Ograniczenie prawnej ochrony życia - zagrożenia bezpieczeństwa i porządku publicznego

• Authors: Mariusz Rycerski

Title variants

EN

Limiting the Legal Protection of Life – Threats to Public Safety and Order

Abstracts

EN

A special area of the interest of the Supreme Audit Office are issues of significant importance to the safety of the state. NIK has been successively auditing the elements of this system and solutions aimed at preventing and counteracting terrorism. These also include various units that use offensive measures with significant interference with the freedom and rights of persons, and that in case of necessity use weapon, also with a view to killing a person that commits a terrorist attack. The legislature refers to this case with the wording “special weapon usage”. The issue raises doubts as for the Constitution, especially regarding Article 38 that ensures the right to life. The article is an attempt to consider the selected issues related to the right not to be killed and its legal limitation (reduction) by the state due to a treat to safety or public order.

PL

Szczególnym obszarem zainteresowania Najwyższej Izby Kontroli (dalej także NIK, Izba) są kwestie mające zasadnicze znaczenie dla bezpieczeństwa państwa. NIK sukcesywnie przeprowadza kontrole elementów jego systemu oraz rozwiązań ułatwiających przeciwdziałanie terroryzmowi i zwalczanie tego zjawiska1 . Obejmują one również różnego rodzaju formacje stosujące działania ofensywne, charakteryzujące się daleko idącą ingerencją w wolności i prawa jednostki, a w razie konieczności mające możliwość użycia broni, również w celu pozbawienia życia osoby dokonującej zamachu terrorystycznego. Ustawodawca określił to terminem „specjalne użycie broni”. Zagadnienie budzi wątpliwości konstytucyjne, zwłaszcza w odniesieniu do art. 38 ustawy zasadniczej, w którym zagwarantowano prawną ochronę życia. Rozważania podjęte w artykule odnoszą się do wybranych zagadnień dotyczących zakazu pozbawienia życia (ang. right not to be killed2 , tj. prawa do nie bycia zabitym) oraz jego legalnej limitacji (ograniczenia) przez państwo ze względu na zagrożenia bezpieczeństwa lub porządku publicznego.

Keywords

PL

prawo dożycia; klauzula limitacyjna; strzał śmiertelny; pozaustawowy kontratyp; stan wyższej konieczności

EN

right to life; limitation clause; dead shot; lawful excuse; absolute necessity

• Publisher: Najwyższa Izba Kontroli
• Journal: Kontrola Państwowa
• Year: 2022
• Volume: 67
• Issue: 1 (402)
• Pages: 90-102

Dates

published

2022

Contributors

author

Mariusz Rycerski

• Najwyższa Izba Kontroli

References

• Feinberg J.: Rights, justice and the bounds of liberty. Essays in Social Philosophy, Princeton Legacy Library, Princeton 1980.
• Fuente P. de la, Gizicki W., Taracha C.: Terroryzm wczoraj i dziś, Instytut Sądecko-Lubelski, Lublin 2015.
• Gronowska B.: Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu z dnia 17 marca 2005 r. w sprawie Bubbins przeciwko Zjednoczonemu Królestwu (dot. Interwencji policji z użyciem broni palnej w kontekście prawa człowieka do życia), „Prokuratura i Prawo” nr 7-8/2005.
• Indecki K., Potejko P. (red.): Terroryzm materia ustawowa?, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego Centralny Ośrodek Szkolenia im. Gen. Stefana Roweckiego „Grota” w Emowie, Warszawa 2009.
• Jabłoński M. (red.): Realizacja i ochrona konstytucyjnych wolności i praw jednostki w polskim porządku prawnym, Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2014.
• Jałoszyński, K. Zubrzycki W., Stelmach J. (red.): Specjalne użycie broni – stan obecny, zagrożenia, propozycje rozwiązań, Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie, 2017.
• Jałoszyński K., Stępiński M.: Artykuł 23 ustawy o działaniach antyterrorystycznych – specjalne użycie broni – w ocenie ekspertów pododdziałów antyterrorystycznych Policji, „Przegląd Policyjny” nr 2/2017.
• Kaczmarczyk M.: Specjalne użycie broni palnej przez polskie służby – przełomowa czy wadliwa regulacja?, „Kwartalnik Prawo-Społeczeństwo-Ekonomia” nr 4/2019.
• Jasudowicz T.: (red.), O prawach człowieka. W podwójną rocznicę Paktów. Księga Pamiątkowa w hołdzie Profesor Annie Michalskiej, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”, Toruń 1996.
• Jasudowicz T.: Test celowości w funkcjonowaniu mechanizmu limitacji korzystania z praw człowieka w systemie EKPC, „Polski Rocznik Praw Człowieka i Prawa Humanitarnego 3” nr 109-133/2012.
• Jędrzejewska J., Chodźko E. (red.), Współczesny wymiar terroryzmu – przegląd i badania, Wydawnictwo Naukowe TYGIEL, Lublin 2020.
• Kośmider T. (red.), Szkolenie funkcjonariuszy Służby Więziennej w zakresie użycia środków przymusu bezpośredniego Wprowadzenie do problematyki, Wydawnictwo Episteme, Wyższa Szkoła Kryminologii i Penitencjarystyki w Warszawie, 2020.
• Pikulski S., Prawne środki zwalczania terroryzmu, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2000.
• Przesławski T.: Cel w konstrukcji przestępstwa terrorystycznego, „Prokuratura i Prawo”, nr 5/2009.
• Scott R., Shanahan R.: Man Haron Monis and the Sydney Lindt Café Siege – Not a Terrorist Attack „Psychiatry, Psychology and Law 25(6)/2018.
• Resztak I.: Zjawisko terroryzmu, „Prokuratura i Prawo” nr 7-8/2012.

Identifiers

DOI

10.53122/ISSN.0452-5027/2022.1.05

Biblioteka Nauki

2141241