Niemiecka zbrodnia w Hucie Mińskiej. Historia Kazimierza Przekory zamordowanego w lipcu 1943 roku za ukrywanie Żydów

• Authors: Wojciech Cedro

Title variants

EN

German crime in Huta Mińska. The story of Kazimierz Przekora murdered in July 1943 for hiding Jews

Abstracts

EN

Kazimierz Przekora served in the 7th Lublin Ulan Regiment. When Germans attacked Poland in 1939, he fought against the German army in the defensive war. He had fought in the war until the disbanding of his Regiment. He returned to Huta Mińska thereafter and stayed in the village. The German occupation was exceptionally brutal. The Nazis decided to exterminate all Jewish population. Kazimierz Przekora opposed the extermination of the Jews. He hosted three Jewish men in 1943. They escaped the ghetto in Mińsk and stayed in his house. Przekora provided the escapees with food and shelter. The Nazi Gendarmes from Mińsk Mazowiecki rounded up the Jews hiding in Przekora’s house on July 2, 1943. The Gendarmes were led by Gutberlet and they surrounded three villages: Cielechowizna, Gliniak, and Huta Mińska. The Germans ordered all local men to come to the schoolyard in Gliniak. Kazimierz Przekora complied with the order. While he was staying at the school with the rest of men, the Nazi soldiers were searching his house. They found the Jewish men and brutally killed them. Due to the fact that Przekora was hiding Jews, he was killed by Gutberlet. This murder was intendent to intimidate the local community against helping Jews.

PL

Kazimierz Przekora służył w 7 Pułku Ułanów Lubelskich. Gdy Niemcy zaatakowali Polskę w 1939 roku, walczył w wojnie obronnej do momentu rozwiązania jego oddziału. Następnie powrócił na wieś i zamieszkał w Hucie Mińskiej. Okupacja niemiecka była wyjątkowo brutalna. Naziści skazali ludność żydowską na zagładę. Kazimierz Przekora nie pozostał bierny w tej sytuacji. W 1943 roku przyjął do swojego domu trzech mężczyzn, uciekinierów z mińskiego getta. Zapewnił im kryjówkę oraz pożywienie. 2 lipca 1943 roku doszło do obławy. Żandarmi z Mińska Mazowieckiego, na których czele stał Friedrich Gutberlet, otoczyli trzy wsie: Cielechowiznę, Gliniak i Hutę Mińską. Niemcy nakazali, aby miejscowi mężczyźni stawili się na szkolnym placu w Gliniaku. Kazimierz Przekora wykonał polecenie, a w tym czasie żołnierze przeszukali jego dom. Ukrywający się w nim Żydzi zostali bestialsko zamordowani. Podobny los spotkał Przekorę, którego zastrzelił Gutberlet. Morderstwo miało zastraszyć lokalną społeczność i zniechęcić ją do udzielania pomocy Żydom.

Keywords

PL

Kazimierz Przekora; niemiecka okupacja; zagłada Żydów; Huta Mińska; Mińsk Mazowiecki; pomoc Żydom; represje

EN

Kazimierz Przekora; Occupation of Poland; Holocaust; Huta Mińska; Mińsk Mazowiecki; Rescue of Jews; Punishment for aiding the Jews

• Publisher: Centralna Biblioteka Wojskowa im Marszałka Józefa Piłsudskiego
• Journal: Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej
• Year: 2023
• Volume: 1
• Issue: 19
• Pages: 33-49

Dates

published

2023

Contributors

author

Wojciech Cedro

• Instytut Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego, Polska

• https://orcid.org/0009000768533806

References

• AIPN, OKŚZPNP w Warszawie, S 108/2018 Zn;
• AIPN, sygn. BU 2205/6, T. 4; AIPN, sygn. GK 166/488, T. 4; AIPN, sygn. BU 0392/1381;
• APL, 1956/0, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej we Włodawie, k. 298;
• Bundesarchiv, B 162/6840; B 162/6833;
• CAW, sygn. KZ 22-100, Kazimierz Przekora;
• Bielawski W., Zbrodnie na Polakach dokonane przez hitlerowców za pomoc udzielaną Żydom, Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, Warszawa 1987;
• Datner S., Las sprawiedliwych, Książka i Wiedza, Warszawa 1968;
• Engelking B., Wprowadzenie do dziennika Brandli Siekierki, [w:] Sny chociaż mamy wspaniałe… Okupacyjne dzienniki Żydów z okolic Mińska Mazowieckiego, red. nauk. B. Engelking, Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2016;
• Fedorowicz P., Siódmacy w kampanii wrześniowej. Obsada 7. Pułku Ułanów Lubelskich im. gen. Kazimierza Sosnkowskiego we wrześniu 1939 roku, Muzeum Ziemi Mińskiej, Mińsk Mazowiecki 2019;
• Fuks M., Z dziejów wielkiej katastrofy narodu żydowskiego, Wydawnictwo Sorus, Poznań 1999;
• Gontarek A., Judenrein. Bez Żydów. Żydzi mińscy w czasie wojny i po jej zakończeniu, Towarzystwo Przyjaciół Mińska Mazowieckiego, Mińsk Mazowiecki 2012;
• Gontarek A., Żydzi Mińska Mazowieckiego w latach 1918-1939, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2015;
• Guz L., Targowa 64. Dziennik 27.I.1943 – 11.IX.1944, Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik, Warszawa 1990;
• Kłos L. M., Mińsk Mazowiecki. Miasto i powiat w Drugiej Rzeczypospolitej, Agencja Wydawnicza Egros, Warszawa 2010;
• Kuligowski S., VI Wieków Mińska Mazowieckiego, T. 6, Mińsk Mazowiecki w latach 1939-1944 (wojna i okupacja), Muzeum Ziemi Mińskiej, Mińsk Mazowiecki 2020;
• Laudyn W., Zarys historii wojennej 7-go Pułku Ułanów Lubelskich, Wojskowe Biuro Historyczne, Warszawa 1931;
• Młynarczyk J. A., Piątkowski S., Cena poświęcenia. Zbrodnie na Polakach za pomoc udzielaną Żydom w rejonie Ciepielowa, Instytut Studiów Strategicznych, Kraków 2007;
• Musiał B., Kto dopomoże Żydowi, Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań 2019;
• Mówiński F., Szumcie wierzby, Czytelnik, Warszawa 1972;
• Nowak W., Samhorodek-Komarów 1920. Walki jazdy polskiej z konnicą Budionnego. Maj-wrzesień 1920, Bellona, Warszawa 2010;
• Odziemkowski J., 7 Pułk Ułanów Lubelskich im. gen. Kazimierza Sosnkowskiego, Egross-Mikromax, Warszawa 1989;
• Pacut M., Mazowiecka Brygada Kawalerii w wojnie 1939 roku, Oficyna Wydawnicza Ajaks, Pruszków 2013;
• Stan badań nad pomocą Żydom na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką. Przegląd piśmiennictwa, red. T. Domański, A. Gontarek, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa – Kielce 2022;
• Szczypiorski K., Dzieje Ułanów Lubelskich, Muzeum Ziemi Mińskiej, Mińsk Mazowiecki 2018;
• Ten jest z Ojczyzny mojej, oprac. W. Bartoszewski, Z. Lewinówna, Świat Książki, Warszawa 2007;
• Wichert W., Niemiecki system okupacyjny na ziemiach polskich w latach 1939-1945, [w:] Stan badań nad pomocą Żydom na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką. Przegląd piśmiennictwa, red. T. Domański, A. Gontarek, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa – Kielce 2022;
• Borkowska E. M., Obozy pracy przymusowej dla Żydów w powiecie mińskim w latach 1939-1943, „Rocznik Mińskomazowiecki” 2015, T. 23, s. 89;
• Fedorowicz P., Kazimierz i Antoni Przekora, „Rocznik Mińskomazowiecki” 2018, T. 26, s. 197-198;
• Noiński E., Likwidacja getta żydowskiego w Mińsku Mazowieckim na podstawie relacji i wspomnień naocznych świadków, „Rocznik Mińskomazowiecki” 2006, T. 14, s. 75-83;
• Sitkiewicz D., Żydzi w powiecie mińskim w okresie okupacji niemieckiej 1939-1944. Stan badań, postulaty badawcze, źródła, “Polish-Jewish Studies” 2021, T. 2, s. 174-201;
• Szczypiorski K., Zarys dziejów 7 Pułku Ułanów Lubelskich im. gen. Kazimierza Sosnkowskiego, „Rocznik Mińskomazowiecki” 1994, T. 2, s. 46-72;
• https://instytutpileckiego.pl/pl/zawolani-po-imieniu/upamietnieni/kazimierz-przekora [dostęp: 10.09.2023].

Identifiers

DOI

10.5281/zenodo.10078469

Biblioteka Nauki

27316739