Kasata klasztoru misjonarzy św. Wincentego à Paulo w Mławie (1864) i dzieje majątku poklasztornego

• Authors: Leszek Zygner

Title variants

EN

The Dissolution of the Monastery of Missionaries of St. Vincent De Paul in Mława (1864) and the History of the Property of the Former Monastery

Abstracts

EN

Monastery of the Missionary Priests of St. Vincent de Paul in Mława was active in the years 1712–1764. During this period, missionaries served the parish church of the Holy Trinity and the branch church of St. Lawrence in Mława and the parish church of St. Anna in Wojnowka, previously affi liated with the Mława parish. As a result of the dissolution of monasteries in the Kingdom of Poland (1864), the missionary house in Mława was closed, and the property of the missionaries was taken over for the benefi t of the Kingdom’s treasury. The last missionaries left Mława in the spring of 1865. The property taken over from the missionaries (13 houses with squares, gardens, and orchards), as well as about 145 ha of land within the city limits and about 7.5 ha of land belonging to the former hospital run by missionaries were issued for auction and sold in the early 1870s. The building of the liquidated missionary monastery in 1873 was rebuilt for the needs of the offi ce of the Mława poviat. There was also a plan to convert a part of this building into an Orthodox church, which, however, did not come to fruition. The monastery building burned down completely during the air raids on Mława in January 1945.

PL

Klasztor księży misjonarzy św. Wincentego à Paulo w Mławie działał w latach 1712–1764. W okresie tym misjonarze obsługiwali kościół parafialny Świętej Trójcy i kościół filialny św. Wawrzyńca w Mławie oraz kościół parafialny św. Anny w Wojnówce, afiliowany już wcześniej do parafii mławskiej. Na skutek kasaty klasztorów w Królestwie Polskim (1864) dom misjonarzy w Mławie został zamknięty, a majątek po misjonarzach przejęty na rzecz skarbu Królestwa. Ostatni misjonarze opuścili Mławę wiosną 1865 r. Natomiast majątek przejęty po misjonarzach (13 domów wraz z placami, ogrodami i sadami), a także około 145 ha gruntów w granicach miasta oraz około 7,5 ha ziemi należącej do dawnego szpitala prowadzonego przez misjonarzy wystawiono na licytację i sprzedano na początku lat 70. XIX w. Budynek zlikwidowanego klasztoru misjonarskiego w 1873 r. przebudowano na potrzeby biura powiatu mławskiego. Był też plan przebudowania części tego budynku na cerkiew, co jednak nie doszło do skutku. Budynek klasztoru spłonął doszczętnie w czasie nalotów lotniczych na Mławę w styczniu 1945 r.

Keywords

EN

Mława; monastery; missionaries of St. Vincent de Paul; dissolution; property of former monasteries

PL

Mława; klasztor; misjonarze św. Wincentego à Paulo; kasata; majątek poklasztorny

• Publisher: Państwowa Uczelnia Zawodowa im. Ignacego Mościckiego w Ciechanowie
• Journal: Studia Mazowieckie
• Year: 2021
• Volume: 16
• Issue: 1
• Pages: 67-80

Dates

published

2021

Contributors

author

Leszek Zygner

• Państwowa Uczelnia Zawodowa im. Ignacego Mościckiego w Ciechanowie

• https://orcid.org/0000000198927426

References

• Archiwum Diecezjalne w Płocku: Akta dotyczące supresji klasztorów w diecezji płockiej 1864–1865, sygn. 32; Akta dotyczące supresji klasztorów w diecezji płockiej 1865–1866, sygn. 33.
• Archiwum Diecezjalne w Płocku: Akta dotyczące raportów statystycznych przesyłanych do Komisji Województwa Płockiego 1854–1868, sygn. 39.
• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie Zbiór kartograficzny, t. 399, ark. 8.
• Archiwum Państwowe w Warszawie Oddział w Mławie: Plany miasta Mławy, bez sygn.
• Archiwum Państwowe w Warszawie Oddział w Mławie: Mapa gruntów i nieruchomości w posiadaniu dotąd XX. Misjonarzy będących na mieście Mławie, położonym w powiecie mławskim, guberni płockiej (Mława, 20 I 1865).
• Archiwum Państwowe w Warszawie Oddział w Mławie: Plan sytuacyjny części miasta Mławy z mapy siedzib zrysowana zamieszczeniem klasztoru, budowli i placów do klasztoru po misjonarzach należących (1865).
• Archiwum Państwowe w Warszawie Oddział w Mławie: Plan sytuacyjny wykazujący położenie 3 posesji pomisjonarskich w mieście Mławie, w powiecie mławskim, guberni płockiej położonych (Mława, 4 IX 1866).
• Zbiór akt i ksiąg hipotecznych i wieczystych powiatów ciechanowskiego i mławskiego – Sygn. 1314: Akta hipoteczne domu w mieście Mławie przy ulicy Działdowskiej pod numerem 44 (pomisjonarskiego).
• Zbiór akt i ksiąg hipotecznych i wieczystych powiatów ciechanowskiego i mławskiego – Sygn. 1322: Akta hipoteczne domu w mieście Mławie przy ulicy Rakarskiej pod numerem 58 (pomisjonarskiego).
• Zbiór akt i ksiąg hipotecznych i wieczystych powiatów ciechanowskiego i mławskiego – Sygn. 1348: Akta hipoteczne domu w mieście Mławie przy ulicy Niborskiej pod nr 163 (pomisjonarskiego).
• Zbiór akt i ksiąg hipotecznych i wieczystych powiatów ciechanowskiego i mławskiego – Sygn. 1360: Akta hipoteczne domu w mieście Mławie przy ulicy Szkolnej pod numerem 206 (pomisjonarskiego).
• Zbiór akt i ksiąg hipotecznych i wieczystych powiatów ciechanowskiego i mławskiego – Sygn. 1362: Akta hipoteczne domu w mieście Mławie przy ulicy Poświętne pod numerem 208a i 208b (pomisjonarskiego).
• Materiały do dziejów ziemi płockiej. Z archiwaliów diecezjalnych płockich XVIII wieku, t. 3: Ziemia zawkrzeńska, opr. i wyd. M.M. Grzybowski, Towarzystwo Naukowe Płockie, Płock 1984.
• Dukała J., Kruszewski Kalikst Łukasz, [w:] J. Dukała (red.), Misjonarze św. Wincentego a Paulo w Polsce (1651–2001), t. 2, cz. 1: Biografie, Kraków 2001.
• Gach P.P., Kasaty zakonów na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej i Śląska 1773–1914, Lublin 1984.
• Gajewski S., Diecezja płocka w latach 1864–1914, „Studia Płockie” 1975, nr 3.
• Graczyk W., Marszalska J.M., Księgi rękopiśmienne i stare druki w zbiorach Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Płocku. Z życia kultury polskich bibliotek kościelnych w dawnych wiekach, Kraków 2010.
• Grzybowski M.M., Duchowieństwo diecezji płockiej wiek XIX, t. 3–4, Płock 2013–2014.
• Grzybowski M.M., Postawa Wincentego Chościak-Popiela biskupa płockiego wobec kasaty klasztorów z 1864 r. w jego diecezji, „Studia Płockie” 1983, nr 11.
• Jabłońska-Deptuła E., Gawrysiakowa J., Materiały do zaangażowania patriotycznego zakonów męskich w Królestwie Polskim w latach 1861–1864, [w:] H. Dylągowa, E. Jabłońska-Deptuła, J. Gawrysiakowa, M. Mazanek, M. Wójcik (oprac.), Materiały do historii zgromadzeń zakonnych na ziemiach polskich w XIX i początku XX wieku (Materiał do atlasu historycznego chrześcijaństwa w Polsce 2/1), Lublin 1976.
• Kassan N., Początkowa faza kasaty klasztorów diecezji płockiej (1864–1865), „Studia Płockie” 2012, nr 40.
• Marszalska J., Kościół i duszpasterstwo w parafi i xx. misjonarzy w Mławie w świetle wizytacji biskupa Michała Jerzego Poniatowskiego z 1775 roku, [w:] B. Kalinowska (red.), Zakony rzymskokatolickie na Mazowszu (z uwzględnieniem Kurpiowszczyzny). Materiały z sesji naukowej „Zakony męskie na Północnym Mazowszu do 1864 roku, Ostrołęka 2008.
• Rospond S. (red.), Misjonarze, t. 1: Dzieje, Kraków 2001.
• Schletz A., Dukała J., Chybczyński Walenty, [w:] J. Dukała (red.), Misjonarze św. Wincentego à Paulo w Polsce (1651–2001), t. 2, cz. 1: Biografie, Kraków 2001.
• Schletz A., Jabłoński Tomasz, [w:] J. Dukała (red.), Misjonarze św. Wincentego à Paulo w Polsce (1651–2001), t. 2, cz. 1: Biografie, Kraków 2001.
• Wierzbowski J., Zabytki architektury powiatu mławskiego, [w:] J. Antoniewicz (red.), Studia i materiały do dziejów ziemi zawkrzeńskiej, t. 1, Warszawa 1971.
• Zygner L., Działalność misjonarzy św. Wincentego à Paulo w parafi i mławskiej (1712–1864), „Nasza Przeszłość” 1995, nr 84.
• Zygner L., Historia parafi i mławskiej, Toruń 1995.
• Zygner L., Księża misjonarze św. Wincentego à Paulo pracujący w parafi i mławskiej w latach 1712–1864, „Ziemia Zawkrzeńska” 2013, nr 17.
• Zygner L., Luberadzka-Cobas M., Kościół Świętej Trójcy w Mławie 1713–2013, Mława 2013.
• Zygner L., Wypadki mławskie 1861 roku, [w:] L. Zygner (red.), Powstanie styczniowe na północnym Mazowszu. Tom studiów wydany z okazji 150. rocznicy wybuchu powstania styczniowego, Ciechanów 2013.

Identifiers

DOI

10.54539/sm.16

Biblioteka Nauki

2134473