Standaryzacja umów jako przejaw publicyzacji prawa prywatnego

• Authors: Joanna Mucha-Kujawa

Title variants

EN

Contracts’ standardization as a symptom of publication of private law

Abstracts

EN

The ongoing civilization changes have an overwhelming impact on contract law. The transformations of domestic private law cause a reevaluation in the continental (positivist) sphere of legal thought. This applies in particular to legal structures that protect individual interests. This state of affairs is mainly influenced by Anglo-Saxon origin’s institutions, which introduce pragmatism into continental, including domestic, private law, in the form of, inter alia, widespread use of contracts by accession (in the form of regulations, templates, etc.) and the so-called economic analysis of law, emphasizing the economic effectiveness of legal regulations (economization of law). In practice, this means the emergence of a new European legal culture, which essence is the abandonment of formal and dogmatic structures in favour of pragmatic and flexible formulas (‘adherence to reality’) and the growing importance of the law-making role of courts.

PL

Zachodzące przemiany cywilizacyjne wywierają przemożny wpływ na prawo umów. Transformacje krajowego prawa prywatnego powodują przewartościowania w sferze kontynentalnej (pozytywistycznej) myśli prawniczej. Dotyczy to w szczególności konstrukcji prawnych, chroniących interesy jednostkowe. Na ten stan wpływają głównie instytucje o anglosaskim rodowodzie, które wprowadzają do kontynentalnego, w tym krajowego, prawa prywatnego pragmatyzm w postaci m.in. powszechnego już stosowania umów przez przystąpienie (w postaci regulaminów, wzorców itd.) oraz tzw. ekonomicznej analizy prawa, akcentującej efektywność ekonomiczną regulacji prawnych (ekonomizacja prawa). W praktyce oznacza to powstawanie nowej europejskiej kultury prawnej. Jej istotą jest rezygnowanie z konstrukcji formalnych i dogmatycznych na rzecz formuł pragmatycznych i elastycznych („przyleganie do rzeczywistości”) oraz wzrost znaczenia prawotwórczej roli sądów.

Keywords

PL

prawo umów; algorytmizacja umów; standaryzacja umów; wzorzec umów; ochrona konsumenta; publicyzacja prawa umów

EN

contract law; algorithmization of contracts; standardization of contracts; contract templates; consumer protection; publication of contract law

• Publisher: Instytut Nauk Prawnych PAN / Institute of Legal Studies PAN
• Journal: Studia Prawnicze
• Year: 2018
• Issue: 5 spec.
• Pages: 47-82

Dates

published

2018

Contributors

author

Joanna Mucha-Kujawa

• https://orcid.org/0000000238980425

References

• Annexes to COM(2016)288, Communication on Online Platforms and the Digital Single Market, Opportunities and Challenges for Europe, COM(2016)288), https://www.eumonitor.eu/9353000/1/j9vvik7m1c3gyxp/vk4l7qztimy6 [dostęp: 1.12.2018].
• Atiyah P.S., The Rise and Fall of Freedom of Contract, Oxford 1979.
• Barnett R.E., Perspectives on Contract Law, Boston 1995.
• Bauman Z., Płynna nowoczesność, Kraków 2006.
• Baumann Z., Postmodern Ethics, Oxford-Cambride 1993.
• Bednarek M., Wzorce umów w prawie polskim, Warszawa 2005.
• Bieniek G. (red.), Komentarz do Kodeksu Cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, t. 1, Warszawa 2001.
• Bierć A., Lobbing w prawodawstwie, „Nauka” 2000, nr 4, s. 172-182.
• Bierć A., Prawo umów wobec konstytucyjnego zakazu dyskryminacji, [w:] B. Bajor, P. Saganek (red.), Wyzwania współczesnego prawa. Księga pamiątkowa dedykowana SSN Tadeuszowi Szymankowi, Warszawa 2018, s. 129-159.
• Bierć A., Racjonalna procedura prawodawcza jako podstawa dobrego prawa, [w:] W. Czapliński (red.), Prawo w XXI wieku. Księga pamiątkowa 50-lecia Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2006, s. 85-105.
• Bierć A., Zarys prawa prywatnego. Część ogólna, Warszawa 2018.
• Bławat M., Pasko K., O zakresie zachowania mocy wiążącej umowy po eliminacji klauzul abuzywnych, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2016, nr 3, s. 5-28.
• Brożek B., Pewność prawa jako stabilność strukturalna, „Forum Prawnicze” 2011, nr 6, s. 23-29.
• Chirelstein M.A., Concepts and Case Analysis in the Law of Contracts, Nowy Jork 1998.
• Cieplak J., Leefatt S., Smart Contracts: A Smart Way to Automate Performance, „Georgetown Law Technology Review” 2017, t. 1, nr 2, s. 417-427.
• Cikała-Kaszowska K., Ponowoczesna koncepcja szczęścia, „Logos i Ethos” 2016, nr 1 spec., s. 63-75.
• Cordero-Moss G. i in., Anglo-American Contract Models and Norwegianorother Civil Law Governing Law (completed), http://www.jus.uio.no/ifp/english/research/projects/anglo [dostęp: 24.09.2012].
• Cyrul W., Brożek B., Globalny system prawa, [w:] J. Stelmach (red.), Studia z filozofii prawa, t. 2, Kraków 2003, s. 93-109.
• Czachórski W., Brzozowski A., Safjan M., Skowrońska-Bocian E., Zobowiązania. Zarys wykładu, Warszawa 2004.
• Czepelak M., Autonomia woli w prawie prywatnym międzynarodowym UE, Warszawa 2015.
• Dajczak W., Amerykańska zapowiedź „śmierci umowy” na tle tradycji romanistycznej, [w:] F. Longchamps de Berier (red.), Dekodyfikacja prawa prywatnego. Szkice do portretu, Warszawa 2017, s. 88-102.
• Dajczak W., Współczesne wyzwania prawa rzymskiego, [w:] F. Longchamps de Berier (red.), Dekodyfikacja prawa prywatnego. Szkice do portretu, Warszawa 2017.
• Dajczak W., Zobowiązania, [w:] W. Dajczak, T. Giaro, F. Longchamps de Berier (red.), Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego, Warszawa 2018, s. 427-543.
• Doliwa A., O istocie i przyszłości umowy na tle współczesnej praktyki obrotu i przepisów kodeksu cywilnego o zawarciu umowy, [w:] Z. Kuniewicz, D. Sokołowska (red.), Prawo kontraktów, Warszawa 2017, LEX, s. 78-86.
• Dyrektywa Rady 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, Dz. Urz. UE L 95 z 21.04.1993 r.
• Florczak-Wątor M., Horyzontalny wymiar praw konstytucyjnych, Kraków 2014.
• Giaro T., Historia i tradycja prawa rzymskiego, [w:] W. Dajczak, T. Giaro, F. Longchamps de Berier (red.), Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego, Warszawa 2018, s. 31-116.
• Gnela B. (red.), Ustawowe ograniczenia swobody umów. Zagadnienia wybrane, Warszawa 2010.
• Grundmann S., Hacker P., Digital Technology as a Challenge to European Contract Law: From the Existing to the Future Architecture, „European Review of Contract Law” 2017, t. 13, nr 3, s. 255-293.
• Gudowski J. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część ogólna, t. 3, Warszawa 2018, LEX.
• Gutowski M., Nieważność czynności prawnej, Warszawa 2017.
• Habermas J., Faktyczność i obowiązywanie. Teoria dyskursu wobec zagadnień prawa i demokratycznego państwa prawnego, Warszawa 2005.
• Halberda J., Podobieństwa między prawem rzymskim i angielskim na przykładzie reguł dotyczących postępowania i zobowiązań, „Forum Prawnicze” 2012, nr 2, s. 48-58.
• Hanusz A., Zasada autonomii woli stron stosunków cywilnoprawnych w świetle prawa podatkowego, „Państwo i Prawo” 1998, nr 12, s. 36-51.
• Helios J., Podział publiczne / prywatne w prawie Unii Europejskiej, [w:] U. Kalina-Prasznic (red.), Stare dogmaty – nowe wyzwania w prawie i ekonomii, Warszawa 2013, s. 275-288.
• Hesselink M.W., Europejskie prawo umów: kwestia ochrony konsumenta, obywatelstwa czy sprawiedliwości, „Nowa Europa” 2008, nr 11(7), s. 220-258.
• Hesselink M.W., The New European Legal Culture, Deventer 2001.
• Hulicki M., Lustofin P., Wykorzystanie koncepcji blockchain w realizacji zobowiązań umownych, „Człowiek w Cyberprzestrzeni” 2017, nr 1, s. 28-53.
• Jagielska M., Kunkiel-Kryńska A., Wybór prawa jako klauzula abuzywna w umowach konsumenckich zawieranych przez Internet, „Internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2016, nr 3(5), s. 29-38.
• Jagielska M., Niedozwolone klauzule umowne, [w:] E. Nowińska, P. Cybula (red.), Europejskie prawo konsumenckie a prawo polskie, Zakamycze 2005, s. 57-106.
• Janowski J., Kontrakty elektroniczne w obrocie prawnym, Warszawa 2008.
• Jędrzejewska A., Koncepcja oświadczenia woli w prawie cywilnym, Warszawa 1992.
• Kaczor J., Zasada autonomii woli w świetle filozofii liberalnej, „Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny” 2001, nr 1-2, s. 1-25.
• Kaczorowska B., Znaczenie klauzul generalnych prawa prywatnego a algorytmizacja praktyki kontraktowej, [w:] L. Lai, M. Świerczyński (red.), Prawo sztucznej inteligencji, Warszawa 2018, s. 81-93.
• Kidyba A. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część ogólna, t. 3, Warszawa 2014, LEX.
• Kocot W.J., Kontrakty kreatywne – nowy rozdział w cyberewolucji prawa umów, [w:] P. Kostański, P. Podrecki, T. Targosz (red.), Experientia docet. Księga jubileuszowa ofiarowana pani profesor Elżbiecie Traple, Warszawa 2017, s. 946-962.
• Kocot W.J., Wpływ Internetu na prawo umów, Warszawa 2004.
• Köhler H., BGB. Algemeiner Teil, Monachium 2003.
• Kohutek K., Rynki wyszukiwarek internetowych a zarzut nadużycia pozycji dominującej (na tle unijnej sprawy przeciwko Google), „Europejski Przegląd Sądowy” 2014, nr 10, s. 33-39.
• Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. Platformy internetowe i jednolity rynek cyfrowy. Szanse i wyzwania dla Europy {SWD(2016)172 final}, Bruksela 25.05.2016, COM(2016)288 final, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52016DC0288&from=BG [dostęp: 1.12.2018].
• Korycka-Zirk M., Teorie zasad prawa a zasada proporcjonalności, Warszawa 2012.
• Księga pierwsza Kodeksu cywilnego. Projekt z uzasadnieniem. Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego, Warszawa 2008.
• Kunkiel-Kryńska A., Metody harmonizacji prawa konsumenckiego w Unii Europejskiej i ich wpływ na procesy implementacyjne w państwach członkowskich, Warszawa 2013.
• Lewaszkiewicz-Petrykowska B., Autonomia woli stron a zakres odpowiedzialności ex contractu (kilka refleksji), [w:] A. Brzozowski, W. Kocot, K. Michałowski (red.), W kierunku europeizacji prawa prywatnego. Księga pamiątkowa dedykowana profesorowi J. Rajskiemu, Warszawa 2007, s. 75-85.
• Longchamps de Bérier F., Myślenie dekodyfikacyjne a zjawisko dekodyfikacji, [w:] F. Longchamps de Berier (red.), Dekodyfikacja prawa prywatnego. Szkice do portretu, Warszawa 2017, s. 269-293.
• Longchamps de Berier F., Parise A., Vliet van L., Preface, [w:] A. Parise, L. van Vliet (red.), Re-De-Co-dification? New Insights on the Codification of Private Law, Haga 2018.
• Longchamps de Bérier F., Stałość a zmienność szczegółowych regulacji prawa spadkowego Niepodległej, „Forum Prawnicze” 2018, nr 2, s. 3-24.
• Longchamps de Berier F., The Nature of the Contract of Civilian Jurists, Poznań 2012.
• Longchamps de Bérier R., Zasady kodeksu zobowiązań, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1934, nr 2, s. 77-93.
• Łemkowski M., Materialna ochrona konsumenta, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2002, nr 3, s. 67-96.
• Łętowska E. (red.), Prawo zobowiązań – część ogólna, System Prawa Prywatnego, t. 5, Warszawa 2006.
• Łętowska E., Europejskie prawo umów konsumenckich, Warszawa 2004.
• Łętowska E., Nieuczciwe klauzule w prawie umów konsumenckich, Warszawa 2004.
• Łętowska E., Pawłowski K., O operze i o prawie, Warszawa 2014.
• Łętowska E., Podstawy prawa cywilnego, Warszawa 1993.
• Machnikowski P. (red.), Kodeks cywilny. Księga pierwsza. Część ogólna. Projekt Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego przyjęty w 2015 r. z objaśnieniami, Warszawa 2017.
• Machnikowski P., Prawne instrumenty ochrony zaufania przy zawieraniu umowy, Warszawa 2010.
• Machnikowski P., Prawo zobowiązań w 2025 roku. Nowe technologie, nowe wyzwania, [w:] A. Olejniczak, J. Haberko, A. Pyrzyńska, D. Sokołowska (red.), Współczesne problemy prawa zobowiązań, Warszawa 2015, s. 379-395.
• Machnikowski P., Swoboda umów według art. 3531 k.c. Konstrukcja prawna, Warszawa 2005.
• Machnikowski P., Zasada swobody umów jako problem kodyfikacyjny, [w:] M. Sawczuk (red.), Czterdzieści lat kodeksu cywilnego. Materiały z Ogólnopolskiego Zjazdu Cywilistów w Rzeszowie (8–10 października 2004 r.), Kraków 2006.
• Macneil I.R., The Relational Theory of Contracts, [w:] D. Campbell (red.), Selected Works of Ian Macneil, London 2001.
• Maliszewska-Nienartowicz J., Ewolucja ochrony konsumenta w europejskim prawie wspólnotowym, Toruń 2004.
• Małobęcka I., Prawna ochrona konsumenta w sieci na przykładzie zagadnienia darmowych usług platform internetowych, „Internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2017, nr 3, s. 32-47.
• Mana-Walasek S., Korelacja autonomii jednostki z wolnością w świetle orzecznictwa ETPCz, „Przegląd Prawniczy UW” 2016, nr 2, s. 461-478.
• Mańko R., Idee polityczne i prawne a kultura unijnego prawa prywatnego – przyczynek do dalszych badań, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2017, t. XVI, nr 2, s. 69-95.
• Maroń G., Zasady prawa jako składnik kultury prawnej, [w:] O. Nawrot, S. Sykuna, J. Zajadło (red.), Konwergencja czy dywergencja kultur i systemów prawnych?, Warszawa 2012, s. 223-232.
• Maroń G., Zasady prawa. Pojmowanie i typologie a rola w wykładni prawa i orzecznictwie konstytucyjnym, Poznań 2011.
• Mazurkiewicz J., „Wszystko na sprzedaż!” Prawo umów wobec mizerii moralnej współczesnego Zachodu, [w:] Z. Kuniewicz, D. Sokołowska (red.), Prawo kontraktów, Warszawa 2017, s. 302-317.
• Moskała J., Eliminacja klauzul abuzywnych z polskiego obrotu gospodarczego, „Glosa” 2008, nr 4, s. 65-67.
• Nowacki J., Prawo publiczne – prawo prywatne, Katowice 1992.
• Olechowski M., Porządek publiczny jako ograniczenie swobody umów, „Państwo i Prawo” 1999, nr 4, s. 60-72.
• Pazdan M., Autonomia woli w prawie prywatnym międzynarodowym – aktualne tendencje, [w:] M. Pazdan, W. Popiołek, E. Rott-Pietrzyk, M. Szpunar (red.), Europeizacja prawa prywatnego, t. 2, Warszawa 2008, s. 139-152.
• Pecyna M., Platformy internetowe – nowy kierunek prawa umów, [w:] Z. Kuniewicz, D. Sokołowska (red.), Prawo kontraktów, Warszawa 2017, s. 345-355.
• Pietrzykowski K. (red.), Kodeks cywilny. T. 1 Komentarz do art. 1-449[11], Warszawa 2008.
• Podkowik J., Problem horyzontalnego działania praw jednostki w orzecznictwie sądów w sprawach cywilnych, [w:] M. Florczak-Wątor (red.), Sądy i trybunały wobec problemu horyzontalnego działania praw jednostki, Kraków 2015, s. 91-113.
• Podkowik J., Wolność umów i jej ograniczenia, Warszawa 2015.
• Przybyciński T., Etyczne i ekonomiczne aspekty państwa dobrobytu, „Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym” 2016, t. 19, nr 3, s. 27-34.
• Radwański Z. (red.), Prawo cywilne – część ogólna, System Prawa Prywatnego, t. 1, Warszawa 2012.
• Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2005.
• Radwański Z., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2007.
• Radwański Z., Teoria umów, Warszawa 1977.
• Rajski J., Wykładnia kontraktów w świetle zasad europejskiego prawa kontraktów, [w:] A. Całus, Studia z prawa prywatnego gospodarczego. Księga pamiątkowa ku czci prof. Ireneusza Weissa, Kraków 2003, s. 259-266.
• Romanowski M., Ogólne reguły wykładni kontraktów w świetle zasad europejskiego prawa kontraktów a reguły wykładni umów w prawie polskim, „Przegląd Prawa Handlowego” 2004, nr 8, s. 11-18.
• Romanowski M., Szczegółowe reguły wykładni kontraktów w świetle zasad europejskiego prawa kontraktów a reguły wykładni umów w prawie polskim, „Przegląd Prawa Handlowego” 2004, nr 9, s. 12-18.
• Safjan M. (red.), Prawo cywilne – część ogólna, System Prawa Prywatnego, t. 1, Warszawa 2012.
• Safjan M., Efekt horyzontalny praw podstawowych w prawie prywatnym: autonomia woli a zasada równego traktowania, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2009, nr 2, s. 297-356.
• Safjan M., Europeizacja prawa prywatnego – ewolucja czy rewolucja? Perspektywa orzecznicza, [w:] J. Gudowski, K. Weitz (red.), Aureapraxis, aureatheoria. Księga jubileuszowa profesora T. Erecińskiego, t. 2, Warszawa 2011, s. 2513-2534.
• Safjan M., Prawa Polska, Warszawa 2005.
• Savelyev A., Contract Law 2.0: ‘Smart’ Contracts as the Beginning of the End of Classic Contract Law, „Information & Communications Technology Law” 2017, t. 26, nr 2, s. 1-19.
• Scott R.E., Kraus J.S., Contract Law and Theory, „New Providence” 2002.
• Sitarek P., Odpowiedzialność dominującego przedsiębiorcy na rynku nowych technologii – uwagi na tle wyroku SPI z 17.09.2007 r. w sprawie T-201/04 Microsoft Corp. v. Komisji WE, „Europejski Przegląd Sądowy” 2010, nr 2, s. 41-48.
• Skory M., Klauzule abuzywne – zastosowanie przepisów Dyrektywy 93/13 w Polsce i wybranych krajach Unii Europejskiej (Niemcy, Anglia, Francja, Czechy, Słowacja, Węgry), Warszawa 2007.
• Skwara B., Drittwirkung jako przejaw publicyzacji prawa prywatnego, [w:] R.M. Czarny, K. Spryszak (red.), Państwo i prawo wobec współczesnych wyzwań. Księga jubileuszowa Profesora Jerzego Jaskierni, Toruń 2012, s. 230-245.
• Skwara B., Publicyzacja prawa prywatnego na tle niemieckiego orzecznictwa konstytucyjnego poświęconego mocy obowiązującej praw człowieka, [w:] M. Paździor, B. Szmulik (red.), Ewolucja demokracji przedstawicielskiej w krajach Europy Środkowej i Wschodniej, Lublin 2013, s. 339-356.
• Sokołowski T., Swoboda intercyzy. Zakres małżeńskich umów ustrojów majątkowych, Warszawa 2013.
• Stelmach J., Czy interpretacja prawnicza może być gwarantem pewności prawa?, „Forum Prawnicze” 2011, nr 6, s. 17-22.
• Susskind R., Koniec świata prawników? Współczesny charakter usług prawniczych, Warszawa 2010.
• Szczepaniak R., Granice cywilnoprawnej metody regulacji – glosa do wyroku TK z 27.05.2014 r., P51/13, „Państwo i Prawo” 2015, nr 12, s. 130-135.
• Szczerbowski J.J., Lex cryptographia. Znaczenie prawne umów i jednostek rozliczeniowych opartych na technologii blockchain, Warszawa 2018.
• Szkuta M., Inkorporacja wzorców umownych w postaci elektronicznej, „Wrocławskie Studia Sądowe” 2014, nr 3, s. 74-87.
• Szmigielski A., Faworyzowanie własnych produktów lub usług przez dominujące platformy internetowe zintegrowane pionowo jako dyskryminacyjne nadużycie pozycji dominującej, „Internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2018, nr 8, s. 29-49. Szostek D., Blockchain a prawo, Warszawa 2018.
• Sztobryn K., Naruszenie do znaku towarowego użytego przez reklamodawcę jako słowo kluczowe w wyszukiwarce internetowej – analiza w świetle orzecznictwa TS, „Europejski Przegląd Sądowy” 2012, nr 9, s. 34-41.
• Sztompka P., Trust. Sociological Theory, Cambridge 1999.
• Sztompka P., Zaufanie. Fundament społeczeństwa, Kraków 2007.
• Święcicka P., Kodeks zdemitologizowany – metafora, w której ciągle żyjemy, [w:] F. Longchamps de Berier (red.), Dekodyfikacja prawa prywatnego. Szkice do portretu, Warszawa 2017, s. 38-84.
• Świrgoń-Skok R., Swoboda dysponowania majątkiem na wypadek śmierci w ujęciu historycznym, [w:] M. Pecyna, J. Pisuliński, M. Podrecka (red.), Rozprawy cywilistyczne. Księga pamiątkowa dedykowana prof. E. Drozdowi, Warszawa 2013.
• Tarska M., Zakres swobody umów w spółkach handlowych, Warszawa 2012.
• Tkacz S., O zintegrowanej koncepcji zasad prawa w polskim prawoznawstwie (od dogmatyki do teorii), Toruń 2014.
• Traple E., Ochrona słabszej strony umowy a kontrola treści umowy ze względu na przekroczenie granic swobody umów i sposób zawarcia umowy, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 1997, nr 2, s. 227-248.
• Trzaskowski R., Granice swobody kształtowania treści i celu umów obligacyjnych (art. 353[1] k.c.), Kraków 2005.
• Trzaskowski R., Przesłanki i skutki uznania postanowień wzorca umowy za niedozwolone (art. 47936 – 47945 k.p.c.), „Prawo w Działaniu” 2008, nr 6, s. 195-251.
• Trzaskowski R., Skutki sprzeczności umów obligacyjnych z prawem. W poszukiwaniu sankcji skutecznych i proporcjonalnych, Warszawa 2013.
• Uchwała SN z 20 listopada 2015 r., III CZP 17/15, OSNC 2016, nr 4, poz. 40.
• Wilejczyk M., Zagadnienia etyczne części ogólnej prawa cywilnego, Warszawa 2014.
• Wilejczyk M., Zasady DCFR na tle polskiego prawa prywatnego, „Państwo i Prawo” 2018, nr 1, s. 51-65.
• Wojtaszek-Mik E., Charakter prawny wzorów formularzy informacyjnych w obrocie konsumenckim, „Przegląd Prawa Handlowego” 2018, nr 8, s. 12-24.
• Zeidler K., Prawo publiczne a prawo prywatne w relacji sporu pomiędzy liberalizmem a kommunitaryzmem, „Prawo i Więź” 2014, nr 1, s. 51-55.
• Ziętek M., Europejskie prawo konsumenckie jako wyraz technokratycznej koncepcji prawa umów, [w:] M. Jagielska, E. Rott-Pietrzyk, A. Wiewiórowska-Domagalska (red.), Kierunki rozwoju europejskiego prawa prywatnego. Wpływ europejskiego prawa konsumenckiego na prawo krajowe, Warszawa 2012, s. 267-273.
• Żejmo M., Istota przemian industrialnych w XIX wieku, „Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość” 2015, t. XII, s. 169-178.
• Żurawik A., Problem publicyzacji prawa prywatnego w kontekście ustrojowym, „Państwo i Prawo” 2010, nr 5, s. 32-41.
• Żydkowicz P., Przewodnik po smartkontraktach. Czym jest smart contract?, https://cyfrowaekonomia.pl/przewodnik-po-smartkontraktach-czymjest-smart-contract/ [dostęp: 22.04.2018].

Identifiers

DOI

10.5281/zenodo.6241547

Biblioteka Nauki

2012653