Whistleblowing w środowisku akademickim – uwagi de lege lata i de lege ferenda

• Authors: Łucja Kobroń-Gąsiorowska

Title variants

EN

Whistleblowing in higher education – remarks de lege lata and de lege ferenda

Abstracts

EN

The purpose of this article is to provide external and internal legal protection against adverse employment-related activities available to employees of higher education institutions in Poland, who disclose information of public significance to which they have access, risking this disciplinary and professional liability. The article focuses on the consequences of a particular type of behavior, which is commonly referred to as „reporting irregularities“ or „whistleblowing.“ Since an academic teacher‘s employment relationship in Poland is such that the employer, when terminating the employment relationship, must state the reason for such a decision. Although academic teachers are required to comply with the Act on Higher Education and Science of 2018 and the Labor Code in the unregulated area, it should not be forgotten that there are additional legal requirements specific to their status.

PL

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie zewnętrznej i wewnętrznej ochrony prawnej przed niekorzystnymi działaniami związanymi z zatrudnieniem, dostępnej dla pracowników instytucji szkolnictwa wyższego w Polsce, którzy ujawniają informacje o znaczeniu publicznym, do których mają dostęp, ryzykując poniesieniem odpowiedzialności dyscyplinarnej i zawodowej. Artykuł koncentruje się na konsekwencjach określonego rodzaju zachowania, które jest powszechnie określane jako „informowanie o nieprawidłowościach” czy „whistleblowing”. Ponieważ stosunek pracy nauczyciela akademickiego w Polsce jest taki, że pracodawca, rozwiązując stosunek pracy, musi podać przyczynę takiej decyzji, przegląd środków ochrony dostępnych dla nauczycieli akademickich jest studium wyjątków. Chociaż nauczyciele akademiccy są zobowiązani do przestrzegania nie tylko ustawy o szkolnictwie wyższym i nauce z 2018 roku, ale także kodeksu pracy w zakresie nieuregulowanym, to nie można zapomnieć, że istnieją dodatkowe wymogi prawne charakterystyczne dla ich statusu.

Keywords

PL

sygnalista; dyrektywa; szkolnictwo wyższe; kanały sprawozdawcze; nauczyciele akademiccy; uniwersytet; stosunek pracy; Rzecznik Praw Nauczycieli Akademickich

EN

whistleblower; Directive; higher education; reporting channels; academic teachers; university; employment relationship; The Academic’s Compliance Officer

• Publisher: Wyższa Szkoła Humanitas
• Journal: Roczniki Administracji i Prawa
• Year: 2020
• Volume: 4
• Issue: XX
• Pages: 261-278

Dates

published

2020

Contributors

author

Łucja Kobroń-Gąsiorowska

References

• Banisar D., Whistleblowing: International Standards and Developments, https://www.researchgate.net/publication/228124587_Whistleblowing_International_Standards_and_Development.
• Chmielecki P., Wolność słowa pracowników naukowych w obliczu wizji uniwersytetu jako „świątyni prawdy”. Studium teoretyczno-empiryczne, „Rynek – Społeczeństwo – Kultura” 2013, nr 3.
• Cieślak W., Stelina J., Definicja mobbingu oraz obowiązek pracodawcy przeciwdziałania temu zjawisku, „Państwo i Prawo” 2004, nr 12.
• Dubowik A., Nowa regulacja stosunku pracy nauczycieli akademickich – zagadnienia sporne, „Białostockie Studia Prawnicze” 2020, Vol. 25, nr 1.
• Dworkin T.M., Near J.P., A Better Statutory Approach to Whistle-Blowing, “Business Ethics Quarterly” 1997, Vol. 7, nr 1.
• Gładoch M., Mobbing a praca pod kierownictwem pracodawcy, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2006, nr 4.
• Huseynova D., Piperigos K., Justice for justice: Protecting whistleblowers in the EU; Protection of whistleblowers – the why and the how, http://transparency.eu/wp-content/uploads/2018/04/WB_Transparency-Group-CoE-17-18.pdf.
• Johnson R., Whistle-blowing: when it works – and why, Boulder, CO, 2003.
• Near J.P., Miceli M.P., Organizational Dissidence: The Case of Whistle-Blowing, “Journal of Business Ethics” 1985, nr 4.
• Nokkala T., Bladh A., Institutional Autonomy and Academic Freedom in the Nordic Context – Similarities and Differences, “Higher Education Policy” 2014, Vol. 27.
• Kobroń Ł., Czy Polskę czeka era etycznych donosów, „Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ. Nauki Społeczne” 2015, nr 10.
• Kobroń-Gąsiorowska Ł., Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony osób zgłaszających przypadki naruszenia prawa Unii (whistleblowing) – jej wpływ na polskie prawo pracy – wybrane uwagi, [w:] B. Godlewska-Bujok, K. Walczak (red.), Różnorodność w jedności. Studia z zakresu prawa pracy, zabezpieczenia społecznego i polityki społecznej. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Muszalskiemu, Warszawa 2019.
• Kobroń-Gąsiorowska Ł., Ochrona prawna informatorów na przykładzie Stanów Zjednoczonych, „Roczniki Administracji i Prawa” 2019, nr 2.
• Kobroń Ł., Whistleblower – strażnik wartości czy donosiciel, „Palestra” 2013, nr 11-12.
• Kobroń-Gąsiorowska Ł., Whistleblower w prawie europejskim. Ochrona whistleblowera czy informacji, „Roczniki Administracji i Prawa” 2018, nr 2.
• Kobroń-Gąsiorowska Ł., Interes publiczny jako element podstawowy funkcji ochronnej prawa pracy – w kontekście ochrony sygnalistów, „Roczniki Administracji i Prawa” 2019, nr 2.
• Kobroń-Gąsiorowska Ł., Polska na drodze do ochrony pracownika-sygnalisty. „Felietony COOPERANTE. Refleksje o prawie pracy i zabezpieczeniu społecznym” 2020, nr 4.
• Kobroń-Gąsiorowska Ł., Status partnerów społecznych w prawie pracy, Kraków 2019.
• Kobroń Ł., Whistleblower – strażnik wartości czy donosiciel, „Palestra”, 2013, nr 11-12.
• Kozak-Maśnicka M., Dyrektywa w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii jako wyzwanie dla polskiego ustawodawcy, „Monitor Prawa Pracy” 2020, nr 4.
• Paoli P., Merllie D., Third European Survey on working conditions 2000, Dublin 2001.
• Parent-Thirion A., Macías, E.F., Hurley J., Vermeylen G., Fourth European Working Conditions Survey, Dublin 2007.
• Park H., Bjorkelo B., Blenkinsopp J., External Whistleblowers’ Experiences of Workplace Bullying by Superiors and Colleagues, “Journal of Business Ethics” 2020, Vol. 161.
• Pietruszka A., Ochrona sygnalistów (whistleblowers) w kontekście wolności wypowiedzi, „Ruch Prawniczy, Socjologiczny i Ekonomiczny” 2020, nr 1.
• Paige Whitaker L., The Whistleblower Protection Act: An Overview 2007, https://digitalcommons.ilr.cornell.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1031&context=crs.
• Schultz D., Harutyunyan K., Combating corruption: The development of whistleblowing laws in the United States, “Europe, and Armenia, International Comparative Jurisprudence” 2015, Vol. 1, nr 2.
• Szewczyk H., Whistleblowing w zakładzie pracy w świetle nowej dyrektywy 2019/1937 Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) w sprawie osób zgłaszających naruszenia prawa Unii, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2020, nr 2.
• Wolfe S., Worth M., Dreyfus S., Brown A.J., Whistle-blower protection laws in G20 countries: Priorities for action (Melbourne, Transparency International Australia), 2014.

Identifiers

DOI

10.5604/01.3001.0014.8441

Biblioteka Nauki

2053377