Szabla i krucyfiks. Działalność wojskowa Jana Zapolskiego - Opata Lędzkiego

• Authors: Bartosz Staręgowski

Abstracts

PL

Zagadnienie dotyczące służby wojskowej przedstawicieli duchowieństwa jest zjawiskiem dość rzadkim i wydawać by się mogło kontrowersyjnym. Według doktryny pochodzącej jeszcze z czasów średniowiecza, księżom nie wolno było przelewać krwi. Nie zmienia to jednak faktu, że historia zna przypadki duchownych, którzy służyli w wojsku i to nie tylko jako kapelani. Życiorys księdza-opata Jana Zapolskiego wpisywałby się doskonale w to zagadnienie. W 1651 r. podczas gdy gros szlachty wielkopolskiej ruszył na wyprawę pod Beresteczko, Zapolski korzystając z posiłków lokalnych duchownych, rozbił siły chłopskie planujące zorganizowanie powstania ludowego. W czasie potopu szwedzkiego, gdy Szwedzi zagrozili Rzeczpospolitej, Wielkopolsce i Kościołowi katolickiemu, prowadził działania wojskowe przeciwko nim, oblegając i zdobywając Koło, a następnie biorąc udział ze swoją chorągwią w wyprawie na marchię brandenburską w 1656 r. Rejestr popisowy jego chorągwi zachował się do dziś i dzięki niemu możemy zapoznać się z jej dokładną strukturą.

Keywords

PL

chorągiew; Koło; krucyfiks; opat; pospolite ruszenie; powstanie chłopskie; szabla; Zapolski

• Publisher: Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy
• Journal: Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
• Year: 2020
• Volume: 134
• Pages: 151-168

Dates

published

2020

Contributors

author

Bartosz Staręgowski

• Archiwum Państwowe w Lublinie

References

• Białkowski L., Szkice z życia wielkopolski w siedemnastym wieku, Poznań 1925.
• Bielecka J., Inwentarze ksiąg archiwów grodzkich i ziemskich wielkopolski XIV–XVIII w., Poznań 1965.
• Czapliński W., Wyprawa Wielkopolan na Nową Marchię w 1656 r. i układ w Sulęcinie, „Roczniki Historyczne”, t. 23, 1957.
• Deputaci trybunału koronnego 1578–1794. Spis, cz. 2 (1621–1660), oprac. D. Kupisz, Warszawa 2017.
• Instrukcja wydawnicza dla źródeł historycznych od XVI do połowy XIX wieku, red. K. Lepszy, Wrocław 1953.
• Jarochowski K., Wielkopolska w czasie pierwszej wojny szwedzkiej od r. 1655 do 1657, Poznań 1864.
• Kamiński M., Dawne opactwo zakonu cysterskiego w Lądzie nad Wartą. Zarys dziejów i zabytki sztuki, Ląd 1936.
• Kersten A., Chłopi polscy w walce z najazdem szwedzkim 1655–1656, Warszawa 1958.
• Kersten A., Stefan Czarniecki 1599–1665, wyd. 2, Lublin 2006.
• Kossarzeczki K., Wielkopolska (wraz z województwami łęczyckim i sieradzkim) i Kujawy, [w:] M. Nagielski, K. Kossarzecki, Ł. Przybyłek, A. Haratym,
• Zniszczenia szwedzkie na terenie Korony w okresie potopu 1655–1660, Warszawa 2015, s. 166–167.
• Kubala L., Wojna brandenburska 1656–1657, Lwów–Warszawa 1917.
• Kubala L., Wojna szwedzka w roku 1655 i 1656, Lwów–Warszawa–Poznań 1917.
• Labuda G., Rozruchy chłopskie na pograniczu wielkopolsko-pomorskim, „Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza”, t. 2, 1956, z. 1.
• Majewski W., Działania partyzanckie w dobie „Potopu” 1655–1660, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości”, t. 29, 1986.
• Marczak P., Wojny husyckie, Warszawa 2004.
• Olejnik K., Obrona polskiej granicy zachodniej od końca XIV do schyłku XVIII w., Poznań 1985.
• Przyboś A., Gniński Jan, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 8, Wrocław–Warszawa–Kraków 1959–1960.
• Romański R., Beresteczko 1651, Warszawa 1994.
• Sauter W., Krzysztof Żegocki, pierwszy partyzant Rzeczypospolitej 1618–1673, Poznań 1981.
• Słownik biograficzny historii powszechnej do XVII stulecia, red. K. Lepszy, Warszawa 1968.
• Smołka J., Powstanie Wielkopolski przeciwko Szwedom w latach 1655–1657, „Rocznik Przemyski”, t. 1, 1909–1911.
• Staręgowski B., Księża-żołnierze, ramię zbrojne kościoła katolickiego, „Rycerstwo”, nr 2, 2016.
• Szczotka S., Powstanie chłopskie pod wodzą Kostki Napierskiego, Warszawa 1951.
• Wagner M., Słownik biograficzny oficerów polskich drugiej połowy XVII wieku, t. 1, Oświęcim 2013.
• Wielkopolski słownik biograficzny, red. A Gąsiorowski, J. Topolski, Warszawa–Poznań 1983.
• Wierzbicki L., Pospolite ruszenie w Polsce w drugiej połowie XVII wieku. Ostatnie wyprawy z lat 1670–1672, Lublin 2011.
• Wimmer J., Polska – Szwecja. Konflikty zbrojne w XVI–XVIII w., Oświęcim 2013.
• Wisłocki J., O działalności emisariuszy Chmielnickiego w Wielkopolsce w 1651 r., „Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza”, t. 1, 1955, z. 1.
• Wisłocki J., Walka z najazdem szwedzkim w Wielkopolsce 1655–1656, „Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza”, t. 2, 1956, z. 2.
• Wisner H., Jan Kazimierz Waza, wyd. 2, Wrocław 2004.

Identifiers

DOI

10.52204/np.2020.134.151-168

Biblioteka Nauki

1205670