Gilsonian method of the history of philosophy

• Authors: Artur Andrzejuk

Title variants

PL

Gilsonowska metoda historii filozofii

Abstracts

PL

Gilsonowska koncepcja historii filozofii, określana jest też mianem „filozoficznej” koncepcji historii filozofii. Wynika bowiem z przekonania, że dzieje filozofii mają swój filozoficzny sens. Polega ona zatem na badaniu właśnie problematyki filozoficznej w dziejach filozofii z akcentem na położonym na jej filozoficzności, a nie historyczności. Tak rozumiana historia filozofii należy do dyscyplin filozoficznych, a nie historycznych. Z tego punktu widzenia też odkreśla się specyficznie filozoficzne kompetencje historyka filozofii, uzupełnione dodatkowo o określony warsztat historyczny. Z tego punktu widzenia możemy wyróżnić cztery badań historyczno-filozoficznych: nurt edytorski (chodzi o krytyczne wydawanie tekstów); nurt badań nad dziejami piśmiennictwa filozoficznego; nurt interpretacyjny, dotyczący autorów; nurt interpretacyjny, dotyczący problemów filozoficznych. Każdy z tych nurtów charakteryzuje się odmiennym przedmiotem i własną metodologią. Z tych rozważań wynikają dwa wnioski praktyczne. Pierwszy z nich dotyczy kolejności badań historyczno-filozoficznych. Ta kolejność jest specyficzna, gdyż warunkiem koniecznym każdego z etapów jest dokonanie poprzedniego. Nie może być bowiem odpowiedzialnej interpretacji problemów filozoficznych, szczególnie w takiej wersji, jaką zaproponował Gilson, czyli badania ich źródeł i konsekwencji, jeśli nie będziemy mieli solidnej wiedzy o filozofach, które te problemy formułowali. To zaś wszystko wiemy z tekstów, wobec czego musimy dysponować zarówno poprawną ich wersją, jak i znać związaną z nimi historię. Drogi wniosek praktyczny dotyczy samego historyka filozofii – jego warsztatu i kompetencji. Wydaje się, że muszą być to przede wszystkim kompetencje filozoficzne, uzupełnione o warsztat historyczny i ewentualnie dodatkowe umiejętności, związane z charakterem wykonywanej pracy (językowe, techniczne). Wynika więc z tego, że historyk filozofii jest przede wszystkim filozofem, a historia filozofii jest bardziej filozofią niż historią.

Keywords

PL

Étienne Gilson; historia filozofii; filozofia; metodologia; history of philosophy itself

EN

Étienne Gilson; history of philosophy; philosophy; metodology; history of philosophy itself

• Publisher: Naukowe Towarzystwo Tomistyczne
• Journal: Rocznik Tomistyczny
• Year: 2020
• Volume: 2
• Issue: 9
• Pages: 133-144

Dates

published

2020

Contributors

author

Artur Andrzejuk

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

• https://orcid.org/0000000279264070

References

• Andrzejuk A., Koncepcja filozofii średniowiecznej jako filozofii chrześcijańskiej i niektóre jej konsekwencje w ujęciu Etienne Gilsona, in: Etienne Gilson. Filozofia i mediewistyka, ed. T. Klimski, Warszawa 2007, p. 49-56.
• Czerkawski J., Gilsonowska koncepcja historii filozofii, „Roczniki Filozoficzne”, 13 (1965)1, p. 61-78.
• Gilson É., Jedność doświadczenia filozoficznego, trans. Z. Wrzeszcz, Warszawa 1968.
• Gogacz M., Historia filozofii w poszukiwaniu realizmu, Warszawa 2011.
• Gogacz M., O pojęciu i metodzie historii filozofii, „Ruch Filozoficzny” 25 (1966) 1/2, p. 76-80.
• Gogacz M., Rola historii filozofii w filozofii Boga, „Studia z filozofii Boga”, ed. B. Bejze, t. 3, Warszawa 1977, p. 365-413.
• Gogacz M., W sprawie koncepcji historii filozofii, „Zeszyty Naukowe KUL”, 7 (1964) 3, p. 53-57.
• Gogacz M., Zawartość problemowa traktatu „De ente et essentia” Tomasza z Akwinu, in: Opera Philosophorum Medii Aevi, t. 1, Studia wokół problematyki esse (Tomasz z Akwinu i Boecjusz), Warszawa 1976, p. 24-31.
• Janeczek S., Metodologia historii filozofii w ujęciu Stefana Swieżawskiego, in: Stefan Swieżawski. Filozofia i historia filozofii, ed. T. Klimski, Warszawa 2008, p. 23-67.
• Janeczek S., Między filozoficzną historią filozofii a historią kultury. Z rozważań nad metodą historii filozofii w Polsce, „Roczniki Filozoficzne” 55 (2007)1, p. 89-108.
• Milcarek P., Rozumienie filozofii chrześcijańskiej przez Etienne Gilsona, in: Etienne Gilson. Filozofia i mediewistyka, ed. T. Klimski, Warszawa 2007, p. 37-48.
• Nowik A., Zależność metody historii filozofii od przedmiotu metafizyki u Etienne Gilsona, in: Etienne Gilson. Filozofia i mediewistyka, ed. T. Klimski, Warszawa 2007, p. 89-108.
• Swieżawski S., Zagadnienie historii filozofii, Warszawa 1966.

Identifiers

DOI

10.5281/zenodo.6350215

Biblioteka Nauki

2075353