Marii Kapri wspomnienia o ks. Adamie Roszko-Bogdanowiczu (1898-1941)

• Authors: Tomasz Krzyżowski

Title variants

EN

Maria Kapri’s memoirs of Father Adam Roszko-Bogdanowicz (1898-1941)

Abstracts

EN

The hero of these memoirs, father Adam Roszko-Bogdanowicz, was born on July 12, 1898, in Dolininy into the Armenian family of Stanislav and Wanda de Oroszena Bohdanowicz. He finished middle school in Lviv and the Latin Seminary there, and was ordained a priest in 1920 by Armenian Archbishop Józef Teodorowicz. He was one of the organizers of the Library of Religious Knowledge in Warsaw (1920-1923), then he was vicar of the Armenian cathedral in Lvov (1923-1927), administrator of the parish in Horodenka in Pokucie (1927-1935), from 1933 a general canon of the Armenian chapter in Lvov and editor of the theological journal "Gregoriana" (1935-1938). He became known as a valued pastor, catechist and retreat leader, tireless confessor and spiritual director, patriot, journalist and publisher of religious literature. During World War II, he became involved in patriotic activities in the Union for Armed Struggle, and was arrested by the NKVD in 1940 and sentenced to death, which he avoided. He was held in the prison on Kazimierzowska Street (the socalled "Brygidki") in Lviv, where he was murdered by the Soviets on June 24, 1941. They exchanged views on a wide range of religious life, professional work, current problems and difficulties. A reliable biography of father Adam Bogdanowicz has not been compiled so far, therefore the published memoirs provide many interesting and previously unknown details of his life and religious, social and patriotic activities.

PL

Bohater publikowanych wspomnień ks. Adam Roszko-Bogdanowicz urodził się 12 VII 1898 r. w Dolinianach w rodzinie ormiańskiej Stanisława i Wandy de Oroszeny Bohdanowicz, ukończył gimnazjum we Lwowie i Seminarium Duchowne obrządku łacińskiego tamże, w 1920 r. przyjął święcenia kapłańskie z rąk arcybiskupa ormiańskiego Józefa Teodorowicza. Należał do grona organizatorów Biblioteki Wiedzy Religijnej w Warszawie (1920-1923), następnie był wikariuszem katedry ormiańskiej we Lwowie (1923-1927), administratorem parafii w Horodence na Pokuciu (1927-1935), od 1933 r. kanonikiem gremialnym kapituły ormiańskiej we Lwowie oraz redaktorem czasopisma teologicznego „Gregoriana” (1935-1938). Zasłynął jako ceniony duszpasterz, katecheta i rekolekcjonista, niestrudzony spowiednik i kierownik duchowy, patriota, publicysta oraz wydawca literatury religijnej. W okresie II wojny światowej włączył się w działalność patriotyczną w Związku Walki Zbrojnej, dlatego w 1940 r. został aresztowany przez NKWD i skazany na karę śmierci, której uniknął. Przebywał w więzieniu na ul. Kazimierzowskiej (tzw. „Brygidki”) we Lwowie, gdzie został zamordowany przez Sowietów 24 VI 1941 r. Autorkę wspomnień Marię Kapri (1894-1985) łączyła z ks. Adamem Roszko-Bogdanowiczem wieloletnia przyjaźń. Wymieniali poglądy na temat szeroko pojętego życia religijnego, pracy zawodowej, aktualnych problemów i trudności. Dotychczas nie opracowano rzetelnej biografii ks. Adama Bogdanowicza, dlatego opublikowane wspomnienia dostarczają wielu ciekawych i nieznanych dotychczas szczegółów z jego życia i działalności religijnej, społecznej i patriotycznej.

Keywords

PL

ks. Adam Bogdanowicz; Maria Kapri; Ormianie polscy; Kościół ormiański

EN

Rev. Adam Bogdanowicz; Maria Kapri; Polish Armenian; Armenian Church

• Publisher: Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy
• Journal: Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
• Year: 2021
• Volume: 135
• Pages: 233-303

Dates

published

2021

Contributors

author

Tomasz Krzyżowski

• Polska Akademia Umiejętności

References

• Kościół rzymskokatolicki i Polacy w Małopolsce Wschodniej podczas wojny ukraińsko-polskiej 1918-1919. Źródła, t. 2, oprac. J. Wołczański, Lwów-Kraków 2012
• Krakowska Księga Adresowa na rok 1908, red. J. Knapik, Kraków 1908
• Kronika Pokucka, „Goniec Pokucki”, 1907, nr 40, s. 4
• Krzyżowski T., Korespondencja arcybiskupa ormiańskokatolickiego Józefa Teodorowicza z Prymasem Polski kardynałem Augustem Hlondem z lat 1924-1938, „Lehahayer. Czasopismo Poświęcone Dziejom Ormian Polskich”, 2019, nr 6, s. 165-296
• Nekrolog prof. Marii Kapri, „Tygodnik Powszechny”, 1985, nr 25, s. 2
• Polska i Ukraina w latach trzydziestych-czterdziestych XX wieku. Nieznane dokumenty z archiwów służb specjalnych. Polskie Podziemie 1939-1941, t. 1: Lwów-Kołomyja, Stryj-Złoczów, red. Z. Gajowniczek, Warszawa-Kijów 1998
• Polskie Ogniska Wychowawcze Wiejskie. Zasady i środki. Program pierwszego polskiego Ogniska Wychowawczego Wiejskiego dla chłopców, Lwów 1906
• Schematismus archidioecesis leopoliensis ritus armeno-catholici pro Anno Domini 1926, Leopolis 1926
• Wołczański J., Korespondencja abp. Józefa Teodorowicza z abp. Adamem Stefanem Sapiehą z lat 1901-1938, w: Arcybiskup Józef Teodorowicz (1864-1938). Studia i materiały, red. J. Wołczański, Kraków 2017, s. 245-425
• Albert Z., Lwowski Wydział Lekarski w czasie okupacji hitlerowskiej 1941-1944, Wrocław 1975
• B[łotnicki] F., rec.: Savinian Louismet, Życie mistyczne, Lwów 1927. Nakładem i drukiem Tow[arzystwa] „Biblioteka Religijna”, str. 212, „Gazeta Kościelna”, 1927, nr 7, s. 82
• Bogdanowicz A., Częsta Komunia św. a częstość spowiedzi wiernych w praktyce duszpasterskiej, Lwów 1938
• Chodynicki H., Polskie Ognisko Wychowawcze Wiejskie (1906-1914), w: Eksperymenty pedagogiczne w Polsce w latach 1900-1939, red. B. Nawroczyński, Wrocław 1963, s. 33-51
• Dzwonkowski R., Leksykon duchowieństwa polskiego represjonowanego w ZSRS 1939-1988, Lublin 2003
• Encyklopedia wiedzy o Jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564-1995, oprac. L. Grzebień, Kraków 1996
• Gajewski S., Iuventus Christiana, w: Encyklopedia katolicka, t. 7, red. J. Duchniewski, Lublin 1997, kol. 564-566
• Grodziski S., Sejm Krajowy Galicyjski 1861-1914, Kraków 2018
• Grzebień L., Bogdanowicz Adam, w: Słownik polskich teologów katolickich 1918-1981, t. 5, red. L. Grzebień, Warszawa 1983, s. 147-148
• Kara J., Podstawka J., Słownik biograficzny moderatorów i profesorów, w: Wyższe Seminarium Duchowne w Nysie-Opolu 1949-1999. Księga Jubileuszowa, red. K. Dola, J. Waloszek, Opole 2000, s. 79-111
• Klauza K., Garrigou-Lagrange Réginald, w: Encyklopedia Katolicka, t. 5, red. P. Hemperek, Lublin 1989, kol. 873-874
• Klein F., Une expérience religieuse: Madeleine Sémer, convertie et mystique (1874-1921), Paris 1923
• Konarski S., Gralewski Jan, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 8, red. K. Lepszy, Wrocław-Kraków-Warszawa 1959-1960, s. 538-540
• Konieczny M., Żychliński Aleksander, w: Encyklopedia katolicka, t. 20, red. E. Gigilewicz, Lublin 2014, kol. 1623-1624
• Kotarska E., Proces czternastu, Warszawa 1998
• Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa 1 IX 1939-5 II 1946, oprac. G. Mazur, J. Skwara, J. Węgierski, Katowice 2007
• Krzyżowski T., Archidiecezja lwowska obrządku ormiańskokatolickiego w latach 1902-1938, Kraków 2020
• Krzyżowski T., Kresowy głos sumienia. Arcybiskup Józef Teodorowicz (1864-1938), „Biuletyn IPN”, 2019, nr 10, s. 11-22
• Krzyżowski T., Kulisy nominacji następcy ormiańskokatolickiego arcybiskupa Lwowa Józefa Teodorowicza, „Lehahayer. Czasopismo Poświęcone Dziejom Ormian Polskich”, 2018, nr 5, s. 249-263
• Leszczyński M., Liga Katolicka, w: Encyklopedia Katolicka, t. 10, red. E. Ziemann, Lublin 2004, kol. 1035-1037
• Łoza S., Czy wiesz kto to jest?, Warszawa, 1938
• Marciniak K., Gardeil Ambroise, w: Encyklopedia katolicka, t. 5, red. P. Hemperek, Lublin 1989, kol. 864-865
• Metropolita Andrzej Szeptycki. Studia i materiały, red. A. A. Zięba, Kraków 1994
• Mysiakowska-Muszyńska J., „W imię Boga i Ojczyzny”. Działalność społeczno-polityczna Narodowej Organizacji Kobiet 1919-1939 – wybrane zagadnienia, „Dzieje Najnowsze”, 47(2015), nr 3, s. 25-48 [Google Scholar]
• Nespiak D., Tadeusz Ostrowski, „Wrocławskie Studia Wschodnie”, 2018, t. 22, s. 253-267 [Google Scholar]
• Nitecki P., Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965-1999. Słownik biograficzny, Warszawa 2000 [Google Scholar]
• NKWD, Narodnyj komissariat wnutriennich dieł, Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych, w: Wielka Encyklopedia PWN, t. 19, red. J. Wojnowski, Warszawa 2003, s. 91
• Orłowski M., Generał Józef Haller 1873-1960, Kraków 2007
• Осіньчук Р., Паньчишин Маріян, w: Енциклопедія українознавства. Словникова частина, т. 5, ред. В. Кубійович, Париж-Нью-Йорк 1966, s. 1940
• Pawlina S., Błotnicki Franciszek, w: Encyklopedia Katolicka, t. 2, red. F. Gryglewicz, Lublin 1976, kol. 686-687
• Petitot L. H., Sainte Thérèse de Lisieux: une renaissance spirituelle, Paris 1925
• Petitot L. H., Święta Teresa z Lisieux: odrodzenie duchowe, Przemyśl 1927
• Pohorecki F., Bohdanowicz Grzegorz, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 2, red. W. Konopczyński, Kraków 1936, s. 221
• Przybył-Sadowska E., Biblioteka Wiedzy Religijnej w Warszawie (1919-1939), „Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi”, 2016, t. 10, s. 211-227
• Rostworowski J., rec.: S. Louismet, Życie mistyczne, przełożyła W. Grafczyńska, Lwów „Biblioteka Religijna” 1927, str. 220, „Przegląd Powszechny”, 1927, t. 173, s. 248-249
• Rycerki Maryi. Z dziejów tułactwa sióstr wizytek lubelskich, Łuck 1936
• Smirnow J., Das Schicksal der armenisch-katholischen Kirche in Galizien während des zweiten Weltkriegs und in der Nachkriegszeit, „Resovia Sacra. Studia Teologiczno-Filozoficzne Diecezji Rzeszowskiej”, 2007/2008, nr 14-15, s. 221-239
• Станьковська Н., Федечко І., Йосифа Вітер Олена Василівна, w: Тернопільський Енциклопедичний Словник, т. 1, ред. Г. Яворський, Тернопіль 2004, s. 692-693
• Szeptycka A., Łoś P. S., Szeptycki Jan Leon Sylwester, w: Ziemianie polscy XX wieku. Słownik biograficzny, cz. 7, red. J. Leskiewiczowa, Warszawa 2004, s. 154-156
• Szkoły Wyższe Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1930
• Szumowski W., Gluziński Lesław, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 8, red. K. Lepszy, Wrocław-Kraków-Warszawa 1959-1960, s. 87-88
• Wasyl F., Ormianie w świetle zapowiedzi przedmałżeńskich rodzimej parafii w Kutach. Edycja źródła, cz. 1: lata 1860-1914, „Krakowskie Pismo Kresowe”, 2016, nr 8, s. 93-267
• Werner A., Ocalenie z innego miejsca, Sanok 2017
• Węgierski J., Lwów pod okupacją sowiecką 1939-1941, Warszawa 1991
• Wnuk R., „Za pierwszego Sowieta”. Polska konspiracja na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej (wrzesień 1939-czerwiec 1941), Warszawa 2007
• Wołczański J., Martyrologium księży ormiańskokatolickich w archidiecezji lwowskiej po II wojnie światowej w świetle źródeł sowieckich, w: Polacy w Armenii, red. E. Walewander, Lublin 2000, s. 193-219
• Wołczański J., Wydział Teologiczny Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie 1918-1939, Kraków 2002
• Wosiek R., Irena Tyszkiewiczowa – siostra Maria Franciszka (1887-1964), w: Ludzie Lasek, oprac. T. Mazowiecki, Warszawa 1987, s. 250-265
• Zaleski T., Słownik biograficzny duchownych ormiańskokatolickich oraz duchownych rzymskokatolickich pochodzenia ormiańskiego w Polsce w latach 1750-2000, Kraków 2001
• Ziemann E., Louismet Irenée Savinien, w: Encyklopedia katolicka, t. 10, red. E. Ziemann, Lublin 2004, kol. 1409
• Zięba A. A., Grzegorz de Oroszeny Bohdanowicz, w: Portrety Ormian Polskich, [kalendarz na 2017 r. wydany przez Fundację Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich w Warszawie]
• Drzewo genealogiczne Roszko-Bogdanowiczów, http://www.skarbnica.ormianie.pl (dostęp: 16 IX 2020)
• Drzewo genealogiczne Teodorowiczów, http://www.skarbnica.ormianie.pl (dostęp: 16 IX 2020)
• https://cordobapedia.wikanda.es/wiki/Obispo_Fray_Albino (dostęp: 6 VII 2020)
• Rozalia de Oroszeny Bohdanowicz (1844-1932), www.wiki.ormianie.pl (dostęp: 14 V 2020)
• Stanisław Bogdanowicz (1867-1907), www.wiki.ormianie.pl (dostęp: 14 V 2020)
• Wanda Bogdanowicz (1869-1949), www.wiki.ormianie.pl (dostęp: 14 V 2020)

Identifiers

DOI

10.52204/np.2021.135.233-303

Biblioteka Nauki

2157715