Mniejszość niemiecka na Śląsku Opolskim w wyborach parlamentarnych III RP

• Authors: Andrzej Szczepański

Title variants

EN

The German minority of Opole Silesia in parliamentary elections of the 3rd Republic of Poland

Abstracts

EN

Throughout the entire period of the so-called People’s Republic of Poland (1944-1989), the German minority living in Opole Silesia was recognized by the state authorities as Poles. With the beginning of the political transformation, the “non-existent minority” started to manifest its presence spontaneously, demanding legal recognition and being granted full civil rights. United around the above demands, it participated in elections, for the first time in 1990. As the postulated expectations were achieved, the interest in elections among its members decreased significantly. The main aim of this article was to characterize the participation of German minority committees in the parliamentary elections after 1989. The research tools and methods used included: historical, comparative and statistical ones, as well as source study (also the Internet).

PL

Zamieszkująca Śląsk Opolski mniejszość niemiecka przez cały okres istnienia tzw. Polski Ludowej (1944 –1989) była odgórnie uznana przez władze państwowe za Polaków. Wraz z zapoczątkowaniem transformacji ustrojowej „nieistniejąca mniejszość” rozpoczęła żywiołowe manifestowanie swojej obecności, domagając się prawnego uznania grupy i przyznania jej pełni praw obywatelskich. Zjednoczona wokół powyższych żądań uczestniczyła w wyborach, po raz pierwszy w 1990 r. Wraz z osiągnięciem postulowanych oczekiwań istotnie zmalało zainteresowanie wyborami wśród jej członków. Nadrzędnym celem niniejszego artykułu była próba charakterystyki uczestnictwa komitetów mniejszości niemieckiej w wyborach parlamentarnych po 1989 r. Zastosowano m.in. następujące narzędzia i metody badawcze: historyczną, komparatystyczną, i analizy źródeł (w tym internetowych).

Keywords

PL

mniejszość niemiecka; wybory parlamentarne; województwo opolskie

EN

the German minority; parliamentary elections; Opole Voivodeship

• Publisher: Collegium Witelona Uczelnia Państwowa
• Journal: Zeszyty Naukowe Collegium Witelona
• Year: 2022
• Volume: 1
• Issue: 42
• Pages: 85-98

Dates

published

2022

Contributors

author

Andrzej Szczepański

• Collegium Witelona Uczelnia Państwowa

References

• Apel Walnego Zebrania Delegatów Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim w sprawie wyborów parlamentarnych w 2019, http://skgd.pl/2019/05/26/ apel-walnego-zebrania-delegatow-tskn-w-sprawie-wyborow-parlamentarnych-w-2019/, dostęp: 19.01.2022 r.
• Berlińska D., Odrębność kulturowo-społeczna województwa opolskiego [w:] Śląsk Opolski. Region i jego struktura, red. S. Malarski, Instytut Śląski, Opole 1992.
• Berlińska D., Mniejszość niemiecka na Śląsku Opolskim w poszukiwaniu tożsamości, Stowarzyszenie Instytut Śląski, Państwowy Instytut Naukowy – Instytut Śląski w Opolu, Opole 1999.
• Blachetta P., Mniejszość niemiecka w Polsce w wyborach parlamentarnych 1993 roku, „Rocznik Polsko-Niemiecki” 1996, nr 5.
• Chałupczak H., Browarek T., Mniejszości narodowe w Polsce 1919 –1995, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2000.
• Działalność kulturalno-oświatowa, https://skgd.pl/dzialalnosc-kulturalno-oswiatowa/, dostęp: 13.04.2022 r.
• Działalność społeczno-polityczna, https://skgd.pl/dzialalnosc-polityczno-spoleczna/, dostęp: 13.04.2022 r.
• Honka N., Lider czy liderzy? Samorządowe i parlamentarne kampanie wyborcze Mniejszości Niemieckiej w województwie opolskim [w:] Mniejszości w wyborach. Wybory mniejszości. Z badań nad partycypacją polityczną mniejszości narodowych i etnicznych, red. J. Mieczkowski, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2017.
• Janusz G., Ochrona praw mniejszości narodowych w Europie, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2011.
• Kurcz Z., Zachowania wyborcze mniejszości niemieckiej [w:] Czy można przewidzieć? Socjologiczno-metodyczne doświadczenia polskich badań przedwyborczych, red. W. Sitek, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, Warszawa, Kraków 1995.
• Lemańczyk M., Mniejszość niemiecka na Pomorzu Gdańskim, Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, Towarzystwo Kulturalne Ludności Niemieckiej „Ojczyzna” w Kwidzynie, Warszawa 2016.
• Lis M., Ludność rodzima na Śląsku Opolskim po II wojnie światowej (1945 –1993), Państwowy Instytut Naukowy Instytut Śląski w Opolu, Opole 1993.
• Lis M., Program społeczny w ofertach wyborczych (samorządowych i parlamentarnych) mniejszości niemieckiej na Śląsku Opolskim w kampaniach z lat 1989 –1991 [w:] W odpowiedzi na zjawiska i wyzwania społeczne, red. K. Frysztacki, K. Heffner, Państwowy Instytut Naukowy – Instytut Śląski w Opolu, Stowarzyszenie Instytut Śląski, Uniwersytet Opolski, Politechnika Opolska, Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Opolu 2003.
• Lis M., Kampania mniejszości niemieckiej na Śląsku Opolskim w wyborach do Sejmu i Senatu RP w 2005 roku [w:] Studia z nauk społecznych i humanistycznych, red. J. Juchnowski, M. S. Wolański, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2008.
• Lis M., Mniejszość niemiecka na Śląsku Opolskim 1989 –2014. Z bagażem przeszłości w realiach współczesności, Państwowy Instytut Naukowy – Instytut Śląski w Opolu, Stowarzyszenie Instytut Śląski, Opole 2016.
• Łodziński S. (1992), Struktura narodowościowa Polski i polityka wobec mniejszości w latach 1989 –1992, Raport nr 22, Kancelaria Sejmu, Biuro Studiów i Ekspertyz, Warszawa.
• Madajczyk P., Niemcy polscy 1944 –1989, Oficyna Naukowa, Warszawa 2001.
• Matelski D., Niemcy Polsce w XX wieku, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Poznań 1999.
• Niemcy, https://www.gov.pl/web/mniejszosci-narodowe-i-etniczne/niemcy, dostęp: 8.01.2022 r.
• O organizacji, https://skgd.pl/o-nas/o-organizacji/, dostęp: 13.04.2022 r.
• Olejnik A., Mniejszość niemiecka w Polsce i jej udział w wyborach parlamentarnych w ostatniej dekadzie XX wieku [w:] Obraz wyborów w prasie XIX i XX wieku na Pomorzu, Śląsku i w Wielkopolsce, red. A. Chlebowska, J. Nowosielska-Sobel, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2007.
• Plewko J., Mniejszości narodowe w wymiarze lokalnym, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2009.
• Rosenbaum S., Janusz G., Donath-Kasiura Z., Hassa J., Cuber T., Mniejszość niemiecka w faktach i liczbach, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców na Śląsku Opolskim, Opole 2018.
• Szczepański A., Aktywność społeczno-polityczna mniejszości niemieckiej na Śląsku Opolskim po 1989 r., Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2013.
• Szczepański A., Komitet Wyborczy Wyborców Mniejszość Niemiecka w wyborach parlamentarnych w 2015 r. [w:] Populizm jako narzędzie marketingu politycznego, red. M. Nowina-Konopka, K. Glinka, R. Miernik, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce 2017.
• Szczepański A., Komitet Wyborczy Wyborców Mniejszość Niemiecka w wyborach parlamentarnych w 2019 r. [w:] Komunikowanie interdyscyplinarne, red. M. Nowina-Konopka, W. Świerczyńska-Głownia, A. Hess, Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2020.
• Traktat między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, Dz. U. 1992 nr 14 poz. 56.
• Urban T., Niemcy w Polsce. Historia mniejszości w XX wieku, Wydawnictwo Instytut Śląski, Opole 1994.
• Ustawa z dnia 12 kwietnia 2001 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczpospolitej Polskiej, Dz. U. z 2001 r., nr 46, poz. 499.
• Ustawa z dnia 28 czerwca 1991 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej, Dz. U. z 1991 r., nr 59, poz. 252.
• Ustawa z dnia 28 maja 1993 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej, Dz. U. z 1993 r., nr 45, poz. 205.
• Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy, Dz. U. z 2011 r. Nr 21 poz. 112.
• Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, Dz. U. z 2005 r., nr 17, poz. 141.

Identifiers

DOI

10.5604/01.3001.0015.8923

Biblioteka Nauki

30145232