Pozbawienie życia napastnika w obronie koniecznej a katalog dóbr prawnych podlegających ochronie

• Authors: Michał Grudecki , Magdalena Kleszcz

Title variants

EN

Deprivation of life of an assailant in the necessary defense and a catalog of protected legal interests

Abstracts

PL

Artykuł jest poświęcony problematyce pozbawienia życia napastnika w obronie koniecznej. Rozważania prowadzone są w oparciu o wykładnię art. 25 § 2 Kodeksu karnego, z którego wynika, że sposób obrony musi być współmierny do niebezpieczeństwa zamachu. Autorzy poszukują katalogu dóbr, których można bronić godząc w życie napastnika. Analizują ponadto art. 2 ust. 2 lit. a Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, zgodnie z którym pozbawienie życia nie będzie uznane za sprzeczne z tym artykułem, jeżeli nastąpi w wyniku bezwzględnego koniecznego użycia siły w obronie jakiejkolwiek osoby przed bezprawną przemocą. Autorzy zwracają uwagę na rolę tego przepisu w interpretacji znamion obrony koniecznej, zwłaszcza znamienia współmierności sposobu obrony do niebezpieczeństwa zamachu. W artykule definiują ponadto pojęcie kontratypu oraz scharakteryzowali krótko pozostałe znamiona obrony koniecznej.

EN

The article is devoted to the issue of killing an attacker in self-defense. The considerations are based on the interpretation of Article 25 § 2 of the Penal Code, from which it follows that the method of defense must be commensurate with the danger of attack. The authors are looking for a catalog of legal interests that can be defended by harming the attacker’s life. They also analyze Article 2 (2a) European Convention of Human Rights, according to which deprivation of life shall not be regarded as inflicted in contravention of this Article when it results from the use of force which is no more than absolutely necessary in defence of any person from unlawful violence. The authors draw attention to the role of this provision in the interpretation of the signs of necessary defense, especially the sign of proportionality of the means of defense to the danger of assassination. In the article, they also defined the concept of a countertype (justification) and briefly characterized the remaining features of necessary defense

Keywords

EN

necessary defense; legal interest; European Convention of Human Rights; deprivation of life; commensurability; proportionality

PL

obrona konieczna; dobro prawne; Europejska Konwencja Praw Człowieka; pozbawienie życia; współmierność; proporcjonalność

• Publisher: Wyższa Szkoła Humanitas
• Journal: Roczniki Administracji i Prawa
• Year: 2020
• Volume: 3
• Issue: XX
• Pages: 135-152

Dates

published

2020

Contributors

author

Michał Grudecki

author

Magdalena Kleszcz

References

• Banasiuk J., Czy Europejska Konwencja Praw Człowieka jako „żywy instrument” chroni lepiej ludzkie życie?, „Zeszyty Prawnicze” 2013, nr 13.3.
• Bielski M., Koncepcja kontratypu jako okoliczności wyłączających karalność, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2010, z. 2.
• Bigoszewski T., Przemoc jako znamię strony przedmiotowej, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 1997, z. 2.
• Buchała K., Granice obrony koniecznej, „Palestra” 1974, nr 5.
• Burdziak K., Pohl Ł., Instytucja obrony koniecznej w praktyce, Warszawa 2018.
• Cesarz K., Przekroczenie granic obrony koniecznej w wyniku strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu (art. 25 § 3 k.k.) w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, [w:] J. Majewski (red.), Okoliczności wyłączające bezprawność czynu. Materiały IV Bielańskiego Kolokwium Karnistycznego, Toruń 2008.
• Czechowska M., Historia obowiązywania zasady vim vi repellere licet – ewolucja kontratypu obrony koniecznej, „Folia Iuridica Universitatis Wratislaviensis” 2019, nr 1.
• Gardocki L., Granice obrony koniecznej, „Palestra” 1993, nr 7-8.
• Grudecki M., Bezpośredniość zamachu oraz współmierność sposobu obrony – granice obrony koniecznej w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych, „Problemy Prawa Karnego” 2017, nr 27.
• Gubiński A., Wyłączenie bezprawności czynu, Warszawa 1961.
• Gutekunst W., O przestępstwie rabunku (W świetle przepisów k.k. i dekretu z 4.III1953 r.), „Państwo i Prawo” 1954, nr 2.
• Hanausek T., Przemoc jako forma działania przestępnego, Kraków 1966.
• Hofmański P., Europejska Konwencja Praw Człowieka i jej znaczenie dla prawa karnego materialnego, procesowego i wykonawczego, Białystok 1993.
• Hofmański P., W sprawie nowelizacji przepisów o obronie koniecznej, [w:] idem (red.), Z problematyki prawa karnego, Białystok 1994.
• Jescheck H.H., Część ogólna projektu z 1990 r. polskiego kodeksu karnego w świetle prawnoporównawczym, „Państwo i Prawo” 1992, nr 2.
• Jędrzejewski Z., Artykuł 2 ust. 2 lit. A Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności a obrona konieczna (art. 25 KK), [w:] B.T. Bieńkowska, D. Szafrański (red.), Europeizacja prawa polskiego – wybrane aspekty, Warszawa 2007.
• Kaczmarek T., Wolność dysponowania życiem a prawo do godnej śmierci, [w:] idem, Rozważania o przestępstwie i karze. Wybór prac z okresu 40-lecia naukowej twórczości, Warszawa 2006.
• Kaczmarek T., O tzw. okolicznościach „wyłączających” bezprawność czynu, „Państwo i Prawo” 2008, nr 10.
• Kaczmarek T., Z problematyki przekroczenia granic obrony koniecznej (ekspozycja problemów spornych), [w:] J. Skorupka (red.), Rzetelny proces karny. Księga jubileuszowa Profesor Zofii Świdy, Warszawa 2009.
• Kallaus Z., Dyskusja nad reformą prawa karnego, „Problemy Praworządności” 1990, nr 2-3.
• Kilińska-Pękacz A., Nowe ujęcie obrony koniecznej po nowelizacjach Kodeksu karnego z lat 20092010, „Studia z zakresu prawa, administracji i zarządzania UKW” 2013, t. III.
• Klamut R., Aktywność obywatelska jako rodzaj aktywności społecznej – perspektywa psychologiczna, „Studia Socjologiczne” 2013, nr 1.
• Krukowski A., Obrona konieczna na tle polskiego prawa karnego, Warszawa 1965.
• Kulesza W., Obrona konieczna czci i godności a zasada proporcjonalności dóbr, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica” 1988, nr 35.
• Łagodziński S., Pojęcie gwałtu na osobie w przestępstwie rozboju, „Palestra” 1978, nr 7.
• Marek A., Obrona konieczna w prawie karnym na tle teorii i orzecznictwa Sądu Najwyższego, Warszawa 1979.
• Marek A., Obrona konieczna w prawie karnym. Teoria i orzecznictwo, Warszawa 2008.
• Noll P., Übergesetzliche Rechtfertigungsgründe im besonders die Einwilligung des Verletzten, Basel 1955.
• Nowicki M.A., Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Warszawa 2013.
• Paprzycki L.K. (red.), System Prawa Karnego, tom 4: Nauka o przestępstwie. Wyłączenie i ograniczenie odpowiedzialności karnej, Warszawa 2016.
• Patryas W., Interpretacja karnistyczna. Studium metodologiczne, Poznań 1988.
• Peno M., Obrona konieczna – granice i moralne uzasadnienie instytucji, [w:] M. Łaszewska-Hellriegel, M. Kłodawski (red.), Granice prawoznawstwa wobec etyki, praw człowieka i prawa karnego, Zielona Góra 2018.
• Plebanek E., Materialne określenie przestępstwa, Warszawa 2009.
• Radecki W., Podjęcie obrony koniecznej w świetle prawa i moralności, „Nowe Prawo” 1976, nr 7-8.
• Radecki W., Ocena współmierności sposobu obrony i niebezpieczeństwa zamachu w obronie koniecznej, „Nowe Prawo” 1977, nr 6.
• Szafraniec M., Przekroczenie granic obrony koniecznej w polskim prawie karnym, Zakamycze 2004.
• Szczepaniec M., Uregulowanie obrony koniecznej w Kodeksie karnym z 1997 r. a Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 1999, z. 1.
• Tabaszewski T., Obrona konieczna de lege ferenda w świetle sporu o samoistność tej instytucji, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2009, z. 3.
• Tarapata S., Zakrzewski P., O funkcjach urojenia okoliczności wyłączających bezprawność. Wybrane zagadnienia teoretycznoprawne, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2017, t. XLIII.
• Wawrowski J., Przestępstwa z użyciem przemocy – przemoc, a przemoc wobec osoby, „Przegląd Sądowy” 2007, nr 6.
• Wilk L., [w:] T. Dukiet-Nagórska (red.), Prawo karne. Część ogólna, szczególna i wojskowa, Warszawa 2012.
• Wolter W., Prawo karne. Zarys wykładu systematycznego Część ogólna, Warszawa 1947.
• Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, Kraków 2014

Identifiers

DOI

10.5604/01.3001.0014.4235

Biblioteka Nauki

2052102