Delimitacja odpowiedzialności Prezydenta RP a jej konstytucjonalizacja – wybrane problemy

• Authors: Olgierd Abramski

Title variants

EN

The delimitation of responsibility of the President of Poland with respect to its constitutionalization – selected problems

Abstracts

EN

The legal foundations of the responsibility of the head of state are significant from the point of view of determining its political position and exercising administrative social control over the institution of the state. The mechanisms of institutionalizing the President’s responsibility established in Poland generally fulfill a protective role, but do not fully achieve the control and guarantee function for a democratic state of law. The structure of the constitutional and criminal liability of the Speaker of the Sejm or Senate, performing, pro tempore, the duties of the head of state, and the scope of the President’s responsibility partially have not been regulated at the constitutional level. These are controversial solutions from the standpoint of the hierarchy of norms and social practice

PL

Podstawy prawne odpowiedzialności głowy państwa są istotne z punktu widzenia określenia jej pozycji ustrojowej i sprawowania instytucjonalnej kontroli społecznej nad organem państwa. Ukształtowane w III RP mechanizmy instytucjonalizacji odpowiedzialności Prezydenta zasadniczo spełniają rolę ochronną, ale nie w pełni realizują funkcję kontrolną i gwarancyjną dla demokratycznego państwa prawa. Konstrukcja odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej Marszałka Sejmu albo Senatu, pro tempore wykonujących obowiązki głowy państwa oraz częściowo zakres przedmiotowy odpowiedzialności Prezydenta nie, zostały unormowane na szczeblu konstytucyjnym. Są to rozwiązania kontrowersyjne ze stanowiska hierarchii norm oraz praktyki społecznej.

Keywords

PL

Trybunał Stanu; odpowiedzialność prawna; odpowiedzialność polityczna; delikt konstytucyjny

EN

State Tribunal; legal responsibility; political responsibility; constitutional tort

• Publisher: Wyższa Szkoła Humanitas
• Journal: Roczniki Administracji i Prawa
• Year: 2021
• Volume: 2
• Issue: XXI
• Pages: 15-26

Dates

published

2021

Contributors

author

Olgierd Abramski

References

• Banaszak B., Porównawcze prawo konstytucyjne współczesnych państw demokratycznych, Warszawa 2007.
• Barański M., Odpowiedzialność konstytucyjna w Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] M. Barański, A. Czyż, R. Rajczyk (red.), Sądownictwo konstytucyjne w państwach Grupy Wyszehradzkiej: Perspektywa politologicznoprawna, Katowice 2015.
• Ciżyńska A., Zasadność istnienia Trybunału Stanu w systemie organów państwa Rzeczypospolitej Polskiej, „Przegląd Prawno-Ekonomiczny” 2018, nr 43 (2).
• Dąbrowski M., Dysfunkcje regulacji prawnych dotyczących zastępstwa Prezydenta RP przez Marszałka Sejmu, [w:] J. Juchniewicz, M. Dąbrowski (red.), „Problemy Konstytucyjne” 2015.
• Domańska A., Odpowiedzialność Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w Konstytucji z 1997 r., [w:] D. Górecki (red.), Instytucja prezydenta w polskim i litewskim prawie konstytucyjnym, Łódź 2017.
• Działocha K., Zalasiński T., Komentarz do: art. 198, [w:] K. Działocha, L. Garlicki (red.), P. Sarnecki, W. Sokolewicz, J. Trzciński, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 5, Warszawa 2005.
• Działocha K., Zalasiński T., Trybunał Stanu, [w:] L. Garlicki (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 5, Warszawa 2007.
• Dziemidok-Olszewska B., Odpowiedzialność polityczna i prawna władzy wykonawczej, „ATHENEUM” 2011, vol. 32.
• Eckhardt K., Problem regulacji zakresu podmiotowego odpowiedzialności konstytucyjnej – uwagi porządkujące, [w:] M. Grzybowski, P. Tuleja (red.), Państwo demokratyczne, prawne i socjalne. Studia Konstytucyjne. Księga Jubileuszowa dedykowana Zbigniewowi Antoniemu Maciągowi, t. 2, Kraków 2014.
• Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, wyd. 4, Warszawa 2017.
• Górecki D. (red.) i in., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2015.
• Grabowska S., Delikt konstytucyjny, [w:] W. Skrzydło, S. Grabowska, R. Grabowski (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz encyklopedyczny, Warszawa 2009.
• Grabowska S., Modele odpowiedzialności konstytucyjnej prezydenta we współczesnych państwach europejskich, Toruń 2012.
• Grabowska S., Odpowiedzialność karna głowy państwa na przykładzie Prezydenta Rumunii, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2010, nr 1 (1).
• Grajewski K., Art. 1 [Zakres podmiotowy i przedmiotowy odpowiedzialności konstytucyjnej], [w:] K. Grajewski, S. Steinborn (red.), Ustawa o Trybunale Stanu. Komentarz, Warszawa 2020.
• Grajewski K., Status prawny posła i senatora, Warszawa 2006.
• Grzybowski M., Pozycja ustrojowa Prezydenta RP a jego kompetencje w stosunkach zewnętrznych państwa, „Horyzonty Polityki” 2018, vol. 9, No 26.
• Juchniewicz J., O odpowiedzialności Marszałka Sejmu – przyczynek do dyskusji, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2018, nr 5 (45).
• Komarnicki W., Ustrój państwowy Polski współczesnej. Geneza i system, Wilno 1937.
• Kowalska M., Odpowiedzialność członków egzekutywy przed Trybunałem Stanu w III Rzeczypospolitej Polskiej, Lublin 2018.
• Kowalska M., Organy władzy sądowniczej, [w:] Z. Szeliga (red.), Organy władzy sądowniczej w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku, Lublin 2006.
• Kowalska M., Polityczny wymiar odpowiedzialności konstytucyjnej członków Rady Ministrów, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin-Polonia. Sectio K. Politologia” 2003, vol. X.
• Kowalska M., Trybunał Stanu, [w:] B. Dziemidok-Olszewska, W. Sokół (red.), Encyklopedia politologii. Instytucje i systemy polityczne, Warszawa 2012, t. II.
• Kowalska M., Uwarunkowania prawne w zakresie zastępstwa Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, „Białostockie Studia Prawnicze” 2016, z. 20/B.
• Lang W., Spór o pojęcie odpowiedzialności prawnej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu” 1969, z. 37.
• Leszczyński J., O niezmienności sposobu uprawiania dogmatyki prawa, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 2010, t. LXXXI.
• Litwin-Lewandowska D., Konflikt polityczny na przykładzie sporu o Trybunał Konstytucyjny, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Lublin-Polonia. Sectio K” 2016, vol. XXIII, No 2.
• Łakomy J., Pojęcie integracji zewnętrznej nauk prawnych, „Studia Erasmiana Wratislaviensia, Acta Studentium” 2009, vol. 3.
• Małajny R.M., Amerykański model odpowiedzialności konstytucyjnej, „Studia Prawnicze” 1990, nr 3 (105).
• Maroń G., Instytucja przysięgi prezydenta w polskim porządku prawnym, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2012, nr 2.
• Milczarek M., Odpowiedzialność karna Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2010, nr 1 (1).
• Naleziński B., Trybunał Stanu, [w:] P. Sarnecki (red.), Prawo konstytucyjne Rzeczypospolitej Polskiej, wyd. 9, Warszawa 2014.
• Odrowąż-Sypniewski W., Odpowiedzialność konstytucyjna członków organów kolegialnych, „Przegląd Sejmowy” 2006, nr 6 (77).
• Opaliński B., Trybunał Stanu w polskim porządku ustrojowym, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2011, nr 2.
• Pach M., Odpowiedzialność Marszałka Sejmu (Senatu) wykonującego obowiązki Prezydenta RP, „Przegląd Sejmowy” 2012, nr 2 (109).
• Patyra S., Opinia prawna w sprawie zgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej obwieszczenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 maja 2018 r. nr 127.1.2018 o wolnych stanowiskach sędziego w Sądzie Najwyższym, z 3 października 2018 r.
• Patyra S., Przesłanki i tryb przejmowania obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w ramach tzw. „władzy rezerwowej”, „Studia Iuridica Lublinensia” 2013, nr 20.
• Peno M., Prawna odpowiedzialność z tytułu pełnienia roli społecznej, „Acta Universitatis Lodziennsis. Folia Iuridica” 2015, nr 74.
• Pietrzak M., Odpowiedzialność konstytucyjna w Polsce, Warszawa 1992.
• Prokop K., Trybunał Stanu, [w:] M. Grzybowski (red.), Prawo konstytucyjne, Białystok 2008.
• Sagan S., Prawo konstytucyjne Rzeczypospolitej Polskiej, wyd. II, Warszawa 2003.
• Sarnecki P. (red.) i in., Prawo konstytucyjne Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2011.
• Sarnecki P., Komentarz do: art. 145, [w:] K. Działocha, L. Garlicki (red.), P. Sarnecki, W. Sokolewicz, J. Trzciński, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 5, Warszawa 2005.
• Seidler G.L., Odpowiedzialność parlamentarna a odpowiedzialność konstytucyjna, „Państwo i Prawo” 1989, nr 12.
• Sobczak J., Sądy i trybunały, [w:] W. Skrzydło (red.), Polskie prawo konstytucyjne, Lublin 2008.
• Steinborn S., Przedawnienie ścigania przed Trybunałem Stanu, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2014, t. XXXI.
• Szeliga Z., Odpowiedzialność parlamentarzystów, prezydenta, Rady Ministrów oraz jej członków w świetle Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku, Lublin 2003.
• Szumiło-Kulczycka D., Odpowiedzialność karna przed Trybunałem Stanu, „Przegląd Sejmowy” 2001, nr 4.
• Szyszka A., Sądy i trybunały, [w:] P. Chmielnicki (red.), Konstytucyjny system władz publicznych, Warszawa 2009.
• Van Kędzierski D., Metodologia i paradygmat polskich szczegółowych nauk prawnych, „Transformacja Prawa Prywatnego” 2018, nr 3.
• Wajda D., Uwagi o potrzebie reformy Trybunału Stanu, „Przegląd Sejmowy” 2008, nr 2 (85).
• Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2000.
• Zaleśny J., Odpowiedzialność konstytucyjna w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 2003.
• Zaleśny J., Odpowiedzialność konstytucyjna w prawie polskim okresu transformacji ustrojowej, Toruń 2004.
• Zaleśny J., Odpowiedzialność konstytucyjna. Praktyka III RP, Warszawa 2004.
• Zieliński M., Trybunał Stanu jako organ sprawujący wymiar sprawiedliwości, [w:] M. Jabłoński, S. Jarosz-Żukowska (red.), Konstytucyjny model władzy sądowniczej w Polsce – wybrane problemy, Wrocław 2019.
• Zrębiec D., Zakres podmiotowy i przedmiotowy odpowiedzialności konstytucyjnej w nowej Konstytucji RP (wybrane zagadnienia), „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius” 1999, vol. XLVI.
• Zubik M., Trybunały po dziesięciu latach obowiązywania Konstytucji III RP, „Przegląd Sejmowy” 2007, nr 4 (81).

Identifiers

DOI

10.5604/01.3001.0015.5545

Biblioteka Nauki

2054744