Certyfikowana ochrona ciemnego nieba: główne cele i rodzaje obszarów ochrony gwieździstego nieba

• Authors: Grzegorz Iwanicki

Abstracts

PL

Zanieczyszczenie światłem polega na wprowadzaniu przez człowieka nadmiernej ilości sztucznego światła do środowiska nocnego. W ostatnich dekadach zjawisko to stało się jednym z istotnych problemów środowiskowych, a ciemne niebo, charakteryzujące obszary wolne od negatywnego wpływu sztucznego oświetlenia, jest w wielu krajach coraz rzadziej spotykane. Powoduje to nie tylko utrudnienia dla prowadzenia obserwacji astronomicznych, ale również ma dalekosiężne konsekwencje dla ekosystemów oraz zdrowia ludzi. Problem ten staje się coraz bardziej widoczny wraz ze wzrostem liczby źródeł sztucznego oświetlenia, zwłaszcza tych o nieprawidłowej charakterystyce, co prowadzi do stopniowego zaniku naturalnego nocnego krajobrazu, przez wieki będącego integralną częścią ludzkiego dziedzictwa kulturowego.

• Publisher: Instytut Metropolitalny
• Journal: Ad Astra. Program badań nad astropolityką i prawem kosmicznym
• Year: 2024
• Issue: 13
• Pages: 8-24

Dates

published

2024

Contributors

author

Grzegorz Iwanicki

• Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

• https://orcid.org/0000000337112156

References

• C. S. Burt, J. F. Kelly, G. E. Trankina, C. L. Silva, A. Khalighifar, H. C. Jenkins-Smith, A. S. Fox, K. M. Fristrup, K. G. Horton, The effects of light pollution on migratory animal behavior, “Trends in Ecology & Evolution”, 2023, t. 38, nr 4.
• Y.M. Cho, S-H. Ryu, B.R. Lee, K.H. Kim, E. Lee, J. Choi, Effects of artificial light at night on human health: a literature review of observational and experimental studies applied to exposure assessment, “Chronobiology International”, 2015, t. 32, nr 9.
• M. Czaja, G. Iwanicki, S. Kołomański, A. Kołton, A.Z. Kotarba, M. Kunz, P. Nawalkowski, K. Skorb, K. Skwarło-Sońta, K. Szlachetko, T. Ściężor, P. Tabaka, K. Zuzewicz, Zanieczyszczenie światłem. Identyfikacja i przeciwdziałanie, LPTT 2022.
• F. Falchi, P. Cinzano, D. Duriscoe, C.C.M. Kyba, C.D. Elvidge, K. Baugh, B.A. Portnov, N.A. Rybnikova, R. Furgoni R, The new world atlas of artificial night sky brightness, “Science Advances” 2016, t. 2, nr 6.
• G. Iwanicki, Polityka oświetleniowa w aspekcie ochrony nocnego krajobrazu na przykładzie wybranych gmin powiatu lubelskiego, „Problemy Ekologii Krajobrazu”, 2014, t. 37.
• G. Iwanicki, Astro-tourism in the Czech-Polish Izera Dark Sky Park [w:] Handbook of Niche Tourism, red. M. Novelli, J. Cheer, C. Dolezal, C. Milano, 2-13.
• G. Iwanicki, Porównanie stosowanych przez wybrane organizacje kryteriów certyfikowania miejsc ochrony ciemnego nieba (referat), VII Ogólnopolska Konferencja Naukowa na temat Zanieczyszczenia Światłem, 14-15 września 2023 r. w Toruń.
• A. Łopuszyńska, Polityka oświetleniowa jako element zrównoważonego planowania obszarów zurbanizowanych, ze szczególnym uwzględnieniem zjawiska zanieczyszczenia światłem, Wrocław 2021 (praca doktorska).
• J. Meier, U. Hasenohrl, K. Krause, M. Pottharst, Urban lighting, light pollution and society, Nowy Jork 2014.
• Polski Komitet Normalizacyjny, PN-EN 12464-2:2014-05 Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy, Część 2: Miejsca pracy na zewnątrz, Warszawa 2014.
• Raport TNS Polska dla Ministerstwa Środowiska, Problem hałasu, odoru i zanieczyszczenia światłem w oczach Polaków, 2015.
• A.L.O. Rodrigues, A. Rodrigues, D.M. Peroff, The sky and sustainable tourism development: A case study of a dark sky reserve implementation in Alqueva. International Journal of Tourism Research, 2015, nr 17, s. 292-302.
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
• L. Scorzafava, Light is Energy: Estimating the Impact of Light Pollution on Climate Change, DarkSky International, 2022. https://darksky.org/app/uploads/2021/01/Light-Pollution-Wastes-Energy-and-Money-English.pdf [dostęp: 15.08.2024].
• K. Skwarło-Sońta, K. Zużewicz, Wpływ ALAN na rytm snu i czuwania oraz zdrowie człowieka [w:] Zanieczyszczenie światłem nocnego nieba – w stronę interdyscyplinarnego poznania, monitoringu i przeciwdziałania, red. M. Kunz.
• E. L. Stone, G. Jones, S. Harris, Street lighting disturbs commuting bats, “Current Biology”, 2009, t. 19, nr 13.
• K. Szlachetko (red.), Memorandum w sprawie ustanowienia prawnych podstaw zrównoważonej polityki oświetlenia zewnętrznego, Gdańsk 2022.
• G.M. Verutes, C. Huang, R.R. Estrella, K. Loyd, Exploring scenarios of light pollution form coastal development reaching sea turtle nesting beaches near Cabo Pulmo, Mexico, “Global Ecology and Conservation”, 2014, nr 2.
• B. Wiśniowska-Kielian, L. Filipiak, K. Kielian, Zanieczyszczenie światłem na przykładzie Krakowa [w:] Zanieczyszczenie światłem nocnego nieba – w stronę interdyscyplinarnego poznania, monitoringu i przeciwdziałania, red. M. Kunz.
• World List of Dark Sky Places, https://darkskyparks.org/dsag/DSAG_word_list.htm [dostęp: 20.08.2024].

Identifiers

DOI

10.53261/adastra20251302

Biblioteka Nauki

58591562