Jewish education in post-war Legnica as a component of ethnic policy of the ‘People’s Poland’

• Authors: Andrzej Szczepański

Title variants

PL

Szkolnictwo żydowskie w powojennej Legnicy jako element polityki etnicznej Polski Ludowej

Abstracts

PL

Polityka etniczna realizowana w Polsce Ludowej, tj. w latach 1944 –1989, charakteryzowała się brakiem jednolitej koncepcji postępowania wobec niepolskich mieszkańców państwa. Wprawdzie jej głównym celem było stworzenie społeczeństwa jednolitego narodowościowo, to jednak w wybranych momentach dopuszczano fragmentaryzację etniczną kraju, przyznając mniejszościom narodowym pewne przywileje. W konsekwencji ich oświata, będąca immanentną częścią wspomnianej polityki, także podlegała istotnym modyfikacjom, m.in. pod względem organizacyjnym, ideologicznym i programowym. Nadrzędnym celem powstania artykułu było podjęcie próby charakterystyki szkolnictwa mniejszości żydowskiej w Legnicy w aspekcie polityki etnicznej Polski Ludowej, w tym jej polityki oświatowej.

EN

Ethnic policy pursued in Poland i.e. in the years 1944 –1989 was characterized by the lack of a uniform approach to dealing with non-Polish residents of the state. Although its main objective was to create a nationally homogeneous society, ethnic fragmentation of the country was allowed at selected times, granting certain privileges to national minorities. Consequently, their education, which is an immanent part of the aforementioned policy, was also subject to significant modifications, among others, in organizational, ideological and programme terms. The overriding objective of the article was to attempt to characterize education of Jewish minority in Legnica, in ethnic policy terms of the ‘People’s Poland’, including educational policy.

Keywords

EN

ethnic policy; Jewish minority; the People’s Poland; education of national; minorities; Legnica

PL

polityka etniczna; mniejszość żydowska; Polska Rzeczpospolita; Ludowa; szkolnictwo mniejszości narodowych; Legnica

• Publisher: Collegium Witelona Uczelnia Państwowa
• Journal: Zeszyty Naukowe Collegium Witelona
• Year: 2022
• Volume: 3
• Issue: 44
• Pages: 55-71

Dates

published

2022

Contributors

author

Andrzej Szczepański

• Collegium Witelona Uczelnia Państwowa

• https://orcid.org/0000000306321713

References

• Browarek T., Determinanty polityki etnicznej państwa polskiego po 1989 roku, „Studia Śląskie” 2015, Tom LXXVII.
• Browarek T., Uwarunkowania polityki etnicznej państwa polskiego po 1989 roku, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2018.
• Cała A., Mniejszość żydowska [w:] Mniejszości narodowe w Polsce, red. P. Madajczyk, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 1998.
• Chałupczak H., Browarek T., Mniejszości narodowe w Polsce 1918 –1995, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2000.
• Chodubski A., 70 lat różnorodności. Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce, „Studia Gdańskie. Wizje i Rzeczywistość’ 2016, t. XIII.
• Janusz G., Usytuowanie mniejszości narodowych w społeczeństwie i polityce państwa polskiego po 1945 r. [w:] Mniejszości narodowe w polskiej myśli politycznej w XX wieku, red. J. Jachymek, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1992.
• Kalski W., Liegnitz znaczy Legnica, Atut, Legnica 1997.
• Ławniczak A., Juchniewicz T., Edukacja mniejszości narodowych na Dolnym Śląsku, „Rocznik Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy” 2017, T. 17.
• Łodziński S., Polityka państwa polskiego wobec mniejszości narodowych w latach 1989 –1993 (Na tle rozwiązań prawnych obowiązujących w państwach europejskich i regulacji przygotowywanych w ramach prac Rady Europy), Raport Nr 22, Kancelaria Sejmu Biuro Studiów i Ekspertyz, Warszawa 1994.
• Łodziński S., Polityka wobec mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce w latach 1945 – 2008 [w:] Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce po II wojnie światowej, red. S. Dudra i B. Nitschke, Zakład Wydawniczy „Nomos”, Kraków 2010.
• Mironowicz E., Polityka narodowościowa PRL, Białoruskie Towarzystwo Historyczne, Białystok 2000.
• Olejnik L., Polityka narodowościowa Polski w latach 1944 –1960, Wydawnictwo UŁ, Łódź 2003.
• Piluk P., Chłód listopadowej nocy, „Wersja legnicka” 1999, nr 11.
• Pisuliński J., Polska państwem jednolitym narodowo. Założenia i praktyka na przykładzie polityki wobec mniejszości ukraińskiej w latach 1944 –1947 [w:] Między ideologią a socjotechniką. Kwestia mniejszości narodowych w działalności władz komunistycznych – doświadczenie polskie i środkowoeuropejskie, red. M. Semczyszyn, J. Syrnyk, Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa – Szczecin – Wrocław 2014.
• Pogorzała E., Mniejszości narodowe i etniczne polityce oświatowej państwa polskiego w latach 1944 –1966, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Zamościu, Zamość 2009.
• Roszkowski W., Najnowsza historia Polski 1945 –1989, Świat Książki, Warszawa 2003.
• Stola D., O paradoksie masowej emigracji z państwa zamkniętego: wyjazdy do Niemiec w pierwszej połowie lat pięćdziesiątych [w:] Władza a społeczeństwo w PRL, red. A. Friszke, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2003.
• Szaynok B, Odbudowa życia żydowskiego w Polsce po wojnie na przykładzie osadnictwa żydowskiego na Dolnym Śląsku [w:] Żydzi w polskim i czeskim społeczeństwie obywatelskim, red. J. Tomaszewski, J.Valenta, Univerzita Karlova v Praze, Praga 1999.
• Szaynok B., Ludność żydowska na Dolnym Śląsku 1945 –1950, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2000.
• Szczepański A., Ewolucja polityki etnicznej w Polsce w latach 1944 –1989, „Wrocławskie Studia Politologiczne” 2020, Nr 28/2020.
• Szczepański A., Mniejszość żydowska w Legnicy 1945 –1968, „Szkice Legnickie” 2007, XXVIII.
• Szczepański A., Oświata żydowska w powojennej Legnicy (1945 –1968), „Biuletyn Historii Wychowania” 2013.
• Szczepański A., Polityka etniczna realizowana w Polsce w latach 1944 –1989 w stosunku do mniejszości niemieckiej [w:] Nauki humanistyczne – interdyscyplinarne rozważania naukowe, red. E. Chodźko. M. Iwaniukl, Wydawnictwo Naukowe Tygiel, Lublin 2021.
• Szczepański A., Wyjazdy etnicznych i autochtonicznych przedstawicieli mniejszości niemieckiej z terenu Polski po II wojnie światowej [w:] Geografia historyczna jako determinanta rozwoju nauk humanistycznych, red. M. Kulesza, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Witelona w Legnicy, Katedra Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych Uniwersytet Łódzki, Legnica – Łódź 2009.
• Techmańska B., Szkolnictwo dla mniejszości narodowych na Dolnym Śląsku w okresie PRL. Wybrane zagadnienia, „Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym” 2016, t. 38 (3)/2016.
• Techmańska B., Szkolnictwo mniejszości narodowych na Dolnym Śląsku w latach 1945 –1989, Wydawnictwo LTW, Łomianki 2019.
• Techmańska B., Szkolnictwo mniejszości narodowych w powojennej Legnicy, „Pamięć i Przyszłość” 2014, nr 2(24).
• Techmańska B., Żydowskie domy dziecka na Dolnym Śląsku prowadzone przez Centralny Komitet Żydów w Polsce (CKŻP) – zarys problematyki, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 2018, Rocznik LXXIII, nr 1.
• Techmańska B., Żydowskie placówki przedszkolne na Dolnym Śląsku prowadzone przez Centralny Komitet Żydów w Polsce w latach 40. i 50. XX w. – zarys problematyki, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 2020, Rocznik LXXV, nr 3.
• Włodarczyk T., Z historii Żydów w regionie legnickim, Fundacja Rojt, Warszawa 2016, s. 54.
• Zenderowski R., Chałupczak H., Baluk W., Polityka etniczna: próba teoretycznej konceptualizacji [w:] Polityka etniczna współczesnych państw Europy Środkowo-Wschodniej, red. R. Zenderowski, H. Chałupczak, W. Baluk, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2015.
• Zenderowski R., Pieńkowski J., Kwestie narodowościowe w Europie Środkowo-Wschodniej, Tom 1., Zagadnienia teoretyczne, Instytut Politologii UKSW, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2014.

Identifiers

DOI

10.5604/01.3001.0016.1791

Biblioteka Nauki

30145255