Pozorne samozatrudnienie – przyczyny fiskalne, skutki, środki zaradcze

• Authors: Tomasz Lasocki

Title variants

EN

Alleged self-employment – fiscal causes, effects, remedial measures

Abstracts

EN

The article presents the problem of employment avoidance by setting up an alleged business activity in the context of the entire tax wedge (PIT, social insurance and other contributions). The analytical part presents considerations on the essence of economic activity and employment, which are subsequently compared with the legal definitions of these concepts as functioning in the Polish system. The negative effects of replacing employment with apparent self-employment were indicated: limitation and deprivation of the right to social security, distortion of competition on the market, precarization of the labour market and reduction of funds allocated to public purposes. Next, solutions conducive to the existence of the indicated phenomenon are characterized, indicating equally the overly broad availability of such solutions resulting from a vagueness in definitions and the length of verification procedures themselves. The second part identifies the author’s solutions for minimizing the phenomenon of replacing employment with alleged self-employment. The changes should respect the freedom to conduct a business and not worsen the operating conditions of entrepreneurs who actually take economic risk. With this assumption, it was proposed to limit the availability of preferences by unambiguous and easily verifiable criteria. Indicated is the necessity of replacing contribution deductions with tax breaks and introducing a relief for companies deciding to start employment. A new method for determining the basis of the calculation of the contribution for social insurance of entrepreneurs and a reduction in the number of tax wedge components was also proposed.

PL

W artykule przedstawiono problem unikania zatrudnienia poprzez zakładanie pozornej działalności gospodarczej w kontekście całości klina podatkowego (PIT, ubezpieczenia społeczne i pozostałe składki). W pierwszej części, tj. analitycznej, przedstawione są rozważania na temat istoty działalności gospodarczej i zatrudnienia, które następnie zestawiono z legalnymi definicjami tych pojęć funkcjonującymi w polskim systemie. Wskazano negatywne skutki zastępowania zatrudnienia pozornym samozatrudnieniem, tj.: ograniczenie i pozbawienie prawa do zabezpieczenia społecznego, zaburzanie konkurencji na rynku, prekaryzacja rynku pracy oraz uszczuplanie środków przeznaczanych na cele publiczne. Następnie scharakteryzowano rozwiązania sprzyjające istnieniu wskazanego zjawiska, zaznaczając również zbyt szeroką dostępność takich rozwiązań, wynikającą z nieostrości stosowanych definicji, jak i długotrwałości procedur weryfikujących. W drugiej części zaprezentowano autorskie rozwiązania pozwalające na minimalizację zjawiska zastępowania zatrudnienia pozornym samozatrudnieniem. Zmiany powinny szanować wolność prowadzenia działalności gospodarczej oraz nie pogarszać warunków działania przedsiębiorców rzeczywiście podejmujących ryzyko gospodarcze. Przy takim założeniu zaproponowano ograniczenie dostępności preferencji o jednoznaczne i łatwo weryfikowalne kryteria. Wskazano na konieczność zastąpienia ulg w składkach ulgami podatkowymi oraz wprowadzenie ulgi dla firm decydujących się na rozpoczęcie zatrudniania. Zaproponowano również nowy sposób ustalania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorców oraz redukcję liczby komponentów klina podatkowego.

Keywords

PL

klin podatkowy; podatek dochodowy; pozorne samozatrudnienie; składki na ubezpieczenia społeczne; unikanie zatrudnienia

EN

tax wedge; personal income tax; apparent self-employment; social insurance contributions; employment avoidance

• Publisher: Zakład Ubezpieczeń Społecznych
• Journal: Ubezpieczenia Społeczne. Teoria i praktyka
• Year: 2021
• Issue: 3
• Pages: 23-48

Dates

published

2021

Contributors

author

Tomasz Lasocki

• Uniwersytet Warszawski

• https://orcid.org/000000031485486X

References

• Arak P., Złota klatka dla mikroprzedsiębiorców, „Dziennik Gazeta Prawna” 8−10.10. 2021.
• Buchelt B., Pauli U., Pocztowski A., Samozatrudnienie jako forma aktywności zawodowej sprzyjająca ograniczaniu bezrobocia wśród osób młodych w Polsce, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica” 2016, nr 4 (323).
• Cieślik J., Samozatrudnienie w Polsce na tle tendencji ogólnoświatowych: wyzwania w sferze polityki wspierania przedsiębiorczości i zabezpieczenia emerytalnego przedsiębiorców, „Studia BAS” 2019, nr 2 (58).
• Chądzyński M., Finał prac nad Polskim Ładem. Coraz trudniej odgadnąć intencje rządu, 300gospodarka.pl 13.09.2021, https://300gospodarka.pl/explainer/czy-podwyzka-placy-minimalnej-wplywa-na-inflacje-odpowiadamy-na-najwazniejsze-pytania (8.10.2021).
• Główny Urząd Statystyczny, Wybrane aspekty rynku pracy w Polsce. Aktywność ekonomiczna ludności przed i w czasie pandemii COVID-19, www.stat.gov.pl (14.10.2021).
• Grzegorzewska-Mischka E., Charakterystyka zjawiska przedsiębiorczości [w:] Zjawisko przedsiębiorczości gospodarczej w Polsce: Determinanty sukcesu, red. S. Banasik, Gdańsk 2015.
• Koślicki K., Skarbówka prześwietli przychody samozatrudnionych, prawo.pl 13.06.2019, https://www.prawo.pl/podatki/kontrole-samozatrudnionych-test-przedsiebiorcy-plany-mf-czerwiec,430388.html (9.09.2021).
• Krajewski M., Optymalizacja kosztów zatrudnienia na przykładzie wybranych niepracowniczych tytułów ubezpieczenia społecznego, „Studia BAS” 2019, nr 2 (58).
• Kubot Z., Uznanie za pracownika osoby prowadzącej pozarolniczą działalność, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2013, nr 11.
• Lasocki T., Obniżenie składek ubezpieczeniowych dla niektórych przedsiębiorców od 2019 r. − krytyka założeń ustawy, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2018, nr 9.
• Marczak R., Młodzi Polacy wobec ryzyka starości, „Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne” 2020, nr 33.
• Marczak R., Wiedza Polaków o systemie emerytalnym: wyniki badań empirycznych, „Polityka Społeczna” 2016, nr 19T.
• Roszewska K., Pojęcie „pracownik” w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Część II, „Radca Prawny. Zeszyty naukowe” 2020, nr 2 (23).
• Skibiński A., Uwarunkowania postaw prokreacyjnych i matrymonialnych młodzieży akademickiej województwa śląskiego, „Studia ekonomiczne. Zeszyty naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach” 2017, nr 309.
• Słowik P., Mały ZUS Plus i jego efekty: Politycy wypchnęli ludzi na samozatrudnienie. Akurat na czas pandemii, „Gazeta Prawna” 8.01.2021, https://serwisy.gazetaprawna.pl/emerytury-i-renty/artykuly/8063663,maly-zus-plus-i-jego-efekty-politycy-wypchneliludzi-na-samozatrudnienie-akurat-na-czas-pandemii.html (9.09.2021).
• Szlęzak-Matusewicz J., Wybrane instrumenty optymalizacji podatkowej wykorzystywane w mikroprzedsiębiorstwach – ocena i perspektywy zmian, „Studia BAS” 2019, nr 2 (58).
• Szymaniak M., Glovo jednym kliknięciem stłumiło strajk kurierów w Polsce. Praca jak z Black Mirror, spidersweb.pl 17.05.2021, https://spidersweb.pl/plus/2021/05/kurierzy-glovo-strajk-protest-aplikacja-black-mirror (9.09.2021).
• Wojciechowski P., Programowanie reformy jednolitej daniny w 2016 r. w świetle koncepcji bazy i nadbudowy, „Ubezpieczenia Społeczne. Teoria i praktyka” 2019, nr 1 (140).
• Eurostat: https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-eurostat-news/-/EDN-20190430-1 (9.09.2021).
• Portal statystyczny Zakładu Ubezpieczeń Społecznych: https://psz.zus.pl/kategorie/ubezpieczeni/ubezpieczenia-emerytalne-i-rentowe (9.09.2021).
• Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego: https://www.krus.gov.pl/krus/krus-w-liczbach/miesieczna-informacja-o-swiadczeniach-pienieznych-z-ubezpieczenia-spolecznego-rolnikow/2021/ (9.09.2021).

Identifiers

DOI

10.5604/01.3001.0015.4336

Biblioteka Nauki

2117142