Twórczość i kreatywność w rozważaniach psychologicznych i pedagogicznych ukierunkowanych na wspieranie kreatywności dziecka wczesnej edukacji (artykuł przeglądowy)

• Authors: Danuta Nikitenko

Title variants

EN

Creativeness and creativity in psychological and pedagogical considerations aimed at supporting creativity in children at the early stages of education (a review article)

Abstracts

EN

Creativeness constitutes a subject of interest of many sciences, including pedagogy. Each discipline considers this phenomenon form its own perspective. From a pedagogical point of view, creativeness is perceived as a discipline of theoretical and practical knowledge. As regards practical knowledge, it is used with reference to the competence of modern teachers and their pupils. This article outlines some important issues, based on definitions and terminology related to the concept of creativeness as well as the phenomenon of creativity as an attitude demonstrated by creative individuals. The review of individual approaches to the aforementioned issues contained in this article is neither complete nor comprehensive, but focused exclusively on identifying the role played by creativity in pedagogy of creativeness and the sphere of education and upbringing of children.

PL

Twórczość jest obiektem zainteresowania wielu nauk, także pedagogiki. Każda dyscyplina rozpatruje to zjawisko z własnej perspektywy. Na gruncie pedagogiki twórczości rozumiana jest jako dyscyplina wiedzy teoretycznej i praktycznej. W zakresie wiedzy praktycznej odnosi się do kompetencji współczesnego nauczyciela i jego uczniów. Artykuł wskazuje na istotne kwestie wyprowadzające z ustaleń definicyjnych i terminologicznych pojęcia twórczości zjawisko kreatywności jako postawę człowieka twórczego. Przegląd poszczególnych stanowisk na ten temat nie jest ani pełny, ani wyczerpujący, a jedynie skoncentrowany na ustaleniu miejsca kreatywności w pedagogice twórczości oraz roli, jaką pełni w sferze nauczania i wychowania dziecka.

Keywords

PL

pedagogika; pedagogika twórczości; kreatywność; postawa twórcza; edukacja dziecka

EN

pedagogy; pedagogy of creativeness; creativity; creative attitude; education; of children

• Publisher: Collegium Witelona Uczelnia Państwowa
• Journal: Zeszyty Naukowe Collegium Witelona
• Year: 2022
• Volume: 3
• Issue: 44
• Pages: 11-28

Dates

published

2022

Contributors

author

Danuta Nikitenko

• Akademia Nauk Stosowanych im. Jana Amosa Komeńskiego w Lesznie Instytut Pedagogiczny

References

• Alder H., Inteligencja kreatywna, przekł. A. Cichowicz, Warszawa 2003.
• Baer J., Creativity and divergent thinking. A task-specific approach, Hillsdale 1993.
• Barbot B., T. I. Lubart, M. Besançon, Peaks, Slumps, and Bumps: Individual Differencesinthe in the Development of Creativityin Childrenand Adolescents; New Directions for Child and Adolescent Development, Wiley 2016.
• Ciechanowska D., Twórczość w edukacji, Szczecin 2007.
• Csíkszentmihályi M., O stanie przepływu, Warszawa 1990; TED Ideas worth spreading: http:// www.ted.com/talks/mihaly_csikszentmihalyi_on_flow/transcript?language=pl; 10.02.2015.
• Csíkszentmihályi M., Przepływ. Psychologia optymalnego doświadczenia, przeł. M. Wajda- -Kacmajor, Warszawa 2008.
• Cudowska A., Kształtowanie twórczych orientacji życiowych w procesie edukacji, Białystok 2004.
• Czaja-Chudyba I., Jak rozwijać zdolności dziecka?, Warszawa 2009.
• Czaja-Chudyba I., Odkrywanie i wspieranie wartości w procesie dziecięcej twórczości, „Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna” 2015, nr 2 (6).
• Davidson J., Sternberg R. J., The role of insight in intelectual giftedness, „Gifted Child Quarterly” 1984 (vol. 28), iss. 58 – 64.
• Dębicki J., Favre J. F., Grünewald D., Pimental A. F., Historia sztuki – malarstwo, rzeźba, architektura, przeł. J. Dębicki, Warszawa 1998.
• Dobrołowicz W., Wybrane problemy psychologii wyobraźni, „Studia Pedagogiczne. Problemy Społeczne, Edukacyjne i Artystyczne” 1991, nr 5.
• Eby J.W., Smutny J. F., Jak kształcić uzdolnienia dzieci i młodzieży, tł. K. Konarzewski, Warszawa 1998.
• Encyclopedia of creativity, ed. M. Runco, S. Pritzker, San Diego 1999.
• Fromm E., The creative attitude [in:] Creativity and its cultivation. Adresses presented at The Interdisciplinary Symposia on Creativity, ed. H. H. Anderson, New York 1959.
• Fromm E., Mieć czy być?, przekł. J. Karnowski, Poznań 1995.
• Gardner H., Kornhaber M. L., Wake W. K., Inteligencja. Wielorakie perspektywy, przeł. M. Groborz, M. Śmieja, Warszawa 2001.
• Gardner H., Inteligencje wielorakie. Teoria w praktyce, przeł. A. Jankowski, Poznań 2002.
• Gladwell M., Poza schematem. Sekrety ludzi sukcesu, przeł. R. Śmietana, Kraków 2009.
• Góralski A., Być nowatorem. Poradnik twórczego myślenia, Warszawa 1990.
• Góralski A., Teoria twórczości. Eseje filozoficzne i pedagogiczne, Warszawa 2003.
• Guilford J. P., Intelligence, creativity, and their educational implications, San Diego 1968.
• Guilford J. P., Natura inteligencji człowieka, przeł. B. Czarniawska, W. Kozłowski, J. Radzicki, Warszawa 1978.
• Jezior J., Metodologiczne problemy zastosowania skali Likerta w badaniach postaw bezrobocia, „Przegląd Socjologiczny” 2013, nr 1.
• Kompetencje kreatywne nauczyciela wczesnej edukacji dziecka, red. I. Adamek, J. Bałachowicz, Kraków 2013.
• Korniłowicz K., Pomoc społeczno-kulturalna dla młodzieży pracującej i dorosłych. Wybór pism, wstęp, wybór i oprac. O. Czerniawska, Wrocław 1976.
• Kozielecki J., Transgresja i kultura, Warszawa 2002.
• R. Likert, J. Jezior, Metodologiczne problemy zastosowania
• Luecke R., Zarządzanie kreatywnością i innowacją, przeł. G. Łuczkiewicz, Konstancin- -Jeziorna 2005.
• Maslow A. H., Motywacja i osobowość, przekł. P. Sawicka, Warszawa 1990.
• Matczak A., Różne oblicza inteligencji: funkcjonowanie intelektu a osobowości, „Studia Psychologica” 2001, nr 2.
• Nalaskowski A., Społeczne uwarunkowania twórczego rozwoju jednostki, Warszawa 1998.
• Nęcka E., Psychologia twórczości, Gdańsk 2012.
• Nęcka E., Sowa J., Człowiek – umysł – maszyna. Rozmowy o twórczości i inteligencji, Kraków 2005.
• Nowe teorie twórczości. Nowe metody pomocy w tworzeniu, red. K. J. Szmidt, K. J. Piotrowski, Kraków 2002.
• Pedagogika dziecka (podręcznik akademicki), red. H. Krauze-Sikorska, M. Klichowski, Poznań 2020.
• Pietrasiński Z., Myślenie twórcze, Warszawa 1969.
• Pietrasiński Z., Ogólne i psychologiczne zagadnienia innowacji, Warszawa 1970.
• Popek S., Człowiek jako jednostka twórcza, Lublin 2001.
• Przyborowska B., O potrzebie innowacji w edukacji, „Studia Dydaktyczne” 2014, nr 26.
• Rippley R. E., Teaching creativity [in:] Encyclopedia of creativity, San Diego 1999.
• Rozwijanie twórczości i inteligencji emocjonalnej dzieci i młodzieży. Poradnik dla wychowawców i nauczycieli, red. B. Dyrda, Kraków 2004.
• Rogers C., O stawaniu się osobą. Poglądy terapeuty na psychoterapię, przekł. M. Karpiński, Poznań 2002.
• Simonton D. K., Geniusz, przeł. M. Godyń, Warszawa 2010.
• Stasiakiewicz M., Twórczość i interakcja, Poznań 1999.
• Sternberg R. J., Wprowadzenie do psychologii, przetł. A. Matczak, Warszawa 1999.
• Sternberg R. J., Psychologia poznawcza, przetł. E. Czerniawska, A. Matczak, Warszawa 2001.
• Sternberg R. J., Lubart T. I., The concept of creativity: prospect and paradigms [in:] Handbook of creativity, ed. R. J. Sternberg, New York – Cambridge 1999.
• Stróżewski W., Dialektyka twórczości, Kraków 1983.
• Szempruch J., Modele kształcenia nauczycieli a zadania edukacji, „Studia z Teorii Wychowania”, t. VII, nr 4 (17), Kielce 2016.
• Szempruch J., Problemy kształcenia i doskonalenia nauczycieli w Polsce – w kierunku profesjonalizacji zawodu, „Studia z Teorii Wychowania”, nr 2 (70), Kielce 2022.
• Szmidt K., Czy twórczość można zmierzyć? Spory wokół psychometrycznych metod badania twórczości [w:] Twórczość – wyzwanie XXI wieku, red. E. Dombrowska, A. Niedźwiedzka Kraków 2003.
• Szmidt K. J., ABC kreatywności, Warszawa 2010.
• Szmidt K. J., Pedagogika twórczości, Kraków 2005.
• Szmidt K. J., Pedagogika twórczości, Sopot 2013.
• Tatarkiewicz W., Dzieje sześciu pojęć. Sztuka, piękno, forma, twórczość, odtwórczość, przeżycie estetyczne, wyd. 2, Warszawa 1976.
• Tatarkiewicz W., Dzieje sześciu pojęć. Sztuka, piękno, forma, twórczość, odtwórczość, przeżycie estetyczne, Warszawa 2005.
• Twórczość – wyzwanie XXI wieku, red. E. Dombrowska, A. Niedźwiedzka, Kraków 2003.
• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2019 r. poz. 1481, 1818 i 2197) z uwzględnieniem zmian wprowadzonych.
• West M. A., Rozwijanie kreatywności wewnątrz organizacji, przekł. M. Woźniak, Warszawa 2000.
• Yates E., Twigg E., (2017) Developing creativity in early childhood studies students, “Thinking skills and creativity”, 23, s. 45, http://hdl.handle.net/10545/621368
• Zawadzki R., Psychologia i twórczość, Warszawa 2005.

Identifiers

DOI

10.5604/01.3001.0016.1788

Biblioteka Nauki

30145252