Wielcy Polacy w Projekcie Manhattan

• Authors: Krzysztof Król

Title variants

EN

Great Poles in the Manhattan Project

Abstracts

EN

The Manhattan Project is the code name for the most recognisable weapons programme in modern history. Although it was not the first nuclear weapons programme, it was certainly the largest and best known. More than a hundred thousand people took part in it: theoretical scientists and engineers, technicians and lab technicians, administrative and support staff, and soldiers. The most prominent are the scientists – the real cream of the scientific world of the time. Former or future Nobel Prize winners. Among them was a large representation of people with Polish roots and two young scientists from Poland: a mathematician and a physicist. One is recognised as the co-inventor of the hydrogen bomb, the other of the classical uranium bomb. This article presents the profiles of these two great Polish scientists, who made a considerable contribution to the project that culminated in the creation of the most destructive type of weapon – a nuclear weapon.

PL

Projekt Manhattan to kryptonim najbardziej rozpoznawalnego programu zbrojeniowego we współczesnej historii. Chociaż nie był pierwszym programem budowy broni jądrowej, z całą pewnością był największym i najbardziej znanym. Brało w nim udział ponad sto tysięcy osób: począwszy od naukowców-teoretyków i inżynierów, jak również techników i laborantów, pracowników administracji i personelu pomocniczego, a skończywszy na żołnierzach. Najbardziej znani są naukowcy – to prawdziwa śmietanka ówczesnego świata nauki, byli lub przyszli laureaci Nagrody Nobla. Wśród nich znalazła się liczna reprezentacja osób o polskich korzeniach oraz dwóch młodych naukowców z Polski: matematyk i fizyk. Jeden uznawany jest za współtwórcę bomby wodorowej, drugi – klasycznej bomby uranowej. Artykuł przedstawia sylwetki obu wielkich polskich naukowców, którzy wnieśli niebagatelny wkład w projekt zakończony stworzeniem najbardziej destrukcyjnego typu broni – broni jądrowej.

Keywords

PL

Projekt Manhattan; polscy naukowcy; Stanisław Ulam; Józef Rotblat; bomba jądrowa; bomba wodorowa; bomba atomowa

EN

Manhattan Project; Polish scientists; Stanisław Ulam; Józef Rotblat; nuclear bomb; hydrogen bomb; atomic bomb

• Publisher: Centralna Biblioteka Wojskowa im Marszałka Józefa Piłsudskiego
• Journal: Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej
• Year: 2023
• Volume: 1
• Issue: 19
• Pages: 51-75

Dates

published

2023

Contributors

author

Krzysztof Król

• Narodowe Centrum Badań Jądrowych, Ośrodek Radioizotopów – Polatom, Polska

• https://orcid.org/0000000317989508

References

• Blades D. M., Siracusa J. M., A History of U.S. Nuclear Testing and Its Influence on Nuclear Thought, 1945-1965, Rowman & Littlefield, Maryland 2015;
• Górlikowski M., Noblista z Nowolipek. Józefa Rotblata wojna o pokój, Wydawnictwo Znak, Kraków 2018;
• Kuratowski K., Pół wieku matematyki polskiej 1920-1970, Książka i Wiedza, Warszawa 1973;
• Rota G.-C., Indiscrete Thoughts, Springer Science+Business Media, New York 1997;
• Ulam S., Przygody matematyka, Znak Horyzont, Kraków 2021;
• Kawalec A., Sawicki Ł., Nieznani polscy naukowcy w Projekcie Manhattan, „Postępy Techniki Jądrowej” 2021, Vol. 64, z. 2;
• Krzyśko M., Stanisław Marcin Ulam (1909-1984), „Przegląd Statystyczny” 2010, T. 57, z. 1;
• Landau S., Joseph Rotblat: The road less traveled, “The Bulletin of the Atomic Scientists” 1996, January/February;
• Rota G.-C., The lost café, “Los Alamos Science Special” 1987;
• Ulam S., Wspomnienia z Kawiarni Szkockiej, „Wiadomości Matematyczne” 1969, nr 12;
• Veys L., Joseph Rotblat: Moral Dilemmas and the Manhattan Project, “Physics in Perspective” 2013, Vol. 15, Issue 4;
• Archiwum Fundacji Nobla, https://www.nobelprize.org/images/rotblat-13476-portrait-mini-2x.jpg [dostęp: 20.07.2022];
• Frisch O. R., Peierls R., Memorandum on the Properties of a Radioactive “Super-bomb”, https://www.atomicheritage.org/key-documents/frisch-peierls-memorandum [dostęp: 7.07.2022];
• https://pugwashconferences.files.wordpress.com/2014/02/1957_pugwash_group.jpg [dostęp: 15.07.2022];
• Los Alamos National Labolatory, Historic Badges, https://www.lanl.gov/about/history-innovation/badges.php [dostęp: 12.07.2022];
• Meitner L., Frisch O. R., Disintegration of Uranium by Neutrons: a New Type of Nuclear Reaction, “Nature” 1939, No. 143, https://doi.org/10.1038/143239a0;
• National Nuclear Security Administration / Nevada Site Office, https://web.archive.org/web/20160409202321/http://www.nv.doe.gov/library/photos/photodetails.aspx?ID=750 [dostęp: 10.07.2022];
• The American Philosophical Society, https://www.amphilsoc.org/item-detail/stanislaw-and-clair-ulam-los-alamos-scientific-laboratory-open-house-1955 [dostęp: 16.07.2022];
• The Bulletin of the Atomic Scientists, https://thebulletin.org/wp-content/uploads/2017/08/Atomic_cloud_over_Hiroshima.jpg.webp [dostęp: 12.07.2022];
• The Nobel Peace Prize 1995, https://www.nobelprize.org/prizes/peace/1995/summary/ [dostęp: 15.07.2022];
• Tsipis K., Edward Teller and the folly of star wars, “Washington Post” 1992, February 23, https://www.washingtonpost.com/archive/entertainment/books/1992/02/23/edward-teller-and-the-folly-of-star-wars/97104376-257f-455b-b7b5-5ce8b0dd3e5b/ [dostęp: 10.07.2022].

Identifiers

DOI

10.5281/zenodo.10078474

Biblioteka Nauki

27316738