Stanowisko konserwatystów w sporze o model edukacji we współczesnej Polsce

• Authors: Grzegorz Radomski

Title variants

EN

The position of conservatives in the dispute over the model of education in contemporary Poland

Abstracts

EN

The aim of this article is to analyse the educational concepts of Polish conservative circles at the beginning of the twenty-first century. Being aware of the vastness of the issue, I decided to narrow the research field of the article to the issue of civic education understood as the development of knowledge concerning public life allowing for appropriate civil practices. Attention was paid to such issues as patriotic education, civic education, economic education. The role of educational institutions such as the family, school and the Catholic Church is analysed. The article also takes into account the concept of adversaries. The basic source base consisted of party programmes and articles on social/political/cultural subjects.

PL

Celem artykułu jest analiza koncepcji edukacyjnych polskich środowisk konserwatywnych na początku dwudziestego pierwszego wieku. Zdając sobie sprawę z rozległości zagadnienia, zdecydowałem się zawęzić pole badawcze artykułu do kwestii edukacji obywatelskiej, rozumianej jako rozwój wiedzy dotyczącej życia publicznego pozwalającego na odpowiednie praktyki obywatelskie. Zwrócono uwagę na takie kwestie jak: edukacja patriotyczna, wychowanie obywatelskie, edukacja ekonomiczna. Przeanalizowano rolę instytucji wychowawczych takich jak rodzina, szkoła, Kościół katolicki. W artykule uwzględniono też koncepcję adwersarzy. Podstawową bazę źródłową stanowiły programy partyjne i publicystyka.

Keywords

PL

konserwatyzm; edukacja; partie polityczne; myśl polityczna

EN

conservatism; education; political parties; political thought

• Publisher: Instytut Dyskursu i Dialogu
• Journal: Dyskurs & Dialog
• Year: 2023
• Issue: 12(2)
• Pages: 81-98

Dates

published

2023

Contributors

author

Grzegorz Radomski

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Nauk o Polityce i Bezpieczeństwie

• https://orcid.org/0000000168436693

References

• Ambroziak Anton, Pakt dla edukacji. Recepta na dobrą szkołę w 10 punktach. Czy opozycja skorzysta?, https://oko.press/pakt-dla-edukacji-recepta-na-dobra-szkole-w-10-punktach-czy-opozycja-skorzysta [dostęp: 21.09.2022].
• Bäcker Roman, Rak Joanna, Elementy procesu badawczego myśli politycznej. Wprowadzenie do badania empirycznego, „Myśl Polityczna” 2020, nr 3, s. 67 – 78.
• Baranowska Marta, Od solidarności do mowy nienawiści. Kilka uwag o społeczeństwie obywatelskim i polityce historycznej w kontekście debat o Okrągłym Stole, w: Społeczeństwo obywatelskie. Historia. Teoria. Praktyka, red. Rafał Kania, Marek Kazimierczuk, Difin, Warszawa 2021, s. 160 – 171.
• Borkowska-Nowak Magdalena, O demiurgach i ogrodnikach w polityce, w: Idee polityki i komunikowania. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Mateuszowi Nieciowi z okazji 40-lecia pracy naukowej, red. Tomasz Litwin, Wydawnictwo Naukowe Ignatianum w Krakowie, Kraków 2023, s. 25-36.
• Burszta Wojciech, Dobrosielski Paweł, Jaskułowski Krzysztof, Majbroda Katarzyna, Majewski Piotr, Rauszer Michał, Naród w szkole. Historia i nacjonalizm w polskiej edukacji szkolnej, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Warszawa 2019.
• Byrska Anna, Mamy na czym budować. Polska szkoła to nie tylko problemy. https://klubjagiellonski.pl/2022/10/05/mamy-na-czym-budowac-polska-szkola-to-nie-tylko-problemy/ [dostęp: 02.08.2023].
• Czarnacka Agata, „Seksualizacja dzieci”. „Lex Czarnek 3.0” boi się Ordo Iuris, a powinien bać się też Kościół https://oko.press/rada-rodzicow-lex-czarnek [dostęp: 16.08. 2023].
• Czerpaniak-Walczak Maria, Pedagogika emancypacyjna. Rozwój świadomości krytycznej, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2006
• Drelich Sławomir, Grzechy główne Roszkowskiego. Wokół kontrowersyjnego podręcznika do historii i teraźniejszości. https://liberte.pl/grzechy-glowne-roszkowskiego-wokol-kontrowersyjnego-podrecznika-do-historii-i-terazniejszosci/ [dostęp: 12. 12. 2022].
• Drelich Sławomir, Polityka historyczna w edukacyjnych koncepcjach polskich środowisk konserwatywnych na przełomie XX i XXI wieku, w: Problematyka edukacji w polskiej myśli politycznej po 1989 roku, red. Grzegorz Radomski, Towarzystwo Naukowe Płockie, Płock 2019, s. 28-48.
• Doktryny polityczne w Polsce 1989-1991. Materiały źródłowe. Praca zbiorowa pod red. Henryka Przybylskiego, Katowice 1992.
• Figiel Monika, Szkoły autorskie w Polsce. Realizacje edukacyjnych utopii, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2001
• Grygienć Janusz, Edukacja liberalna we współczesnej myśli politycznej, „Kultura i Edukacja” 2013, nr 3, s. 13-25.
• Jagielska Dorota, Hybrydy ideologii edukacyjnych polskich polityków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2014.
• Kaszczyszyn Piotr, Edukacja seksualna w szkole. O co tak naprawdę się spieramy. https://klubjagiellonski.pl/2019/10/18/edukacja-seksualna-w-szkole-o-co-tak-naprawde-sie-spieramy/ [dostęp: 14.08.2023].
• Kowalczyk Krzysztof, Typologia polskich partii politycznych według kryterium programowego, „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne” 2014, nr 1, s. 73-99.
• Kusiak Paweł, Konserwatywne ideały wychowawcze w dobie deweyowskiego paradygmatu edukacyjnego, „Coloquia Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych” 2013, nr 4, s. 79-92.
• Legutko Ryszard, Czas wielkiej imitacji, Arcana, Kraków 1998.
• Kwieciński Zbigniew, Między patosem a dekadencją. Studia i szkice socjopedagogiczne, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP, Wrocław 2007.
• Lewandowski Arkadiusz, Endogenne źródła kryzysu demokracji liberalnej jako przedmiot badań, „Horyzonty Polityki” 2022, t. 13, s. 85 – 104.
• Lewandowski Arkadiusz, Komercjalizacja edukacji jako narzędzie kształtowania bezpieczeństwa społecznego. Analiza koncepcji programowych Platformy Obywatelskiej w okresie rządów (2007-2015), „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, sectio k, 2022, vol. XXIX, s. 126 – 140.
• Łukasik-Gębska Sylwia, Koncepcja edukacji w programach wyborczych wybranych polskich partii politycznych z 2011 i 2015 roku, „Społeczeństwo. Edukacja. Język”, 2016, nr 4, s. 53 – 62.
• Łyżwa Paweł, Myśl polityczna chrześcijańskiej demokracji w III RP, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2003.
• Malendowicz Paweł, Edukacja przymusowa a edukacja libertarna w myśli anarchizmu społecznego i anarchokapitalizmu, w: Problematyka edukacji w polskiej myśli politycznej po 1989 roku, pod red. Grzegorza Radomskiego, Towarzystwo Naukowe Płockie, Płock 2019, s. 229 – 242.
• Markowski Michał Paweł, Wojny nowoczesnych plemion. Spór o rzeczywistość w epoce populizmu, Wydawnictwo Karakter, Kraków 2019.
• Matyja Rafał, Konserwatyzm po komunizmie, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009.
• Merta Tomasz, Zmiana paradygmatu. https://teologiapolityczna.pl/tomasz-merta-zmiana-paradygmatu-tpct-21 [dostęp: 05.06.2022].
• Nowoczesna. Solidarna. Bezpieczna Polska. Program Prawa i Sprawiedliwości. Warszawa 2011.
• Palska Hanna, Badacz społeczny wobec tekstu. Niektóre problemy analizy jakościowej w socjologii i teorii literatury, w: Spojrzenie na metodę. Studia z metodologii badań socjologicznych, red. Henryk Domański, Krystyna Lutyńska, Andrzej Rostocki, Instytut Filozofii i Psychologii PAN, Warszawa 1999.
• Paruch Waldemar, Między wyobrażeniami a działaniami. Wybrane aspekty podmiotowe badań politologicznych nad myślą polityczną, „Polityka i Społeczeństwo” 2004, nr 1, s. 9 – 38.
• Piekutowski Jan, Czego chcą od kultury konserwatyści https://wiez.pl/2022/03/16/czego-chca-od-kultury-konserwatysci/ [dostęp: 12.08.2023].
• Radomski Grzegorz, Edukacja w myśli politycznej wybranych ugrupowań postsolidarnościowych. Zarys problematyki, w: Ugrupowania postsolidarnościowe w systemie partyjnym Trzeciej Rzeczypospolitej, red. Arkadiusz Fordoński, Arkadiusz Lewandowski, Marcin Polakowski, Grzegorz Radomski, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika Toruń, 2020, s. 127 – 146.
• Rowiński Tomasz, Manowce pragmatyzmu edukacyjnego https://teologiapolityczna.pl/tomasz-rowinski-manowce-pragmatyzmu-edukacyjnego-tpct-21 [dostęp: 21.07.2023].
• Sajduk-Burska Anna, Nowoczesna szkoła konserwatywna. Otwarcie perspektywy, „Polska Myśl Pedagogiczna” 2021, nr 8, s. 19 – 37.
• Sanecka-Tyczyńska Joanna, Oblicza tożsamości zbiorowej we współczesnej polskiej myśli politycznej, w: Myśl polityczna. Działanie i komunikowanie, red. Anna Szwed-Walczak, Łukasz Jędrzejski, Kamil Mazurek, Wydawnictwo Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2022, s. 91 – 106.
• Sikorski Tomasz, Polskie współczesne idee konserwatywne. Ciągłość i zmiana, w: Przeszłość i orientacja prospektywna w wyobrażeniach ideowych, red. Michał Śliwa, Magdalena Mikołajczyk, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2013, s. 71 – 90.
• Sikorski Tomasz, Problematyka edukacji w programie i myśli politycznej polskich konserwatywnych ugrupowań politycznych po 1989 roku, w: Problematyka edukacji w polskiej myśli politycznej po 1989 roku, red. Grzegorz Radomski, Towarzystwo Naukowe Płockie, Płock 2019, s. 11 – 28.
• Solarczyk-Szewc Hanna, Kompetencje społeczne i obywatelskie w podstawach programowych kształcenia ogólnego w świetle wyzwań Zintegrowanej Strategii Umiejętności 2030, „Edukacja” 2020, nr 3, s. 88 – 101.
• Stępień Stefan, Konserwatyści wobec zagadnień gospodarczych III RP, w: Konserwatyzm. Historia i współczesność, red. Stefan Stępień, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2003, s. 228 – 241.
• Śliwerski Bogusław, Edukacja (w) polityce. Polityka (w) edukacji. Inspiracje do badań polityki oświatowej, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2015.
• Szlachta Bogdan, Demokracja liberalna. Źródła, ustanowienie (?) i kres (?), Instytut De Republica, Warszawa 2022.
• Tokarz Tomasz, Konserwatyzm a edukacja demokratyczna, w: Demokracja i edukacja: dylematy, diagnozy, doświadczenia, red. Katarzyna Gawlicz, Paweł Rudnicki, Maciej Starnawski, Tomasz Tokarz, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław 2014, s. 85 – 107.
• Tokarz Tomasz, Problem ekonomizacji edukacji w ujęciu polskich konserwatystów, „Kultura i Edukacja” 2012, nr 4, s.160 – 183.
• Walecka Katarzyna, Przekraczając Rubikon – między kryzysem a upadkiem demokracji, w: Między demokracją liberalną a nieliberalną, red. Katarzyna Walecka, Kinga Wojtas, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków 2021.
• Wojciechowski Karol, Determinanty debaty publicznej nad kierunkiem rozwoju oświaty w Polsce po 1989 roku, Poznań 2018 (nieopublikowana praca doktorska).
• Wonicki Rafał, O potrzebie kosmopolitycznego obywatelstwa, „Zoon Politikon” 2010, nr 1, s.73 – 84.
• Zawadzka Katarzyna, Kwestia gender w polityce edukacyjnej. Analiza programów polskich partii politycznych, „Świat Idei i Polityki” 2015, t. 14, 391 – 412.

Identifiers

DOI

10.5281/zenodo.10427840

Biblioteka Nauki

24202993