–260; Ł. Libowski, M. Włosiński, „Nakazał zbudować sobie dom, by w nim odbywały się uroczystości zaślubin”. Absalona ze Sprinckirsbach kazanie XL na poświęcenie kościoła – przekład i komentarz, Łódzkie Studia Teologiczne 32 (2023) 4, 171–196.
• Achardus de Sancto Victore, Sermo II et XIII, w: Achard de Saint-Victor, Sermons inédits. Texte latin avec introductions, notes, et tables, ed. J. Châtillon, Textes Philosophiques du Moyen Age 17, Paris 1970, s. 36–41, 131–168.
• Adamus de Sancto Victore, Sequentiae XXIV–XXV, w: J. Grosfillier, Les séquences d’Adam de Saint-Victor: Étude littéraire (poétique et rhétorique). Textes et traductions, commentaires, Bibliotheca Victorina 20, Turnhout 2008, 348–352 oraz 353–356 = Adam ze Świętego Wiktora, Sekwencje, tłum. T. Gacia, Ł. Libowski, M.H. Nowak, A. Strycharczuk, A. Wilczyński, P. Wilk, wpr. A. Strycharczuk, P. Sicard, przedm. T. Gacia, red. Ł. Libowski, A. Strycharczuk, Lublin 2023, 145–149 oraz 151–154.
• Anonimus de Sancto Victor, Sermo I–II, w: Galteri a Sancto Victore et quorumdam aliorum sermones inediti triginta sex, ed. J. Châtillon, Corpus Christianorum. Continuatio Mediaevalis 30, Turnhout 1975, 245–249, 275–280.
• Augustinus, De doctrina christiana. De vera religione, Corpus Christianorum. Series Latina 32, ed. J. Martin, Turnhout 1962 = Augustyn, De doctrina christiana. O nauce chrześcijańskiej. Tekst łacińsko-polski, tłum. i kom. J. Sulkowski, Warszawa 1989.
• Augustinus, In Iohannis evangelium tractatus CXXIV, Corpus Christianorum. Series Latina 36, ed. R. Willems, Turnhout 1954 = Augustyn, Homilie na Ewangelie i Pierwszy list św. Jana, cz. 2, tłum. W. Szołdarski, W. Kania, opr. i wstęp E. Stanula, Warszawa 1977.
• Augustinus, Sermo XXXII, PL 38, 196–207.
• Biblia Sacra juxta Vulgatam Clementinam, ed. M. Tvveedale, Londyn 2005.
• Filokalia, t. 1, tłum. C. Dobak, red. C. Dobak, S. Hiżycki, Kraków 2023.
• Hugo de Sancto Victore (?), Speculum de mysteriis Ecclesiae, PL 177, 335–380.
• Hugo de Sancto Victore, De dedicatione Ecclesiae (= De sacramentis christianae fidei, II, 5), w: PL 176, 439–442 = Ł. Libowski, „Ipsa quodammode ecclesia primum baptizatur”. Hugona ze Świętego Wiktora spojrzenie na rzeczywistość sakramentu poświęcenia kościoła: piąta część drugiej księgi jego „De sacramentis christianae fidei”, Liturgia Sacra 61 (2023) 1, 183–220.
• Hugo de Sancto Victore, De meditatione, w: Hugues de Saint-Victor, Six opuscules spirituels, wstęp, ed. i tłum. R. Baron, Paris 1969, 44–59 = Hugon ze św. Wiktora, O medytacji, tłum. M. Buraczewski, Ł. Libowski, P. Wilk, w: Mądrość wiktorynów. Z kultury intelektualnej szkoły św. Wiktora, red. W. Bajor, M.J. Janecki, Ł. Libowski, D. Poirel, Lublin–Kęty 2022 (w druku).
• Hugo de Sancto Victore, Didascalicon de studio legendi, ed. Ch.H. Buttimer, Washington 1939 = Hugon ze św. Wiktora, Didascalicon, czyli co i jak czytać, tłum. P. Pludra-Żuk, wstęp J. Soszyński, kom. P. Pludra-Żuk, J. Soszyński, Bibliotheca Litterarum Medii Aevi 4, Warszawa 2017.
• Naso Publius Ovidius, Lekarstwa na miłość, tłum. J. Rościszewski, Warszawa–Wilno–Poznań 1922.
• Platonis Timaeus interprete Chalcidio cum eiusdem commentario, ed. I. Wrobel, Leipzig 1876 (reprint: Frankfurt am Main 1963); tekst dostępny jest online: https://chmtl.indiana.edu/tml/3rd-5th/CHALTIM_TEXT.html (dostęp: 7.06.2023).
• Richardus de Sancto Victore, Sermo I–II, w: Richard de Saint-Victor, Liber exceptionum. Texte critique avec introduction, notes et tables, ed. J. Châtillon, Textes Philosophiques du Moyen Age 5, Paris 1958, 375–379 = Ł. Libowski, „Studeamus, fratres carissimi, studeamus tam gloriosae civitatis cives esse”. Trzy kazania Ryszarda ze Świętego Wiktora z jego „Liber exceptionum” [II, X, 1–3] – wstęp, przekład, komentarz, Littera Antiqua 15 (2020), 11–17.
• Opracowania
• Abramowiczówna Z., Słownik grecko-polski, t. 2, Warszawa 1960.
• Bajor W., Ryszard ze św. Wiktora. „Doctor contemplationis et amoris”, w: Mądrość wiktorynów. Z kultury intelektualnej szkoły św. Wiktora, red. W. Bajor, M.J. Janecki, Ł. Libowski, D. Poirel, Lublin–Kęty 2023 (w druku).
• Bardski K., Duch Święty jako żywioły natury w symbolicznych interpretacjach Starego Testamentu w tradycji łacińskiej, Verbum Vitae 37 (2020) 1, 185–199.
• Białous M., Fenomen religii Prasłowian, Elpis 18 (2016), 145–152.
• Courcelle P., La culture antique d’Absalon de Saint-Victor, Journal des savants (1972) 4, 270–291.
• Feiss H., Dedication of a church. Introduction, w: On the sacraments. A selection of works of Hugh and Richard of St Victor, and Peter of Poitiers, red. H. Feiss, Victorine Texts in Translation 10, Turnhout 2020, 95–114.
• Totius Latinitatis lexicon, red. A. Forcellini i in., t. 2, Prati 1858–1860.
• Janecki M.J., Un caso del Humanismo cristiano en el siglo XII: La Escuela de san Víctor de París, El Mirador. Revista de la Facultad de Filosofía de la Universidad Pontificia de Salamanca 18 (2018–2019), 38–58.
• Kijewska A., Chalcydiusz, w: Powszechna encyklopedia filozofii, t. 2, red. M. Krąpiec, Lublin 2001, 87.
• Komentarz historyczno-kulturowy do Biblii hebrajskiej, red. J.H. Walton, V.H. Matthews, M.W. Chavalas, tłum. Z. Kościuk, Warszawa 2005.
• Lemański J., Jak wyglądała Arka Przymierza (Wj 25, 10–22)?, Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie 11 (2007), 149–155.
• Libowski Ł., Wiktoryni mniejsi. „Familia Victorina”, w: Mądrość wiktorynów. Z kultury intelektualnej szkoły św. Wiktora, red. W. Bajor, M.J. Janecki, Ł. Libowski, D. Poirel, Lublin–Kęty 2023 (w druku).
• Łuka A., „Inque meo nullum carmine crimen erit”. Owidiusza konflikt z prawem, Studia Prawnicze KUL 57 (2014) 1, 85–118.
• Michoń E., Symbolika kluczy w Apokalipsie, Studia Warmińskie (1967) 4, 133–159.
• Leksykon liturgii, opr. B. Nadolski, Poznań 2006.
• Nakamura H., „Talem vitam agamus, ut Dei lapides esse possimus”. Zu Kirchweihpredigten Richards von St. Viktor, w: „Das Haus Gottes, das seid ihr selbst”. Mittelalterliches und barockes Kirchenverständnis im Spiegel der Kirchweihe, red. A. Warnke, R.M.W. Stammberger, C. Sticher, Erudiri Sapientia 6, Berlin–Boston 2006, 293–328.
• Nehring P., Topika wczesnych łacińskich żywotów świętych, Toruń 1999.
• Neuheuser H.P., Ritus und Theologie der Kirchweihe bei Hugo von St. Viktor, w: „Das Haus Gottes, das seid ihr selbst”. Mittelalterliches und barockes Kirchenverständnis im Spiegel der Kirchweihe, red. A. Warnke, R.M.W. Stammberger, C. Sticher, Erudiri Sapientia 6, Berlin–Boston 2006, 251–292.
• Poirel D., L’école de Saint-Victor au Moyen Âge: bilan d’un demi-siècle historiographique, Bibliothèque de l’école des chartes 156 (1998) 1, 201–202.
• Simonetti M., Między dosłownością a alegorią. Przyczynek do historii egzegezy patrystycznej, tłum. T. Skibiński, Kraków 2000.
• Słownik teologii biblijnej, red. X. Leon-Dufour, tłum. K. Romaniuk, Poznań 1990.
• Sordillo A., Godfryd ze św. Wiktora. „Speculator castrorum Dei”, tłum. M.J. Janecki, w: Mądrość wiktorynów. Z kultury intelektualnej szkoły św. Wiktora, red. W. Bajor, M.J. Janecki, Ł. Libowski, D. Poirel, Lublin–Kęty 2023 (w druku).
• Strong J., Grecko-polski słownik Stronga z lokalizacją słów greckich i kodami Popowskiego, tłum. A. Czwojdrak, Warszawa 2015.
• Szymanek K., Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny, Warszawa 2012.
• Szymański M., Henoteizm, w: Powszechna encyklopedia filozofii, t. 4, red. M. Krąpiec, Lublin 2003, 340.
• Vernet M., Les sermons „in generali capitulo” d’Absalon de Saint Victor. Réflexions sur la prédication victorine de la fin du XIIe siècle, w: „Omnium expetendorum prima est sapientia”. Studies on Victorine thought and influence, red. D. Poirel, M.J. Janecki, W. Bajor, M. Buraczewski, Bibliotheca Victorina 29, Turnhout 2021, 227–243.
• Worstbrock F.J., Absalon de Springiersbach, w: Die deutsche Literatur des Mittelalters. Verfasserlexikon, t. 1, Berlin–New York 1978, 17–19.

Identifiers

DOI

10.52097/lst.2024.1.213-232

Biblioteka Nauki

32711391