Informacja jako podstawa egzystencji i rozwoju - pogranicza prawa

• Authors: Rafał Blicharz

Title variants

EN

Information as the Basis for Existence and Development – Borderlines of Law

Abstracts

EN

Information was first, and it has been the most important thing in a human life. Nothing else exists but information. All the knowledge and experience of humans is based on information and its processing. Although Gospel reads that “In the beginning was the word”, humans as a species found it out much later, similarly as it was the case of the origins of the Universe. From this perspective, in the beginning there was information about creation. At first, information was used to survive. We collected the knowledge of the laws that governed the surrounding nature in order not to be dominated or killed by others, and to obtain food. We learnt to use nature to satisfy our own needs. We learnt that living in a group is safer than living alone. We took control of the matter to the extent that allowed us not only to survive, but to dominate other species as well. This fundamental knowledge was based on information gathered as observations, insights and experience. Simultaneously, we learnt and discovered social relations. With time, and when we mastered the ability to survive, studies on social relations, knowledge and experience gathering started to play yet bigger and bigger role. Evolution of these relations is a perfect example of the significance of information in social life. The ar ticle presents its significance in many areas of human activity.

PL

Początkowo informacja służyła człowiekowi tylko do przetrwania. Gromadziliśmy wiedzę na temat praw rządzących otaczającą nas naturą, aby nie zostać zdominowanym lub zabitym przez innych, zdobyć pożywienie. Uczyliśmy się wykorzystywać przyrodę do własnych potrzeb. Poznaliśmy, że życie w grupie jest bezpieczniejsze niż w pojedynkę. Opanowaliśmy materię w stopniu pozwalającym nam nie tylko przetrwać, ale także zdominować inne gatunki. Ta fundamentalna wiedza opierała się na zgromadzonej informacji w postaci obserwacji, spostrzeżeń oraz doświadczenia. Równolegle uczyliśmy się i odkrywaliśmy relacje społeczne. Wraz z upływem czasu, doskonaląc sztukę fizycznego przetrwania do perfekcji, zgłębialiśmy sukcesywnie naukę o relacjach społecznych, ponieważ zdobywanie wiedzy i doświadczenia w tej dziedzinie odgrywało coraz ważniejszą rolę. Ewolucja tych relacji jest doskonałym przykładem wagi informacji w życiu społecznym. Artykuł przybliża jej znaczenia w wielu dziedzinach i obszarach ludzkiej aktywności.

Keywords

PL

informacja; znaczenie informacji; wiarygodność informacji; ochrona danych osobowych; dostęp do informacji publicznej; kontrola; kontrola prywatności; kontrola informacji; big data; media

EN

information; importance of information; reliability of information; personal data protection; access to public information; control; control of privacy; control of information; big data; the media

• Publisher: Najwyższa Izba Kontroli
• Journal: Kontrola Państwowa
• Year: 2022
• Volume: 67
• Issue: 2 (403)
• Pages: 88-119

Dates

published

2022

Contributors

author

Rafał Blicharz

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

• https://orcid.org/000000023826519X

References

• Aleksandrowicz M., Andruszkiewicz M., Breczko A.: Demokracja, Teoria Prawa, Sądownictwo Konstytucyjne. Księga Jubileuszowa dedykowana profesorowi zw. nauk prawnych Adamowi Jamrozowi z okazji pięćdziesięciolecia pracy zawodowej, 2017.
• Aleksandrowicz T.: Komentarz do ustawy o dostępie do informacji publicznej, Warszawa 2008.
• Aleksandrowicz T.: Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, wyd. IV, Warszawa 2008.
• Anant V., Donchak L., Kaplan J., Soller H.: The consumer-data opportunity and the privacy imperative, McKinsey & Company 2020.
• Ananthaswamy A.: Through Two Doors at Once: The Elegant Experiment That Captures the Enigma of Our Quatum Reality, Dutton, New York 2018.
• Barrow J. D.: Nowe teorie wszystkiego. W poszukiwaniu ostatecznego wyjaśnienia, Kraków 2018.
• Bell E. A., Boehnke P., Mark Harrison T., Mao Wendy L.: Potentially biogenic carbon preserved in a 4.1 billion-year-old zircon, “PNAS” No 24/2015.
• Bernaczyk M.: Wolności i prawa jednostki w Konstytucji RP. Idee i zasady przewodnie konstytucyjnej regulacji wolności i praw jednostki w RP, M. Jabłoński (red.), Warszawa 2010.
• Blicharz R., Kania M.: Klauzula interesu publicznego w publicznym prawie gospodarczym, „PUG” nr 5/2010.
• Blicharz R.: Instytucje prawa rynku kapitałowego, TNOiK, Toruń 2013.
• Blicharz R.: Nadzór Komisji Nadzoru Finansowego nad rynkiem kapitałowym w Polsce, Bydgoszcz 2009.
• Bloom H.: Global Brain. The Evolution of Mass Mind from the Big Bang to the 21st Century, Hoboken 2001.
• Błachut M.: Pojęcie prawa podmiotowego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego [w:] Gdańskie studia prawnicze. Problemy bezpieczeństwa prawnego z perspektywy teorii i filozofii prawa, T. 9., J. Jabłońska-Bonca, J. Guść (red), Gdańsk 2002.
• Boć J., Błaś A.: Publiczne prawo podmiotowe [w:] Prawo administracyjne, J. Boć (red.), Wrocław 2000.
• Byrne P.: The Many Words of Hugh Everett III: Multiple Universe, Mutual Assured Destruction, and the Meltdown of a Nuclear Family, Oxford University Press, Oksford-New York 2010.
• Chałubińska-Jentkiewicz K.: Misja publiczna w działalności audiowizualnej w dobie cyfryzacji - przedmiot finansowania publicznego i kierunki rozwojowe, „Przegląd Prawa Handlowego” nr 1/2009.
• Chromik M., Eiband M., Völkel S.T., Buschek D.: Dark Patterns of Explainability, Transparency, and User Control for Intelligent Systems. In Joint Proceedings of the ACM IUI 2019 Workshops, Los Angeles 2019.
• Corrol S.: Coś głęboko ukrytego. Światy kwantowe i emergencja czasoprzestrzeni, Warszawa 2020.
• Czech T.: Prawa konsumenta. Komentarz, LEX, Warszawa 2020.
• Doktorowicz K.: Europejski model społeczeństwa informacyjnego. Polityczna strategia Unii Europejskiej w kontekście globalnych problemów wieku informacji, Katowice 2005.
• Doktorowicz K.: System medialny w Polsce – pytania i dezyderaty [w:] Media publiczne. P. Bielawski, A. Ostrowski (red.), Wrocław 2010.
• Doktorowicz K.: Obiektywizm w amerykańskiej doktrynie prasowej, Katowice 1989.
• Ederington L. H., Lee Jae Ha: How Markets Process Information. News releases and Volatility, “Journal of Finanse” 4/1993.
• Elshout M., Elsen M., Leenheer J., Loos M., Luzak J., van Giesen, Kieruj N., Weistra K., Debusscher M., Meeusen T., Lloyd L.: Study on consumers’ attitudes towards Terms and Conditions (T&Cs), European Commision 2016.
• Everett H. III, De Witt B.S., Graham N.: The Many Worlds Interpretation of Quantum Mechanics, Princeton University Press, 1973.
• Franklin M. A., Barton Carter T., Wright Jay B: The First Amendment and the First Estate. The Law of Mass Media, Foundation Press 1985.
• Giereło-Klimaszewska K.: Przyszła rola mediów publicznych w kontekście tworzenia systemu medialnego [w:] Media publiczne. System medialny w Polsce – pytania i dezyderaty, P. Bielawski, A. Ostrowski (red.), Wrocław 2010.
• Golka B.: Integracja europejska a polityka medialna, „Studia Medioznawcze” nr 1/2000.
• Górzyńska T.: Kilka słów o prawie do informacji i zasadzie jawności [w:] Państwo prawa, administracja, sądownictwo. Prace dedykowane prof. dr. hab. Januszowi Łętowskiemu w 60. rocznicę urodzin (red. A. Łopatka, A. Wróbel, S. Kiewlicz), Warszawa 1999.
• Górzyńska T.: Prawo do informacji – kategoria konstytucyjna, [w:] Prawo w okresie przemian ustrojowych w Polsce. Z badań Instytutu Nauk Prawnych PAN, Warszawa 1995.
• Górzyńska T.: Geneza i rozwój prawa do informacji, „Miscellanea Iuridica”, t. 4/2004.
• Górzyńska T.: Problemy samorządu terytorialnego. Dostęp do informacji publicznej, (red. A. Drogoń, A. Lityński, G. Sibiga), Tychy 2004.
• Górzyńska T.: Zasada jawności administracyjnej, „PiP” nr 6/1998.
• Górzyńska T.: Prawo do informacji i zasada jawności administracyjnej. Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego i Trybunału Konstytucyjnego, Kraków 1999.
• Greene B.: Do końca czasu. Umysł, materia i nasze poszukiwanie sensu w zmieniającym się wszechświecie, Warszawa 2021.
• Hallin D. C., Mamcini P.: Systemy medialne. Trzy modele mediów i polityki w ujęciu porównawczym, Kraków 2007.
• Harari Y. N.: Homo deus. Krótka historia jutra, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2018.
• Heller M.: Ważniejsze niż Wszechświat, Kraków 2018.
• Hidalgo C.: Why Information Grows. Order from Atoms to Economies, New York 2015.
• Hinds J., Williams Emma J., Joinson Adam N.: It wouldn’t happen to me: Privacy concerns and perspectives following the Cambridge Analytica scandal, “International Journal of Human–Computer Studies”, 2020.
• Hobson A.: Kwanty dla każdego. Jak zrozumieć to, czego nikt nie rozumie, Warszawa 2018.
• Hobson A.: There Are Not Particles, There Are Only Fields, “American Journal of Physics” No 81/2013.
• Jakimowicz W.: Publiczne prawa podmiotowe, „Zakamycze” 2002.
• Janowski J.: Technologia informacyjna. Technologia informacyjna dla prawników i administratywistów, Warszawa 2013.
• Joachimowski M.: Dziennikarstwo a komunikowanie społeczne, wybrane aspekty problemu [w:] Media i dziennikarstwo na przełomie wieków, J. Adamowski (red.), Warszawa 1998.
• Kaku M.: Wszechświaty równoległe. Powstanie wszechświata, wyższe wymiary i przyszłość kosmosu, Warszawa 2010.
• Kania M.: Publiczne prawa podmiotowe w kontekście realizacji przez administrację publiczną norm zadaniowych [w:] O czym mówią prawnicy mówiąc o podmiotowości, A. Bielska-Brodziak (red.), Katowice 2015.
• Kelly K.: What Technology Wants, New York 2010.
• Kenneth F.: Update on John Archibald Wheeler, “Princeton Physics News” No 2 (1).
• Kiefer C.: Kwantowy kosmos. Od wczesnego świata do rozszerzającego się uniwersum, Kraków 2018.
• Kin A.: Przeciętny konsument. Pojęcie i znaczenie dla ochrony konsumenta, „Rynek – Społeczeństwo – Kultura” nr 3/2012.
• Kłaczyński M., Szuster S.: Dostęp do informacji publicznej Komentarz, „Lex” 2003.
• Kłosiewicz-Górecka U.: Źródła informacji i rodzaje potrzeb informacyjnych przedsiębiorstwa oraz przydatność informacji w zarządzaniu firmą, „Marketing i rynek” nr 4/2015.
• Lang W.: Prawa podmiotowe i prawa człowieka [w:] Księga jubileuszowa Profesora Jasudowicza, J. Białocerkiewicz (red.), Toruń 2004.
• Lawson Ch.: Building the Fourth Estate. Democratization and the Rise of a Free Press in Mexico, University of California Press 2002.
• Lichosik A.: Informacje poufne w spółce publicznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2016.
• Lichosik A.: Klauzula generalna istotnego wpływu informacji poufnej na cenę lub wartość instrumentu finansowego [w:] Klauzule generalne w prawie krajowym i obcym, L. Zacharko (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2016.
• Lichosik A.: Insider trading w branży lotniczej [w:] Wybrane problemy prawne związane z funkcjonowaniem portu lotniczego, K. Łuczak (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Katowice 2015.
• Lichosik A.: Regulacja informacji poufnych jako przykład europeizacji prawa rynku kapitałowego [w:] Dziesięć lat polskich doświadczeń w Unii Europejskiej. Problemy prawno administracyjne, Tom 1, PRESSCOM, Wrocław 2014.
• Manokha I.: Surveillance: The DNA of Platform Capital – The Case of Cambridge Analytica Put into Perspective, “Theory & Event”, No 4/2018.
• Maudin T.: What Bell Did, “Journal of Phisics” No A 42/2014.
• McQualil, D.: Mass communication theory, London 2010.
• McQuaill D.: Media Performance. Mass Communication and the Public Interest, London 1992.
• Michalczyk S.: Społeczeństwo medialne. Studia z teorii komunikowania masowego, Katowice 2008.
• Mielczarek T.: Monopol, pluralizm, koncentracja, Warszawa 2007.
• Mills. R.: Space, Time, and Quanta: An Introduction to Modern Physics, W.H. Freeman, New York 1994.
• Mincer M.: Pojęcie niedookreślone w orzecznictwie NSA, „NP” nr 7-8/1984.
• Mrozowski M.: Media masowe. Władza, rozrywka i biznes, Warszawa 2001.
• Mruk H.: Analiza rynku, PWE, Warszawa 2003.
• Nagle T.: Mortal Questions, Cambridge, “Cambridge Press” 1979.
• Nentwig W.: Czwarta władza? Jak polskie media wpływają na opinię publiczną, Oficyna Wydawnicza Głos Wielkopolski, Poznań 1995.
• Niewęgłowski W.: Dziennikarz – nosiciel integralnej wizji człowieka i świata [w:] Dziennikarski etos. Z wybranych zagadnień deontologii dziennikarskiej, Z. Kobylińska,. D. Grabowski (red.), Olsztyn 1996.
• Nishimura K. G.: Imperfect Competition Differential Information and the Macro-foundations of Macro-economy, Oxford 1992.
• Ohtomo, Yuko, Kakegawa, Takashi, Ishida, Azumi, Nagase, Toshiro: Evidence for biogenic graphite in early Archaean Isua metasedimentary rocks, „Nature Geosci” 7 (1)/2014.
• Olszewski J.: Społeczna gospodarka rynkowa jako zróżnicowany system przepływu informacji [w:] Społeczna gospodarka rynkowa, A. Powałowski (red.), „Gdańskie Studia Prawnicze” Tom XXXVII, Gdańsk 2017.
• Olszewski J.: Ewolucja Rejestrów Przedsiębiorców i wskazania, co do dalszych reform [w:] Tendencje reformatorskie w prawie handlowym – między teorią a praktyką, Publikacja wydana w ramach X Jubileuszowego Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Prawa Handlowego – Rzeszów 2015, J. Olszewski (red.), Rzeszów 2015.
• Olszewski J.: Prawo rejestrowe [w:] Przedsiębiorca. Zagadnienia wybrane, R. Blicharz (red.), Wydawnictwo UŚ, Katowice 2017.
• Olszewski J.: Rozdział II § 10 Krajowy Rejestr Sądowy [w:] Prawo gospodarcze. Kompendium, wyd. VIII, C.H. Beck, Warszawa 2019.
• Osajda K.: Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Komentarz, Legalis 2019.
• Pakuła A.: Interes publiczny jako wartość w administracji publicznej [w:] Wartości w prawie administracyjnym, J. Zimmermann (red.), Warszawa 2015.
• Parandowski J.: Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian, Warszawa 2006.
• Peruzzi A., Zollo F., Quattrociocchi W., Scala A.:How News May Affect Markets’ Complex Structure: The Case of Cambridge Analytica, MDPI, vol. 20, issue 10.
• Rovelli C.: Rzeczywistość nie jest tym, czym się wydaje, Łódź 2020.
• Sagan C.: Błękitna kropka. Człowiek i jego przyszłość w kosmosie, Warszawa 2018.
• Sareło Z.: Moralność kształtowania opinii publicznej [w:] Dziennikarski etos. Z wybranych zagadnień deontologii dziennikarskiej, Z. Kobylańska, D. Grabowski (red.), Olsztyn 1996.
• Schultz J.: Reviving the Fourth Estate, Cambridge University Press 1998.
• Sitniewski P. M.: Odmowa dostępu do informacji publicznej. Przesłanki, granice, procedura, Warszawa 2020.
• Sobczak J. [w:] A. Niewęgłowski (red.), K. Chałubińska-Jentkiewicz, M. Chrzanowski, T. Demendecki, T. Drab, E. Duda-Staworko, M. Konstankiewicz, G. Kozieł, W. Lis, G. Lubeńczuk, D. Ossowska-Salamonowicz, S. Patyra, M. Salamonowicz, G. Tylec, C. Zapała: Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, Warszawa 2021.
• Sobczak J.: Polskie prawo prasowe, Poznań 1993.
• Strahilevitz L., Kugler M. B.: Is Privacy Policy Language Irrelevant to Consumers? University of Chicago Law School Chicago Unbound Coase-Sandor Working Paper Series in Law and Economics Coase-Sandor Institute for Law and Economics, Chicago 2016.
• Szot L.: Obiektywizm w mediach publicznych [w:] Media publiczne. System medialny w Polsce – pytania i dezyderaty, Wrocław 2010.
• Szpor G.: Prawo dostępu do informacji publicznej jako istotny czynnik rozwoju społeczeństwa informacyjnego, „Rocznik Geomatyki” 2009/VII, z. 6 (36).
• Szynol A.: Przyszłość mediów publicznych w Polsce – najważniejsze wyzwania, problemy i ograniczenia [w:] Media publiczne. System medialny w Polsce - pytania i dezyderaty, Opole 2011.
• Tischner A.: Pojęcie przeciętnego konsumenta w u.p.n.p.r. na tle prawa i orzecznictwa UE [w:] Nieuczciwe praktyki rynkowe. Ocena regulacji, D. Kasprzycki, E. Nowińska (red.), Kraków 2012.
• Tischner A.: Model przeciętnego konsumenta w prawie europejskim, „Kwartalnik Prawa Prywatnego”, nr 1/2012.
• Tokarski A., Wójcik J., Tokarski M., Jak solidnie przygotować profesjonalny biznesplan, wyd. IV, Warszawa 2017.
• Wallace P.: Paradox Lost, Springer-Verlag, New York 2007.
• Weber M.: Obiektywność poznania w naukach społecznych [w:] Problemy socjologii wiedzy, A. Chmielewski, S. Czerniak, J. Niżnik, S. Rainko, „PWN” 1985.
• Weiberg S.: Facing Up; Science and Its Cultural Adversaries, Harvard University Press, Cambridge 2001.
• Węglińska A.: Public Television In Poland (TVP) And Journalists ‒ A Technological Challenge, „Zarządzanie Mediami” nr 4/2019.
• Wiewiórowska-Domagalska A., Kunkiel-Kryńska A.: Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Komentarz, Legalis 2019.
• Wilczek F.: Mass without Mass I: Most of Matter, “Physics Today” No 52/1999.
• Wilson. R: Cambridge Analytica, Facebook, and Influence Operations: A Case Study and Anticipatory Ethical Analysis. European Conference on Cyber Warfare and Security; Reading, “ProQuest” 2021.
• Zdyb M.: Interes publiczny w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego [w:] Pojęcie interesu w naukach prawnych, prawie stanowionym i orzecznictwie sądowym Polski i Ukrainy, A. Korybski, M. W. Kostycki, L. Leszczyński (red.), Lublin 2006.
• Żurawik A.: Interes publiczny, interes społeczny i interes społecznie uzasadniony. Próba dookreślenia pojęć, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” z. 2/2013.

Identifiers

DOI

10.53122/ISSN.0452-5027/2022.1.15

Biblioteka Nauki

2143194