Konstruktywizm w praktyce? Dyskurs pandemiosceptyczny w świetle socjologii wiedzy naukowej

• Authors: Radosław Sojak , Beata Królicka

Title variants

EN

Constructivism in practice? Pandemiosceptic discourse in the light of the sociology of scientific knowledge

Abstracts

EN

The COVID-19 pandemic of 2019-2022 has already received numerous analyses undertaken from various perspectives, including medical, economic and social. In our study, we tried to look at the pandemic phenomenon as a scientific controversy. We compared the argumentative structures of two discourses: (1) the constructivist sociology of scientific knowledge, formulated in the late 20th century, and (2) the pandemiosceptic discourse, formulated since 2019 by the scientific and medical communities, questioning both the pandemic itself and the legitimacy of the countermeasures taken. We found that the pandemiosceptic discourse makes use, in some part, of the arguments by which constructivist studies of science and technology have challenged the objectivist view of science.

PL

Pandemia COVID-19 z lat 2019-2022 doczekała się już licznych analiz podejmowanych z różnych perspektyw, m.in. medycznej, ekonomicznej czy społecznej. W naszym badaniu staraliśmy się spojrzeć na zjawisko pandemii jak na kontrowersję naukową. Porównaliśmy struktury argumentacyjne dwóch dyskursów: (1) sformułowanej w końcu XX wieku konstruktywistycznej socjologii wiedzy naukowej oraz (2) dyskursu pandemiosceptycznego, formułowanego od 2019 roku przez środowiska naukowe i medyczne, kwestionujące zarówno samą pandemię, jak i zasadność podejmowanych środków zaradczych. Stwierdziliśmy, że dyskurs pandemiosceptyczny w jakiejś części korzysta z argumentacji, za pomocą której konstruktywistyczne studia nad nauką i technologią podważały obiektywistyczny sposób postrzegania nauki.

Keywords

PL

konstruktywizm; socjologia wiedzy naukowej; pandemia COVID-19; dyskurs pandemiosceptyczny; kontrowersja naukowa

EN

constructivism; sociology of scientific knowledge; scientific controversy; COVID-19 pandemic; pandemiosceptic discourse

• Publisher: Instytut Dyskursu i Dialogu
• Journal: Dyskurs & Dialog
• Year: 2023
• Issue: 11(1)
• Pages: 7-29

Dates

published

2023

Contributors

author

Radosław Sojak

• Instytut Socjologii, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

• https://orcid.org/0000000294641196

author

Beata Królicka

• Instytut Socjologii, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

• https://orcid.org/000000021426255X

References

• Andersen K., Rambaut A., Lipkin I., Holmes E., Garry R., The proximal origin of SARS-CoV-2, „Nature Medicine” 2020, vol. 26(4), doi:10.1038/s41591-020- 0820-9.
• Ashman K., Baringer P. (red.), After the science wars, Routledge, New York 2001.
• Barnes B., Bloor D., Henry J., Scientific knowledge: A sociological analysis, Athlone, London 1996.
• Barnes B., Interests and the growth of knowledge, Routledge & Kegan Paul, London 1977.
• Berger P., Luckmann T., Społeczne tworzenie rzeczywistości. Traktat z socjologii wiedzy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
• Biała księga pandemii koronawirusa, Fundacja Ordo Medicus 2022.
• Bloor D., Knowledge and social imagery, The University of Chicago Press, Chicago 1991.
• Błochowiak M., Wstęp, [w:] Biała księga pandemii koronawirusa, Fundacja Ordo Medicus 2022.
• Borger P. i in., Review report Corman-Drosten et al. Eurosurveillance 2020. External peer review of the RTPCR test to detect SARS-CoV-2 reveals 10 major scientific flaws at the molecular and methodological level: consequences for false positive results, Research Gate 2020, https://www.researchgate.net/publication/346483715_External_peer_ review_of_the_RTPCR_test_to_detect_SARS-CoV-2_reveals_10_major_scientific_flaws_at_the_molecular_and_methodological_level_consequences_for_false_positive_results (dostęp 21.02.2023).
• Collins H., The TEA set: Tacit knowledge and scientific networks, „Science Studies” 1974, vol. 4.
• Collins H., The seven sexes: A study in the sociology of a phenomenon, or the replication of experiments in physics, „Sociology” 1975, vol. 9.
• Collins H., Pinch T., Golem, czyli co trzeba wiedzieć o nauce, Wydawnictwo CiS, Warszawa 1998.
• Corman V. i in., Detection of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) by real-time RT-PCR, „Eurosurveillance” 2020, vol. 25(3), doi:10.2807/1560-7917. ES.2020.25.3.2000045.
• Dahrendorf R., Klasy i konflikt klasowy w społeczeństwie przemysłowym, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 2008.
• Domingo J., What we know and what we need to know about the origin of SARS- -CoV-2, „Environmental Research” 2021, vol. 200, https://doi.org/10.1016/j.envres.2021.111785.
• Fleck L., Epistemologiczne wnioski z przedstawionej historii pewnego pojęcia, „Miscellanea Anthropologica et Sociologica” 2011, vol. 12.
• Fleck L., Powstanie i rozwój faktu naukowego. Wprowadzenie do nauki o stylu myślowym i kolektywie myślowym, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1986.
• Garfinkel H., Studia z etnometodologii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
• Gilbert N., Mulkay M., Opening Pandora’s box: A sociological analysis of scientists’ discourse, Cambridge University Press, Cambridge 1984.
• Holmes E. i in., The origins of SARS-CoV-2: A critical review, „Cell” 2021, vol. 184(19), https://doi.org/10.1016/j.cell.2021.08.017.
• Horton R., Offline: What is medicine’s 5 sigma?, „The Lancet” 2015, vol. 385(9976), https://doi.org/10.1016/S0140-6736(15)60696-1.
• Jagóra M., Czy Covid-19 to wynik badań Gain-of-Function prowadzonych w Wuhan, które finansował Anthony Fauci?, 2022, https://psnlin.pl/artykuly,czy-covid-19-to-wynik-badan-gain-of-function-prowadzonych-w-wuhan-ktore-finansowal-anthony- -fauci,25,251.html (dostęp 21.02.2023).
• Jansen R., Jurassic technology? Sustaining presumptions of intersubjectivity in a disruptive environment, „Theory and Society” 2008, vol. 37(2).
• Kazibut R., „Wojny o naukę” – geneza, strony konfliktu i problemy do rozwiązania, „Studia Metodologiczne” 2013, nr 31.
• Kmita J., Jak słowa łączą się ze światem. Studium krytyczne neopragmatyzmu, Wydawnictwo Naukowe IF UAM, Poznań 1995.
• Knorr-Cetina K., The manufacture of knowledge: An essay on the constructivist and contextual nature of science, Pergamon Press, Oxford 1981.
• Kostoff R. i in., Vaccine and natural infection-induced mechanisms that could modulate vaccine safety, „Toxicology Reports” 2020, vol. 7, https://doi.org/10.1016/j. toxrep.2020.10.016.
• Labinger J., Collins H. (red.), The one culture?: A conversation about science, University of Chicago Press, Chicago 2001.
• Latour B., Science in action: How to follow scientists and engineers through society, Harvard University Press, Cambridge 1987.
• Latour B., We have never been modern, Harvard University Press, Cambridge 1993.
• Latour B., Woolgar S., Laboratory life: The social construction of scientific facts, Sage Publications, Beverly Hills 1979.
• MacKenzie D., Statistics in Britain, 1865-1930. The social construction of scientific knowledge, Edinburgh University Press, Edinburgh 1981.
• Małczuk B., Testy PCR, 2021, https://psnlin.pl/artykuly,testy-pcr,16,35.html (dostęp 21.02.2023).
• Mannheim K., Ideologia i utopia, Test, Lublin 1992.
• Mikołajewska D., Plandemia Covid-19. To dopiero początek, Oficyna Wydawnicza WEXEL 2021.
• Mol A., The body multiple: Ontology in medical practice, Duke University Press, Durham 2002.
• Ozierański P., McKee M., King L., Pharmaceutical lobbying under postcommunism: universal or country-specific methods of securing state drug reimbursement in Poland?, „Health Economics, Policy and Law” 2012, vol. 7(2).
• Pinch T., Confronting nature: The sociology of solar-neutrino detection, D. Reidel Publishing Company, Dordrecht 1986.
• Rorty R., Przygodność języka, [w:] Postmodernizm a filozofia. Wybór tekstów, red. S. Czerniak, A. Szahaj, IFiS PAN, Warszawa 1996.
• Segreto R., Deigin Y., The genetic structure of SARS-CoV-2 does not rule out a laboratory origin: SARS-COV-2 chimeric structure and furin cleavage site might be the result of genetic manipulation, „Bioessays” 2021, vol. 43, https://doi.org/10.1002/ bies.202000240.
• Shapin S., A social history of truth: Civility and science in seventeenth-century England, The University of Chicago Press, Chicago 1995.
• Shapin S., Schaffer S., Leviathan and the air-pump: Hobbes, Boyle and the experimental life, Princeton University Press, Princeton 1985.
• Sienkiewicz D., Bez testu RT-qPCR nie byłoby pandemii, 2022, https://psnlin.pl/artykuly,bez-testu-rt-qpcr-nie-byloby-pandemii,16,204.html (dostęp 21.02.2023).
• Sojak R., Paradoks antropologiczny. Socjologia wiedzy jako perspektywa ogólnej teorii społeczeństwa, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2004.
• Sojak R., Spełniona obietnica. Szkic do koncepcji stylów badawczych na przykładzie socjologii wiedzy, Oficyna Wydawnicza Epigram, Bydgoszcz 2014.
• WHO, Origins of the SARS-CoV-2 virus, 2021, https://www.who.int/emergenciesdiseases/novel-coronavirus-2019/origins-of-the-virus (dostęp 21.02.2023).
• Williams M., Real-time polymerase chain reaction, [w:] The PCR revolution. Basic technologies and applications, red. S. Bustin, Cambridge University Press, Cambridge 2010.
• Witczak P., Sienkiewicz D. (oprac.), Diagnostyka „COVID-19”, [w:] Biała księga pandemii koronawirusa, Fundacja Ordo Medicus 2022.
• Witczak P. (oprac.), Szczepienia przeciw COVID-19, [w:] Biała księga pandemii koronawirusa, Fundacja Ordo Medicus 2022.
• Wolpert L., Nienaturalna natura nauki. Dlaczego nauka jest pozbawiona zdrowego rozsądku, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1996.
• Wróblewski M., Medykalizacja nadpobudliwości. Od globalnego standardu do peryferyjnych praktyk, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków 2018.
• Zybertowicz A., Przemoc i poznanie. Studium z nie-klasycznej socjologii wiedzy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń 1995.

Identifiers

DOI

10.5281/zenodo.8431362

Biblioteka Nauki

23348027