Zofia z Krasińskich Tarłowa Lubomirska – przedstawicielka osiemnastowiecznych polskich arystokratek

• Authors: Beata Woźniak

Title variants

EN

Zofia Tarłowa Lubomirska Née Krasińska: A Representative of Eighteenth-Century Polish Aristocrats

Abstracts

EN

The aim of the article is to present a woman, Zofia (Tarłowa-Lubomirska, née Krasińska), who stood out in the 18th century in the Krasiński family, and who had an open mind, was involved in political and economic matters, and was interested in the lives of the inhabitants of her estates. She was not afraid to go beyond the tasks and roles assigned to women in that period. Twice widowed, she superbly administered lands and multiplied the profi ts fl owing from them. Over the years, she had gained the moniker of a “nesting woman.”

PL

Artykuł ma na celu wstępne przybliżenie wyróżniającej się w XVIII w. w rodzinie Krasińskich kobiety – Zofii 1. v. Tarłowej 2. v. Lubomirskiej, która miała otwarty umysł, angażowała się w sprawy polityczne i ekonomiczne, interesowała się życiem mieszkańców swoich dóbr. Nie bała się wychodzić poza wyznaczone w tym czasie zadania i role przypisane kobietom. Dwukrotnie owdowiała, znakomicie administrowała ziemiami i pomnażała płynące z nich zyski. Z biegiem lat zyskała miano „kobiety gniazdowej”.

Keywords

EN

Krasiński; Zofia Tarłowa-Lubomirska, née Krasińska; aristocracy; Jan Tarło; Antoni Lubomirski; Przeworsk; Opole Lubelskie

PL

Krasińscy; Zofia z Krasińskich Lubomirska; arystokracja; Jan Tarło; Antoni Lubomirski; Przeworsk; Opole Lubelskie

• Publisher: Państwowa Uczelnia Zawodowa im. Ignacego Mościckiego w Ciechanowie
• Journal: Studia Mazowieckie
• Year: 2022
• Volume: 17
• Issue: 2
• Pages: 113-130

Dates

published

2022

Contributors

author

Beata Woźniak

• Muzeum Romantyzmu w Opinogórze

• https://orcid.org/0000000228877555

References

• Intercyza przedślubna Jana Tarły i Zofii z Krasińskich, Maleszowa, 24 grudnia 1746 r., Centralne Państwowe Archiwum Historyczne w Kijowie fond 254, opis 1, sprawa 27, k. 1–2v, [w:] Penkala-Jastrzębska A., Intercyza ślubna wojewody sandomierskiego Jana Tarły (zm. 1750) i Zofii z Krasińskich (zm. 1790) jako przykład regulacji prawnych i majątkowych między małżonkami w dawnej Polsce. Analiza treści i edycji źródła, „Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym” 2022, t. 61(1).
• Koźmian K., Pamiętniki, t. 1–3, Wrocław 1972.
• Magazyn Panieński czyli rozmowy między mądrą ochmistrzynią y zacnemi damami iey ćwiczeniu poruczonemi po francusku przez J.M.P. le prince de Beaumont napisane teraz zaś na ojczysty język przełożone przez x. Eustachiego Dębickiego Scholarum Piarum, tomik I, Warszawa 1775.
• Naruszewicz A., Dziennik podróży Jego Królewskiej Mości na Ukrainę, rkps, Biblioteka Ossolineum sygn. 5834/III, s. 54. Źródło: https://polona.pl/item/dyaryusz-podrozynayiasnieyszego-stanislawa-augusta-krola-polskiego-na-ukraine-i-bytnosci,Mzc3ODYzNw/2/#info:metadata [dostęp: 13.09.2022].
• Roszkowski B., Kazanie Pod czas Pogrzebu Jaśnie Oświeconego Antoniego Hrabi na Wiśniczu i Jarosławiu Xiążęcia Lubomirskiego Kasztelana Krakowskiego, Generała Maiora Woysk Koronnych, Orderu Orła Białego Kawalera: W Kościele Warszawskim XX. Reformatow, Warszawa 1782–1784. Źródło: https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/doccontent?id=395636 [dostęp: 14.09.2022].
• Starożytna Polska pod względem historycznym, jeograficznym i statystycznym opisana przez Michała Balińskiego i Tymoteusza Lipińskiego, t. II, cz. 2, Warszawa 1845.
• Zamiana dóbr salinarnych w Galicji przez c. k. radcę ministerialnego Ludwika Dimitza tłumaczył Kaźmirz Acht za zezwoleniem Autora, podług oryginalnego artykułu „der Salzgütertausch in Galizien”, umieszczonego w Centralbl. F. d. ges. Forstwesen na miesiąc styczeń 1894.
• Winnyczenko O., Testament wojewody sandomierskiego Jana Tarły (1750), „Wisnyk Lwiwśkoho uniwersytetu. Serija istoryczna” 2009, nr 44.
• Askenazy Sz., Dwa stulecia XVIII i XIX. Badania i przyczynki, t. II, Warszawa 1910.
• Barańska A., Gente: Lubomirska, natione: Europaea. O Rozalii z Lubomirskich Rzewuskiej (1788–1865), „TEKA Komisji Historycznej Polska Akademia Nauk Oddział w Lublinie” 2016.
• Bondyra W., Testament Jana Tarły, wojewody sandomierskiego, z roku 1750, „Res Historica” 2008, nr 26.
• Czemeryński K., O dobrach koronnych byłej Rzeczypospolitej Polskiej, t. 2, Lwów 1870.
• Dunin-Borkowski hr. J.S., Damy polskie przy dworze rakuskim, Lwów 1881.
• Dworzaczek W., Genealogia, Warszawa 1959.
• Gawlik S., Idee pedagogiczne w pisarstwie kobiet polskich w XVIII i pierwszej połowie XIX wieku, „Rocznik naukowo-dydaktyczny WSP w Krakowie. Prace z historii oświaty i wychowania” 1994, z. 174.
• Górski K.M., Karpiński w Wiedniu 1770–1771, „Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej” 1902, nr 1/1/4.
• Historia Domus Varsaviensis Scholarum Piarum, oprac. L. Chmaj, Wrocław 1959.
• https://sxvii.pl/.
• Iwan D., Mierzwa-Szymkowiak D, Wawer W., Zbiory przyrodnicze Muzeum i Instytutu Zoologii PAN – świadectwo polskiego wkładu w rozwój światowych badań bioróżnorodności prowadzonych od początku XIX wieku, „Kosmos. Problemy nauk biologicznych” 2021, t. 70, nr 2(331).
• Jadczak S., Bełżyce. Monografi a miasta i gminy, Bełżyce 2002.
• Jastrzębska M., Rokoko, dama i gilotyna. Historia księżnej Rozalii z Chodkiewiczów Lubomirskiej, Kraków 2005.
• Konopczyński W., Dzieje Polski nowożytnej, t. 2, Warszawa 1986.
• Konopczyński W., Kiedy nami rządziły kobiety, Londyn 1960.
• Konopczyński W., Lubomirska 1. V. Tarłowa z Krasińskich Zofi a, PSB, t. 17, Warszawa 1972.
• Kowalska K., Lubomirska Zofi a, [w:] S. Feliksiak (red.), Słownik biologów polskich, Warszawa 1987.
• Kraushar A., Franciszka Krasińska i Dynastya Panująca Włoska, Warszawa 1908.
• Kucharski A., Życie prywatne magnaterii polskiej w przekazach gazet rękopiśmiennych z epoki stanisławowskiej (1764–1795). Typologia doniesień prasowych, [w:] E. Dubas--Urwanowicz, M. Kupczewska, K. Łopatecki, J. Urwanowicz, Honestas et turpitudo: magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, Białystok 2019.
• Lubomirski-Lanckoroński J., Zofi a z Krasińskich primo voto Tarłowa secundo voto Lubomirska, [w:] D. Szmajda (red.), Lubomirscy Książęta Polscy. Historia rodu Książąt Lubomirskich od złotego wieku do Konstytucji 3 maja (XVII–XVIII w.), t. 2, Kraków–Poznań 2018.
• Mączyński R., Warszawski pomnik Jana Tarły, „Ochrona Zabytków” 1996, nr 49/2(193).
• Ostrowski T., Poufne wieści z oświeconej Warszawy, opr. R. Kaleta, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1972.
• Penkala-Jastrzębska A., Intercyza ślubna wojewody sandomierskiego Jana Tarły (zm. 1750) i Zofi i z Krasińskich (zm. 1790) jako przykład regulacji prawnych i majątkowych między małżonkami w dawnej Polsce. Analiza treści i edycji źródła, „Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym” 2022, t. 61(1).
• Popiołek B., Elżbieta z Modrzewskich Tarłowa, 1° v. Łaszczowa, wojewodzina lubelska, Silva Rerum, Pasaż Wiedzy Muzeum Pałacu Króla Jana III Sobieskiego. Źródło: https://www.wilanow-palac.pl/elzbieta_z_modrzewskich_tarlowa_1_v_laszczowa_wojewodzina_lubelska.html.
• Popiołek B., Magdalena z Tarłów Lubomirska (zm. 1728), wojewodzina krakowska. Próba biografi i, „Krakowskie Studia Małopolskie” 2013, nr 18.
• Syta K., Archiwum Jana Tarły, wojewody sandomierskiego w świetle rewizji z roku 1761, „Studia o bibliotekach i zbiorach polskich”, t. 6, pod red. B. Ryszewskiego, Toruń 1994.
• Szwaciński T., Starania Czartoryskich o wciągnięcie Rosji w sprawy polskie w 1754 r. (Sprawa rzekomej gwarancji), „Kwartalnik Historyczny” 2020, R. 77, nr 3.
• Tatarkiewicz W., Opole i Nałęczów – Merlini i Nax, „Biuletyn Historii Sztuki” 1956, t. 18, nr 2.
• Woźniak B., Życie, osobowość i relacje z bliskimi Antoniny z Czackich Krasińskiej, „Studia Mazowieckie” 2021, nr 16(1).
• Zieliński M., Przybysze z Czech Rzeczpospolitej czasów Stanisława Augusta, [w:] W. Iwańczak, D. Karczewski (red.), Zwycięzcy i przegrani w dziejach średniowiecznych i wczesnonowożytnych Czech i Polski, Warszawa 2012.

Identifiers

DOI

10.54539/sm.40

Biblioteka Nauki

2134504