Pedagogical hermeneutics at the time of political transition in Poland

• Authors: Bogusław Śliwerski

Abstracts

EN

The author analyzed the scientific dissertations of Polish scholars for whom hermeneutics as a direction of contemporary philosophy, including the method of researching ideas, theoretical premises of education and upbringing, contributed to the development of contemporary pedagogical thought and methodological self-awareness. The qualitative research paradigm requires researchers to be competent in understanding and interpreting the phenomena they are interested in. The aim of this article is therefore to make educators aware of the need to see in the analyzed dissertations from the period of the totalitarian state the use of hidden hermeneutics by scientists as a result of the existing political censorship. The freedom to conduct scientific research, regained in Poland after 1989, contributed to the dynamic development of general pedagogy, the theory of education and comparative studies of pedagogical thought. At the same time, the author warns against escaping from the freedom of a part of the scientific community as a result of subordinating the political correctness to the interpretation of the theories studied or the results of empirical research.

Keywords

EN

freedom of science; hidden hermeneutics; fundamentalism; political correctness; humanities; multi-paradigm of pedagogy

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
• Journal: Studia z Teorii Wychowania
• Year: 2023
• Volume: XIV(2 (43))
• Pages: 399-418

Dates

published

2023

Contributors

author

Bogusław Śliwerski

• University of Łódź, Poland

References

• Ablewicz, K. (1994). Heremeneutyczno-fenomenologiczna perspektywa badań w pedagogice. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Dybel, P. (2004). Granice rozumienia i interpretacji. O hermeneutyce Hansa – Georga Gadamera. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
• Dziemidowicz, Cz., Muzyka, H. (1991). Neopozytywizm i hermeneutyka – Ku nowej episteme pedagogiki. Kilka uwag pomniejszych. Olsztyn: Polskie Towarzystwo Pedagogiczne.
• Folkierska, A. (1990a). Wychowanie w perspektywie hermeneutycznej. W: Z. Kwieciński. L. Witkowski (red.), Ku pedagogii pogranicza (p. 99-116). Toruń: Wydawnictwo UMK.
• Folkierska, A. (1990b). Pytanie o pedagogikę. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Folkierska, A. (2005a). Jaka filozofia, jaka pedagogika? W: P. Dehnel, P. Gutowski (red.), Filozofia a pedagogika. Studia i szkice (p. 42-55). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe DSW we Wrocławiu.
• Folkierska, A. (2005b). Sergiusz Hessen – pedagog odpowiedzialny. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Gadamer, H. G. (1975). Truth and Method (1960), trans. Joel Weinsheimer and Donald G. Marshall, London: Publisher: Bloomsbury.
• Gara, J. (2009). Od filozoficznych podstaw wychowania do ejdetycznej filozofii wychowania. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
• Gnitecki, J. (1999). Zarys pedagogiki ogólnej, wyd. III. Gorzów Wlkp.: PTP Oddział Poznański.
• Gnitecki, J. (2006). Wprowadzenie do metod badań w naukach pedagogicznych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogiki i Administracji w Poznaniu.
• Gnitecki, J. (2006b). Wstęp do ogólnej metodologii badań w naukach pedagogicznych. Tom I. Status metodologiczny nauk pedagogicznych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Gnitecki, J. (2007). Struktura teorii pedagogicznej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe PTP Oddział w Poznaniu.
• Godoń, R. (1994). Pedagogika a narracyjność. Pedagogiczne implikacje filozofii hermeneutycznej Paula Ricoeura. Kwartalnik Pedagogiczny, 4.
• Godoń, R. (2012). Między myśleniem a działaniem. O ewolucji anglosaskiej filozofii edukacji.Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Górniewicz, J. (1997). Kategorie pedagogiczne. Odpowiedzialność, podmiotowość, samorealizacja, tolerancja, twórczość, wyobraźnia. Olsztyn: Wyższa Szkoła Pedagogiczna.
• Górniewicz, J. (2011). Metodologiczne problemy empirycznej pedagogiki – spór o status naukowy. Wychowanie Na Co Dzień, 3, p. 3-4.
• Hejnicka-Bezwińska, T. (1996). Zarys historii wychowania (1944 - 1989). Oświata i pedagogika pomiędzy dwoma kryzysami. Kielce: Wydawnictwo ZNP.
• Hessen, S. (1931). Podstawy pedagogiki, Z rękopisu drugiego wydania oryginału rosyjskiego przełożył i bibliografią polską uzupełnił Dr Adam Zieleńczyk, Warszawa: Nakładem „Naszej Księgarni”, SP. Akc. Związku Nauczycielstwa Polskiego.
• Hessen, S. (1937). Světový názor a pedagogika. Studie k problemu autonomie, přeložila Žofie Pohorecká. Praha: Nákladem Dědictví Komenského.
• Hessen, S. (1938). Szkoła i demokracja na przełomie, przeł.: A. Zieleńczyk. Warszawa-Wilno: ”Nasza Księgarnia”, Sp. Akc.
• Hessen, S. (1939). O sprzecznościach i jedności wychowania. Zagadnienia pedagogiki personalistycznej. Lwów: Biblioteka Pedagogiczno-Dydaktyczna, Ks. Atlas.
• Kotłowski, K. (1957). O przyczynach upadku pedagogiki uniwersyteckiej w Polsce Ludowej, Nowa Szkoła, 3.
• Kotłowski, K. (1964). Podstawowe prawidłowości pedagogiki. Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy Im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
• Kotłowski, K. (1968). Filozofia wartości a zadania pedagogiki. Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich.
• Kotłowski, K. (1974). Rzecz o wychowaniu patriotycznym. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich. Wydawnictwo.
• Kruk, J. (1998). Filozoficzno-pedagogiczne aspekty rozumienia tekstu. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Kwaśnica, R. (1987). Dwie racjonalności. Od filozofii sensu ku pedagogice ogólnej. Wrocław: Instytut Kształcenia Nauczycieli im. Władysława Spasowskiego w Warszawie.
• Kwieciński, Z. (1990). Pedagogika i edukacja wobec wyzwania kryzysu i gwałtownej zmiany społecznej. W: Z. Kwieciński, L. Witkowski (red.), Ku pedagogii pogranicza. Toruń: Wydawnictwo UMK.
• Malicka, M. (1986). Romana Miller: „Socjalizacja, wychowanie, psychoterapia” (Warszawa 181, PWN, ss.270). Rocznik Pedagogiczny, 10, p. 183-187.
• Marynowicz-Hetka, E. (2019). Pedagogika społeczna. Pojmowanie aktywności w polu praktyki. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Melosik, Z. (1995). Postmodernistyczne kontrowersje wokół edukacji. Poznań-Toruń: Wydawnictwo Edytor.
• Milerski, B. (2011). Hermeneutyka pedagogiczna. Perspektywy pedagogiki religii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe ChAT.
• Milerski, B. (2016). Racjonalność wiedzy w perspektywie hermeneutyki. W: B. Milerski, M. Karwowski, Racjonalność procesu kształcenia. Teoria i badanie (p. 67-120). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Miller, R. (1966). Proces wychowania i jego wyniki. Warszawa: PZWS.
• Miller, R. (1981). Socjalizacja – wychowanie – psychoterapia. Warszawa: PWN.
• Miś, A. (2006). Filozofia współczesna. Główne nurty, wydanie piąte. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
• Morawski, S. (1999). Niewdzięczne rysowanie mapy… O postmodernie(izmie) i kryzysie kultury. Wykłady Kopernikańskie w Humanistyce. Toruń: Wydawnictwo UMK.
• Morszczyńska, U. (2009). Normy w pedagogice. Aksjologiczne i metodologiczne wyznaczniki statusu zdań o powinnościach. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Muszyński, H. (1982). Spór o metodologiczny status nauk o wychowaniu. Kwartalnik Pedagogiczny, 2, p. 3-10.
• Muszyński, H. (1985). Nauki pedagogiczne w PRL. Kwartalnik Pedagogiczny, 3-4.
• Nowak, M. (1993). Metoda hermeneutyczna w pedagogice. Roczniki Nauk Społecznych KUL, vol. 2(XXI).
• Nowak, M. (2008). Przedmiot pedagogiki w kontekście jej wyzwań i założeń. W: K. Rubacha (red.), Konceptualizacje przedmiotu badań pedagogiki. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Nowak, M. (2010). Epistemologiczne, aksjologiczne i metodologiczne podstawy badań pedagogicznych. W: S. Palka (red.), Podstawy metodologii badań w pedagogice. Gdańsk: GWP.
• Olbrycht, K. (2000). Prawda, dobro i piękno w wychowaniu człowieka jako osoby. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Piotrowski, P. (2019). Sytuacja wychowawcza w ujęciu metapedagogicznym. Zarys ontologii wychowania. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Ricoeur, P. (1993). Prawda nigdy nie jest naga. Z Paulem Ricoeurem, filozofem, rozmawia Jacek Poprzeczko. Polityka, 28 (1988).
• Rodziewicz, E. (1996). Perspektywa modernistyczna w pedagogice i jej przekraczanie, Ogólnopolska Konferencja Naukowa Szklarska Poręba, 25-27 października 1996, Wrocław: Uniwersytet Wrocławski. Instytut Pedagogiki. Preprint 9 (2/96).
• Rutkowski, A. (1959). O trzech tendencjach burżuazyjnej teorii wychowania moralnego. Studia Pedagogiczne, tom VII, p. 291-316.
• Ryk, A. (2011). W poszukiwaniu podstaw pedagogiki humanistycznej. Od fenomenologii Edmunda Husserla do pedagogiki fenomenologicznej. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Sawicki, M. (1996). Hermeneutyka pedagogiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
• Sosnowska, P. (2009). Filozofia wychowania w perspektywie Heideggerowskiej różnicy ontologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Stępkowski, D. (2010). Pedagogika ogólna i religia. (Re)konstrukcja zapomnianego wątku na podstawie teorii Johanna F. Herbarta i Friedricha D.E. Schleiermachera. Warszawa: Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego.
• Suchodolski, B. (red.) (1959). Krytyka pedagogiki burżuazyjnej. Studia Pedagogiczne, tom VII.
• Surmaczyński, M. (2002). Warsztaty metodologiczne doktorantów socjologii (Podręcznik). Wrocław: Oficyna Wydawnicza ARBORETUM.
• Śliwerski, B. (2007). Pedagogika dziecka. Studium pajdocentryzmu. Gdańsk: Pedagogika GWP.
• Śliwerski, B. (2009). Współczesna myśl pedagogiczna. Znaczenia. Klasyfikacje. Badania. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Śliwerski, B. (2010a). Teoretyczne i empiryczne podstawy samowychowania. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Śliwerski, B. (2010b). Myśleć jak pedagog. Sopot: GWP.
• Śliwerski, B. (2012). Pedagogika ogólna. Podstawowe prawidłowości. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Śliwerski, B. (2020). (Kontr)rewolucja oświatowa. Studium z polityki prawicowych reform edukacyjnych. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Wajsprych, D. (2001). Pedagogika agatologiczna. Studium hermeneutyczno-krytyczne projektu etycznego Józefa Tischnera. Toruń-Olsztyn: Wydawnictwo Naukowe UMK.
• Wierciński, A. (2015). Hermeneutics - Ethics – Education. Reihe: International Studies in Hermeneutics and Phenomenology, Berlin-Műnster-London- Wien-Zűrich: Lit Verlag.
• Wierciński, A. (2019a). Existentia Hermeneutica. Understanding as the Mode of Being in the World. Berlin-Műnster-London- Wien-Zűrich: Lit Verlag.
• Wierciński, A. (2019b). Hermeneutics of Education. Exploring and Experiencing the Unpredictability of Education. Berlin-Műnster-London- Wien-Zűrich: Lit Verlag
• Witkowski, L. (2009). Wyzwania autorytetu (przechadzki krytyczne w poszukiwaniu dyskursu dla teorii). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Wołoszyn, S. (1998). Nauki o wychowaniu w Polsce w XX wieku. Próba syntetycznego zarysu na tle powszechnym, wydanie drugie poszerzone. Kielce: Dom Wydawniczy STRZELEC.
• Wróbel, A. (2014). Problem intencjonalności działania wychowawczego. Studium teoretyczne. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Zielińska-Kostyło, H. (2005). Rekonstrukcjonistyczne koncepcje zmiany społecznej poprzez edukację. Antropologia pedagogiczna Theodore’a Brameld. Toruń: Wydawnictwo UMK.

Identifiers

DOI

10.5604/01.3001.0053.9106

Biblioteka Nauki

36792705