Działalność kobiet w Polskiej Organizacji Wojskowej

• Authors: Ewelina Pawlaczyk

Title variants

EN

The activity of women in the Polish Military Organization

Abstracts

EN

The Polish Military Organisation (Polska Organizacja Wojskowa) was founded shortly after the outbreak of World War I to prepare cadres for service in the Polish Army to regain Polish independence. From the very beginning, there was a female unit in the organization. Focused on selected examples, the article aims to demonstrate the involvement of women in the fight for the rebirth of the motherland. Female members of the Polish Military Organisation showed great resourcefulness, dedication, courage and fortitude. They collaborated with men as couriers and liaison officers taking care of food supplies and transporting weapons. Moreover, they proved to be very skilled at gathering intelligence. In the interwar Poland, some of them served as members of Sejm and Senat, the two chambers of the Polish Parliament. Many worked socially or for charity after the war. The author intends to compare women’s participation in the struggle for independence in other countries which appeared on the map of Europe at the beginning of the 20th century.

PL

Polska Organizacja Wojskowa powstała krótko po rozpoczęciu I wojny światowej, aby przygotować kadry do służby w Wojsku Polskim na rzecz odzyskania niepodległości Polski. Od początku znajdował się w niej Oddział Żeński. Artykuł ma na celu poprzez przedstawienie sylwetek kilku kobiet pokazanie ich zaangażowania w organizacji konspiracyjnej o szerokim zasięgu podczas walk o odrodzenie Polski. Członkinie POW wykazywały się ogromną zaradnością, poświęceniem, odwagą i hartem ducha. Współpracowały z mężczyznami jako kurierki, łączniczki, dbały o aprowizację, transport broni, a także znakomicie sprawdzały się w wywiadzie. W II Rzeczypospolitej część z nich odnalazła swoje miejsce w sejmie lub senacie. Po wojnie wiele pracowało społecznie bądź charytatywnie. Autorka ma zamiar w dalszych badaniach zająć się porównaniem udziału kobiet w walce o niepodległość w innych państwach, które zaistniały na mapie Europy na początku XX wieku.

Keywords

PL

walka o niepodległość; kobiety; I wojna światowa; konspiracja; Polska Organizacja Wojskowa

EN

underground activity; Polish Military Organization; First World War; women; fight for independence

• Publisher: Centralna Biblioteka Wojskowa im Marszałka Józefa Piłsudskiego
• Journal: Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej
• Year: 2021
• Issue: 2(16)
• Pages: 41-54

Dates

published

2021

Contributors

author

Ewelina Pawlaczyk

References

• Bełcikowska A., Polska Organizacja Wojskowa. Zarys dziejów, Warszawa 1939;
• Drozdowski M. M., O roli kobiet w narodzinach Niepodległości lat 1918-1922, [w:] Niepodległość z kobiecą twarzą. Różne przejawy aktywności kobiet w drodze do niepodległości (od upadku powstania styczniowego do 1920 roku), red. J. Załęczny, Warszawa 2019;
• Jankowski S. M., Dziewczęta w maciejówkach, Warszawa 2012;
• Jędrzejewicz W., P. O. W. i Batalion Warszawski. Moja służba 1914-1915, Warszawa 1939;
• Konarski S., Polski Słownik Biograficzny, t. 33;
• Lipiński W., Zarys historyczny Polskiej Organizacji Wojskowej, [w:] Polska Organizacja Wojskowa: szkice i wspomnienia, Warszawa 1930;
• Nałęcz T., Polska Organizacja Wojskowa, Warszawa 1984;
• Nowosielski S., In the hurricane of war: memoirs of a woman soldier, [miejsce nieznane] [1929?];
• Piłsudska A., Udział kobiet w walkach o niepodległość, „Niepodległość” (Londyn) 1955, t. 5;
• Słownik biograficzny kobiet odznaczonych Orderem Wojennym Virtuti Militari, t. 1, A-G, red. E. Zawacka, Toruń 2004;
• Służba ojczyźnie. Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość 1915-1918, red. A. Piłsudska, Warszawa 1929;
• Wierna służba. Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość 1910-1915, red. A. Piłsudska, Warszawa 1927;
• Wińska U., Zwyciężyły wartości. Wspomnienia z Ravensbrück, Gdańsk 1985;
• Z dziejów Legionów Polskich i Polskiej Organizacji Wojskowej 1914-1918: materiały sympozjum z 10 listopada 1983 r., red. nauk. P. Stawecki, Warszawa 1984.
• Borkiewicz-Celińska A., Major Wanda Gertz: wspomnienie w setną rocznicę urodzin, „Gazeta Wyborcza” 1996, nr 180, dod. Gazeta Stołeczna;
• Cygan W., Maria Wittekówna – peowiaczka, żołnierz Armii Krajowej: pierwsza kobieta generał WP (1899-1997), „Biuletyn Informacyjny”. Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej. Zarząd Główny 2018, nr 10;
• Czarnecka R., Żołnierz Rzeczypospolitej, „Polska Zbrojna” 1997, nr 25;
• Kulesza-Kurowska J., Wanda Gertzówna (1896-1958): oficer rezerwy piechoty WP, porucznik (1920), major (1944), „Biuletyn Informacyjny”. Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej. Zarząd Główny 2003, nr 5;
• Lipiński W., Polska Siła Zbrojna i Polska Organizacja Wojskowa na przełomie wojny światowej: (w 20-tą rocznicę), „Wiarus: organ Podoficerów Wojska Lądowego i Marynarki Wojennej” 1938, nr 32;
• Milczarek E., Wystrzałowa towarzyszka Ola, „Polityka” 2019, nr 45;
• Pełczyńska W., Helena Radlińska w latach 1913-1921, „Zeszyty Historyczne” (Paryż) 1971, z. 19;
• Smoleński P., Dziewczyna, która chciała być żołnierzem: bohaterowie powstania, „Gazeta Wyborcza” 2014, nr 196, dod. Ale Historia nr 34;
• Wiśniewska M., Edukacja wojskowa strzelców w Legionach Polskich i Polskiej Organizacji Wojskowej (1910-1918), „Kwartalnik Bellona” 2015, nr 2, s. 177-188.
• https://wbh.wp.mil.pl/pl/pages/kobiety-niepodlegosci-2018-10-08-2/
• http://www.rp.pl/Rzecz-o-historii/308049901-Polska-Organizacja-Wojskowa---pierwsza-polska-armia-podziemna.html#ap-1

Identifiers

DOI

10.5281/zenodo.5720193

Biblioteka Nauki

2028884