Memorial site as space of engagement. Ideological and artistic concept of the museum and memorial in Sobibór

• Authors: Elżbieta Błotnicka-Mazur

Title variants

PL

Miejsce pamięci jako przestrzeń zaangażowania. Koncepcja ideowo-artystyczna muzeum i miejsca pamięci w Sobiborze

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy realizacji nowej koncepcji ideowo-artystycznej Muzeum i Miejsca Pamięci w Sobiborze na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady, wyłonionej w konkursie z 2013 roku. Autorka analizuje zwycięski projekt obejmujący oprócz opracowania przestrzennego terenów poobozowych także budowę obiektu muzealnego – ten etap został już zrealizowany, budynek udostępniono w 2020 roku. Autorka proponuje używanie pojęcia „przestrzeń zaangażowania”, jako najlepiej charakteryzującego miejsca pamięci powstające na terenach dawnych nazistowskich obozów koncentracyjnych i obozów zagłady ludności pochodzenia żydowskiego. Jako punkt wyjścia przywołane zostają wcześniejsze przykłady upamiętniania takich miejsc, począwszy od pierwszych pomników z lat 40. XX w., poprzez niezwykle istotny w procesie redefinicji pomnika konkurs na Międzynarodowy Pomnik Ofiar Obozu w Birkenau z 1957 roku. Nagrodzony – choć niezrealizowany z powodu protestów byłych więźniów Auschwitz – projekt Pomnika-Drogi Oskara Hansena i zespołu stał się odtąd punktem odniesienia dla kolejnych koncepcji. W relacji do pojęcia kontr-pomnika (counter-monument) Jamesa E. Younga zostaje także wspomniane założenie memorialne na terenie byłego obozu zagłady w Bełżcu z 2004 roku. Głównym przedmiotem analiz artykułu jest jednak refleksja nad środkami, dzięki którym aktualnie organizowane Muzeum i Miejsce Pamięci w Sobiborze – w tym stała ekspozycja w nowo wybudowanym obiekcie muzealnym – stają się „przestrzenią zaangażowania” dla współczesnych odbiorców na różnych poziomach percepcji ich wielozmysłowej aktywności nieodzownej w procesie pamiętania.

EN

The implementation of the new ideological and artistic concept of the Museum and Memorial in Sobibór on the site of the former Nazi German death camp selected in the 2013 competition is discussed. The winning design is analysed; apart from the arranging of the area of the former camp, it also envisaged raising of a museum, the latter stage already completed with the building opened to the public in 2020. The concept of 'space of engagement' is proposed by the Author as best characterising a memorial site created on the premises of the former Nazi concentration camps and death camps for the people of Jewish descent. As a departure point, earlier examples of commemorating similar sites are recalled, beginning with the early monuments from the 1940s, through the 1957 competition for the International Monument to the Victims of the Auschwitz-Birkenau Camp, the latter of major impact on the process of the redefinition of monuments. The then awarded design of the The Road Monument by Oskar Hansen and his team, however unimplemented owing to the protest of former Auschwitz prisoners, became from that time onwards a benchmark for subsequent concepts. Also the mentioned memorial design on the area of the former Belzec extermination camp from 2004 is related to James E. Young’s concept of a counter-monument. The main subject of the paper’s analysis is, however, the reflection on means thanks to which the currently mounted Museum and Memorial in Sobibór, including the permanent display at the newly-raised Museum, become 'space of engagement' for contemporary public on different perception levels of their multi-sensual activity essential in the process of remembrance.

Keywords

EN

Museum and Memorial in Sobibór; 'space of engagement'; monument; counter-monument concept

PL

Muzeum i Miejsce Pamięci w Sobiborze; „przestrzeń zaangażowania”; pomnik; koncepcja kontr-pomnika (counter-monument)

• Publisher: Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków
• Journal: Muzealnictwo
• Year: 2021
• Issue: 62
• Pages: 73-83

Dates

published

2021

Contributors

author

Elżbieta Błotnicka-Mazur

• Institute of Arts Studies, John Paul II Catholic University of Lublin

Identifiers

DOI

10.5604/01.3001.0014.8978

Biblioteka Nauki

1932662