The Problem of affectiones in the Texts of Thomas Aquinas

• Authors: Artur Andrzejuk

Title variants

PL

Problem affectiones w tekstach Tomasza z Akwinu

Abstracts

PL

Z miłością-dilectio, czyli miłością właściwą dla bytów rozumnych, wiązać się będzie w tekstach Tomasza z Akwinu ciekawy i rzadko podejmowany przez tomistów temat aktów woli analogicznych do uczuć, które Tomasz zazwyczaj nazywa affectiones. W ten sposób odróżnia je od uczuć – passiones – które stanowią zareagowanie pożądania zmysłowego na ujęcie w poznaniu zmysłowym takiegoż samego, czyli zmysło-wego, dobra lub zła. Affectiones są reakcjami woli na dobro lub jego brak, czyli zło, ujęte intelektualnie. Jednakże, zgodnie z podstawowymi tezami Tomaszowej antropologii, dotyczącymi duchowo-cielesnej jedności osobowego bytu ludzkiego, tak strukturalnej jak i funkcjonalnej, affectiones zazwyczaj to-warzyszą passiones i – jak się wydaje – albo to one pociągają za sobą zmysły, albo też zmysły skłaniają wolę do skierowania się ku postrzeganemu przez nie dobru. Same affectones są prostsze od uczuć, tak jak wola jest prostszą władzą pożądawczą od appetitus sensitivus – pożądania zmysłowego. Zasługą Akwinaty jest zwrócenie uwagi na różnorodność aktów woli. Miłość-dilectio stanowi simplex motus voluntatis, ale funkcjonując na sposób miłości, wyzwala wszystkie właściwe zareagowania podyktowane stosunkiem pożądania do pożądanego dobra. Pragniemy naszego dobra, gdy jest nieobecne, radujemy się, gdy je posiadamy i smucimy, gdy zostanie utracone. W przypadku człowieka to przeżywanie ma również swój aspekt organiczny. Nie jest on jednak oddzielony od całości ludzkiego compositum. Wola wpływa na uczucia, pociąga je za sobą, wprzęgając w swoje cele. Może być też odwrotnie: wola ulega uczuciom, dążąc swoją mocą do wskazywanych przez nie celów. Wszystkie te trzy sytuacje Tomasz określa mianem affectiones. Oczywiście miano to dotyczy w nich ich wolitywnego komponentu.

Keywords

PL

Tomasz z Akwinu; uczucia (passiones); affectiones; władze pożądawcze człowieka; miłość

EN

Thomas Aquinas; passions (passiones); affectiones; appetitive faculties of man; love

• Publisher: Naukowe Towarzystwo Tomistyczne
• Journal: Rocznik Tomistyczny
• Year: 2022
• Issue: 11
• Pages: 181-192

Dates

published

2022

Contributors

author

Artur Andrzejuk

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie: Instytut Filozofii
• Naukowe Towarzystwo Tomistyczne

• https://orcid.org/0000000279264070

References

• Thomas Aquinas, Summa theologiae, Editiones Paulinae, Alba-Roma 1962.
• Thomas Aquinas, Quaestiones disputatae De sensualitate, De passionibus animae. Dysputy problemowe O zmysłowości, O uczuciach, tłum. A. Białek, Lublin 2008.
• Andrzejuk A., Prawda o dobru. Problem filozoficznych podstaw etyki tomistycznej, Warszawa 2000, s. 239.
• Arystoteles, Etyka nikomachejska, tłum. D. Gromska, w: Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. 5, Warszawa 1996.
• Gogacz M., Ciemna noc miłości, Warszawa 1985, s. 93-94.

Identifiers

DOI

10.5281/zenodo.7539221

Biblioteka Nauki

5952756