13 pułk piechoty w bitwie o Grudusk 3 września 1939 roku

• Authors: Michał Świdwa

Title variants

EN

The 13th Infantry Regiment in the Battle of Grudusk of September 3, 1939

Abstracts

EN

The article concerns the activities of the 13th Infantry Regiment, part of the 8th Infantry Regiment in the “Modlin” Army under the command of General Emil Krukowicz-Przedrzymirski. After being mobilized in the last days of August 1939, the regiment set off towards the northern border. Together with the 21st and 32nd Infantry Regiment, it constituted a reserve unit for the 20th Infantry Regiment, which included positions on the fortifi ed line of Mława. The fi rst battle of the regiment, which took place on September 3, 1939, led to a breakthrough of the front line by German troops, dispersal, and rejection of the 8th Infantry Regiment, including the 13th Infantry Regiment, toward Modlin. The Battle of Grudusk bears traces of a defeat for the 13th Infantry Regiment, however, it did not completely destroy this unit, which, regrouped in Modlin, continued to take action until the death of their commander. The main objective of the article is an attempt to answer the question of what led to the disastrous result of the actions of the 13th Infantry Regiment near Grudusk on the night of September 3–4, 1939.

PL

Artykuł dotyczy działań 13 pułku piechoty, wchodzącego w skład 8 DP w Armii „Modlin” pod dowództwem gen. Emila Krukowicz-Przedrzymirskiego. Pułk po zmoblizowaniu w ostatnich dniach sierpnia 1939 r. wyruszył w kierunku granicy północnej. Wraz z 21 i 32 pp stanowił jednostkę odwodową dla 20 DP obejmującej stanowiska na ufortyfi kowanej linii Mławy. Pierwsza bitwa pułku, do której doszło 3 września 1939 r., doprowadziła do przełamania linii frontu przez oddziały niemieckie, rozproszenia i odrzucenia 8 DP, w tym13 pp, w kierunku Modlina. Bitwa pod Gruduskiem nosi ślady porażki dla 13 pp, jednakże nie doprowadziła do całkowitego rozbicia tej jednostki, która przegrupowana w Modlinie prawadziła działania aż do śmierci swojego dowódcy. Głównym założeniem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie o to, co doprowadziło do katastrofalnego rezultatu działań 13 pp pod Gruduskiem w nocy z 3 na 4 września 1939 r.

Keywords

EN

September 1939; Grudusk; battle; 8th Infantry Division; 13th Infantry Regiment; Lt. Col. Alojzy Nowak

PL

wrzesień 1939 r.; Grudusk; bitwa; 8 Dywizja Piechoty; 13 pułk piechoty; ppłk Alojzy Nowak

• Publisher: Państwowa Uczelnia Zawodowa im. Ignacego Mościckiego w Ciechanowie
• Journal: Studia Mazowieckie
• Year: 2022
• Volume: 17
• Issue: 2
• Pages: 101-112

Dates

published

2022

Contributors

author

Michał Świdwa

• Szkoła Doktorska AFiB Vistula w Pułtusku

• https://orcid.org/0000000294113190

References

• Instytut Pamięci i Muzeum Sikorskiego w Londynie: Relacje z kampanii wrześniowej, 8 Dywizja Piechoty, 13 pp, sygn. B.I.20B.
• Instytut Pamięci i Muzeum Sikorskiego w Londynie: Relacje z kampanii wrześniowej, 8DP, Sztab, KG, KD, Komp. Asyst., sygn. B.I.20A.
• Instytut Pamięci i Muzeum Sikorskiego w Londynie: Relacje z kampanii wrześniowej 1939, baon „ON” Warszawa III Przedmoście Pułtusk, sygn. B.I.22D.
• Instytut Pamięci i Muzeum Sikorskiego w Londynie: Relacje z kampanii wrześniowej, Opracowanie płk. Adama Sawczyńskiego, sygn. B.I.19D.
• Instytut Pamięci i Muzeum Sikorskiego w Londynie: Relacje z kampanii wrześniowej, 8 PAL, 8 DAC, sygn. B.I.20E.
• Instytut Pamięci i Muzeum Sikorskiego w Londynie: Relacje z Kampanii Wrześniowej, 21 pułk piechoty, S. Sosabowski, sygn. B.I.20C.
• Petrych B., Refl eksje na temat działań 8 Dywizji Piechoty od mobilizacji do dnia 8 IX 1939 roku, maszynopis.
• Jabłonowski M., Stawecki P., Następca komendanta Edward Śmigły-Rydz, Materiały do biografii, Warszawa–Pułtusk 2014.
• Świdwa M., Łukawski K., Wiśniewski K., 13 pułk piechoty w kampanii wrześniowej. Relacje i wspomnienia, Pułtusk 2020.
• Goch K., Zarys historii wojennej 13-go Pułku Piechoty, Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, Warszawa 1929.
• Higgins D., Panzer II vs 7TP Poland 1939, Osprey, Oxford 2015.
• Jentz T. (red.), Panzertruppen, The complete guide to creation & combat employment of Germany’s tank force 1933–1942, Shiffer Military History, Atgeln [b.r.w].
• Jurga T., Karbowski W., Armia Modlin 1939 r., Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1987.
• Juszkiewicz R., Wrzesień 1939 r. na Mazowszu Północnym, Wydawnictwo Ciechanowskiego Towarzystwa Naukowego, Ciechanów 1987.
• Juszkiewicz R., Obrona Pułtuska i 13 Pułk Piechoty w wojnie 1939 roku, Wydawnictwo Stacji Naukowej w Mławie, Mława [b.r.w.].
• Kociszewski A., 13 pułk piechoty, Wydawnictwo P.W. Egross-Mikromax, Warszawa 1990.
• Kospath-Pawłowski E., Matusak P., Radziwiłłowicz D., 8 Dywizja Piechoty w dziejach oręża polskiego, Wydawnictwo Ajaks, Pruszków 1995.
• Polskie Siły Zbrojne, t. 1, Kampania Wrześniowa 1939, cz. 2, Wydawnictwo Instytutu Historycznego im. Gen. Sikorskiego, Londyn 1986.
• Porwit M., Komentarze do historii polskich działań obronnych 1939 roku, t. 1, Czytelnik, Warszawa 1983.
• Prigent J. (red.), Panzerwaffe, Vol. 1, Ian Allan Publishing, Surrey 2007.
• Szczepański J., Kowalski T., Dzieje 13 Pułku Piechoty, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistycznej, Warszawa–Pułtusk 1996.
• Zarzycki P., Suplement do września 1939 Orderede Bataille armii niemieckiej, słowackiej i sowieckiej wraz z obsadami personalnymi, Wydawnictwo Historyczne, Warszawa 2014.

Identifiers

DOI

10.54539/sm.39

Biblioteka Nauki

2134508