Od Urzędu Obrachunkowego do Najwyższej Izby Kontroli Państwa - z dziejów NIK

• Authors: Danuta Bolikowska

Title variants

EN

From the Office of Accounts to the Supreme Office of State Audit – NIK’s History

Abstracts

EN

On the basis of the decree of 7 February 1919 by the Head of State, the Office of Accounts that operated from August 1917 to February 1919 at the Ministry of Treasury was replaced with the body independent of the government, and subordinate only to the Head of State – the Supreme Office of State Audit (NIKP). The article is an attempt to present the premises for establishing the foundations of Polish state auditing during the First World War – the Office of Accounts, created on 10 August 1917 by the Executive Department of the Temporary State Council of the Kingdom of Poland. The Office of Accounts, being less frequent in historiography, has been discussed in more detail in the article. The author also presents, from the perspective of a state audit historian, legal and geopolitical conditions of the Polish state that was being re-established after the years of partitions, and she reminds of the persons whose knowledge and involvement led to the development of state audit assumptions, and the draft decree on the NIKP, which was a modern document at the time.

PL

Na mocy dekretu wydanego 7 lutego 1919 r. działający w Ministerstwie Skarbu Urząd Obrachunkowy zastąpiono niezależną od rządu, podlegającą tylko Naczelnikowi Państwa, Najwyższą Izbą Kontroli Państwa (NIKP). Artykuł podejmuje próbę przedstawienia przesłanek utworzenia Urzędu Obrachunkowego, powołanego 10 sierpnia 1917 r. przez Wydział Wykonawczy Tymczasowej Rady Stanu Królestwa Polskiego, który stał się zalążkiem polskiej kontroli państwowej podczas I wojny światowej. Przedstawia także uwarunkowania prawne i geopolityczne odradzającego się po rozbiorach państwa oraz przypomina osoby, których wiedza i zaangażowanie doprowadziły do opracowania założeń kontroli państwowej i nowoczesnego w tamtym czasie projektu dekretu o NIKP.

Keywords

PL

Urząd Obrachunkowy; Tymczasowa Rada Stanu; Rada Regencyjna; Ministerstwo Skarbu; Najwyższa Izba Kontroli Państwa; kontrola państwowa; Jerzy Michalski; Józef Eysymontt

EN

Office of Accounts; Temporary State Council; Reagent Council; Ministry of Treasury; Supreme Office of State Audit; state audit; Jerzy Michalski; Józef Eysymontt

• Publisher: Najwyższa Izba Kontroli
• Journal: Kontrola Państwowa
• Year: 2022
• Volume: 67
• Issue: 2 (403)
• Pages: 173-187

Dates

published

2022

Contributors

author

Danuta Bolikowska

• Najwyższa Izba Kontroli

References

• Bolikowska D., Robaczyński W.: Najwyższa Izba Kontroli. Tradycja i współczesność, wyd. II uzupełnione, Warszawa 2014.
• Bolikowska D.: Korzenie. 1808–1918, [w:] Najwyższa Izba Kontroli 1918–2019. Sto lat troski o państwo, pod red. D. Bolikowskiej, Warszawa 2018.
• Dziurok A., Gałęzowski M., Kamiński Ł., Musiał F.: Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918–1989, Warszawa 2014.
• Eysymontt J.: Zasady kontroli państwowej. Cykl wykładów wygłoszonych w 1918 r. przez J. Eysymontta na kursach skarbowości państwowej, zorganizowanych przez Królewsko-Polskie Ministerstwo Skarbu, Warszawa 1918, przedruk [w:] „Kontrola Państwowa” nr 1/1999.
• Landau Z.: Minister Skarbu Józef Englich (próba biografii), „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, t. 34, nr 1/1979.
• Księga Stulecia Niepodległości, 1. /1918-1944, Warszawa 2018.
• Sylwestrzak A.: Najwyższa Izba Kontroli, Warszawa 1997.
• Sylwestrzak A.: Najwyższa Izba Kontroli. Studium prawnoustrojowe, Warszawa 2006.
• Szawłowski R.: Najwyższe państwowe organy kontroli w Polsce w XIX wieku, Warszawa 1999.
• Szawłowski R.: Najwyższe państwowe organy kontroli II Rzeczypospolitej, Warszawa 2004.
• Szawłowski R.: Początki kontroli państwowej w Polsce w XX wieku, „Kontrola Państwowa” nr 6/1994.
• Szawłowski R.: Prezesi i wiceprezesi Najwyższej Izby Kontroli Państwa i Najwyższej Izby Kontroli okresu II Rzeczypospolitej, „Kontrola Państwowa” nr 1/II/2009.
• Winnicki Z. J.: Rada Regencyjna Królestwa Polskiego (1917–1918), Wrocław 2017.

Identifiers

DOI

10.53122/ISSN.0452-5027/2022.1.20

Biblioteka Nauki

2143265