Kontekst historyczny procesu beatyfikacyjnego męczenników z Pratulina i ich duchowe dziedzictwo dzisiaj

• Authors: Kazimierz Matwiejuk

Title variants

EN

Historical context of the beatification process of the martyrs of Pratulin and their spiritual heritage today

Abstracts

EN

The trial of the Uniate martyrs from Pratulin in 1874 was started in 1919 by Bishop Henryk Przeździecki, the first ordinary of the resurrected diocese of Janów, i.e. Podlasie. The beatification of the Servants of God, Wincenty Lewoniuk and XII companions, was carried out in Rome on October 6, 1996 by Pope John Paul II. The attitude of the blessed Pratulin martyrs was shaped above all by the liturgy. The Synod of the Uniate Church, held in Zamość in 1720, contributed to the revival of religious life in Uniate dioceses through the in-depth formation of pastors and certain changes in liturgical rituals. Blessed martyrs from Pratulin grew up to sanctity in a climate of persecution provoked by politicized Orthodoxy. Their heroic testimony is the spiritual heritage of the Diocese of Siedlce. Successive generations of Christ's followers will recognize this heritage, accept it and consolidate it by living the Gospel, loving the Church and praying for the unity of divided Christians.

PL

Beatyfikacja w Kościele katolickim jest urzędowym aktem kościelnym. Zezwala on na publiczny kult o charakterze lokalnym, zatem w diecezji czy zakonie, konkretnej zmarłej osoby. Uroczyste ogłoszenie nowego błogosławionego poprzedza żmudny proces beatyfikacyjny. Proces unickich męczenników z Pratulina z 1874 roku rozpoczął w 1919 roku bp Henryk Przeździecki, pierwszy ordynariusz reaktywowanej diecezji janowskiej czyli podlaskiej. Kompletną dokumentację, tzw. Positio super martyrio, przygotowała prof. Hanna Dylągowa w 1995 roku. Papież Jan Paweł II dokonał beatyfikacji Sług Bożych Wincentego Lewoniuka i XII współtowarzyszy w Rzymie 6 października 1996 roku. Prośbę o dokonanie beatyfikacji i podziękowanie za nią wygłosił wobec Ojca Świętego biskup siedlecki Jan Wiktor Nowak. Synod Kościoła unickiego, obradujący w 1720 roku w Zamościu, przyczynił się do ożywienia życia religijnego w diecezjach unickich. Zainicjował pogłębioną formację duszpasterzy i wprowadził pewne zmiany w obrzędowości liturgicznej. Postawę błogosławionych męczenników z Pratulina kształtowała nade wszystko liturgia. Jest ona bowiem miejscem i sposobem doświadczania zbawczej obecności Chrystusa. Męczennicy z Pratulina dorastali do świętości w klimacie prześladowań, prowokowanych przez upolitycznione prawosławie. Ich heroiczne świadectwo jest błogosławioną cząstką duchowego dziedzictwa diecezji siedleckiej. Kolejne pokolenia wyznawców Chrystusa to dziedzictwo poznają, przyjmują je i utrwalają, żyjąc według Ewangelii, miłując Kościół, i modląc się o zjednoczenie podzielonych chrześcijan.

Keywords

PL

beatyfikacja; cerkiew; heroizm; liturgia; męczeństwo; synod; unici

EN

beatification; Orthodox church; heroism; liturgy; martyrdom; synod; uniate

• Publisher: Wyższe Seminarium Duchowne im. św. Jana Pawła II Diecezji Siedleckiej
• Journal: Teologiczne Studia Siedleckie
• Year: 2022
• Volume: XIX/19
• Pages: 217-245

Dates

published

2022

Contributors

author

Kazimierz Matwiejuk

References

• Akta Diecezji Siedleckiej (1965). Zakończenie procesu męczenników podlaskich. Akta ogólne, bez paginacji.
• Aleksandrowicz, P.(1971). Diecezja siedlecka czyli podlaska 1818–1968. Siedlce: Kuria Diecezjalna Siedlecka czyli Podlaska.
• Filioque. Pobrano z: https://pl.wikiquote.org/wiki/Filioque [13.06.2021].
• Beatificationis seu declarationis martyrii Servorum Dei Vincentii Levoniuk et XII Sociorum (1971). Romae.
• Bendza, M. (2003). Przyrzeczenie dane unitom. Elpis 5, nr 7-8, 275-283.
• Chełmska diecezja - Diecezja unicka. Pobrano z: http:// www.eduteka. pl/doc/ chelmska-diecezja-diecezja-unicka [13.03.2013].
• Ciołka, D. (2006). Synod zamojski z 1720r. i jego postanowienia. Almanach Diecezjalny, t. 2, 9-39.
• Fotiju, E. (1993). Grzegorz Palamas. W: Encyklopedia katolicka, T. 6, kol. 321-322. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Głowacka-Maksymiuk, U. (1991). Sprawozdanie z kwerendy archiwalnej przeprowadzonej w archiwach państwowych w Moskwie i Petersburgu w dniach 17-30 października 1991 r., Siedlce: mps.
• Jan Paweł II. (1995). Encyklika Ut unum sint. Pobrano z: https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/pl/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_25051995_ut-unum-sint.html [20.06.2021].
• Jan Paweł II. (1996). Homilia. L`Osservatore Romano (wyd. polskie) 17, nr 11-12 (188), 39-41.
• Kania, J. (1990). Katalog alumnów seminarium diecezji chełmskiej obrządku greckokatolickiego studiujących w latach 1778-1833. Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne 59, 247-404.
• Kania, J. (1993). Unickie seminarium diecezjalne w Chełmie w latach 1759-1833. Lublin: KUL.
• Krasny, P. (2003). Architektura cerkiewna na ziemiach ruskich Rzeczypospolitej 1596- 1914. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych "Universitas".
• Likowski, E. (1906). Dzieje Kościoła unickiego na Litwie i Rusi w XVIII i XIX wieku, uważane głównie ze względu na przyczyny jego upadku, cz. 1. Warszawa: Skład główny w Księgarni Gebethnera i Wolffa.
• Likowski, E. (1907). Unia brzeska (r. 1596). Warszawa: Skład główny w Księgarni Gebethnera i Wolffa, Kraków: K. Gebethner i S-ka.
• Mandziuk, J. (1995). Z dziejów archidiecezji lwowskiej. Saeculum Christianum 2, nr 2, 35-59.
• Matwiejuk, K. (1995). Błogosławieni męczennicy z Pratulina. Siedlce: Unitas.
• Matwiejuk, K. (2013). Sanktuarium błogosławionych męczenników podlaskich w Pratulinie. Siedlce: Unitas.
• Nadolski, B. (1002). Liturgika, t. III. Sakramenty, sakramentalia, błogosławieństwa. Poznań: Pallottinum.
• Nowakowski, P. (2020). Komentarz liturgiczny. W: P. Nowakowski (red.). Statuty synodu zamojskiego 1720 roku. Nowe tłumaczenie z komentarzami (347-359). Kraków: Avalon.
• Pichnik, J. (1987-1988). Seminaria duchowne w (archi)diecezji wileńskiej do roku 1939. Studia Teologiczne Białystok, Drohiczyn, Łomża 5-6, 201-231.
• Positio super martyrio (1995). Roma.
• Protokół ekshumacji i rozpoznania doczesnych szczątków Sługi Bożego Wincentego Lewoniuka i 12 Towarzyszy (1990). Wiadomości Diecezjalne Podlaskie 6, 220-225.
• Pruszkowski, J. (1983). Martyrologium czyli męczeństwo unii świętej na Podlasiu, Woodbridge, N. J.
• Przeździecki, H. (1918). List dziękczynny do Ojca św. z racji nominacji biskupiej. Wiadomości Diecezjalne Podlaskie 1, 15-17.
• Przeździecki, H. (1919). Dekret o zbieraniu wiadomości do procesu kanonizacyjnego o Męczennikach Podlaskich. Wiadomości Diecezjalne Podlaskie 4, 103-104.
• Rechowicz, M. (1975). Początki szkolnictwa teologicznego w Kościele unickim. W: M. Rechowicz (red.). Dzieje teologii katolickiej w Polsce, t. 2. Lublin: KUL.
• Smykowska, E. (2004). Liturgia prawosławna. Warszawa: Verbinum.
• Sołtysiak, A. (2006). Przemiany wnętrz cerkwi greckokatolickich po Synodzie Zamojskim w 1720 roku. Warszawa: UKSW.
• Tykfer, M. (2020). Ekumenizm po katolicku. Pobrano z: https://www.przewodnik-katolicki.pl/Archiwum/2020/Przewodnik-Katolicki-3-2020/Temat-numeru/Ekumenizm-po-katolicku [01.07.2021].
• Wereda, D. (2001). Biskupi unickiej diecezji włodzimiersko-brzeskiej w XVIII wieku, Szkice Podlaskie, t. 9, 61-75.
• Wereda, D. (2003). Pochodzenie i wykształcenie duchowieństwa unickiej diecezji brzeskiej w XVIII wieku, Studia Podlaskie, t. 8, 107-127.

Identifiers

DOI

10.5281/zenodo.7845009

Biblioteka Nauki

27316395