Refleksyjność jako kategoria metodologiczna w badaniach edukacyjnych

• Authors: Anna Perkowska-Klejman

Abstracts

PL

Dbałość o jakość badań pedagogicznych podyktowana jest wieloma czynnikami. Celem opracowania jest ogólna charakterystyka refleksyjność jako kategorii kluczowej w procesie badawczym i szczególnie ważnej w czasach współczesnych określanych jako niepewne i zrelatywizowane. Punktem wyjścia jest ogólny opis kategorii refleksyjności. Następnie nawiązano do tego, jak w naukach społecznych i humanistycznych wyglądało przejście od pozytywistycznego paradygmatu badawczego do wielu rywalizujących ze sobą lub uzupełniających się orientacji metodologicznych. Zasadniczą część artykułu stanowi opis atrybutów i założeń badań refleksyjnych. Do najistotniejszych należą: poznanie, które nigdy nie będzie całkowicie pewne i obiektywne; odstąpienie od założenia, że badacz może pozostać bezstronny; wiedza społecznie i osobiście zaangażowana; zmienność jako dominująca cecha we współczesnych opisach świata; znaczenie teorii badań w procesie poznania; badane zjawiska nie są odizolowane; proces badawczy nie musi prowadzić to wytworzenia nowej teorii.

Keywords

PL

refleksyjność; metodologia; badania edukacyjne; badacz refleksyjny

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
• Journal: Studia z Teorii Wychowania
• Year: 2023
• Volume: XIV(4 (45))
• Pages: 91-105

Dates

published

2023

Contributors

author

Anna Perkowska-Klejman

• Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie

References

• Ajdukiewicz, K. (1965). Logika pragmatyczna. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe.
• Amsterdamski S. (1984). Kryzys scjentyzmu. W: S. Nowak (red.), Wizje człowieka i społeczeństwa w teoriach i badaniach naukowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Benner, P. (1984). From Novice to Expert. Excellence and power in clinical nursing practice. Menlo Park, CA: Addison-Wesley.
• Boud, D., Keogh, R., Walker, D. (red.) (2000). Reflection: Turning experience into learning. New York: Nichols.
• Bourdieu, P., Wacquant, L. J. D. (2001). Zaproszenie do socjologii refleksyjnej. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Dahlberg, K., Drew, N., Nystrom, M. (2002). Reflective lifeworld research. Lund, Sweden: Studentlitteratur.
• Davies, C. S. (2002). Reflexive Ethnography. London: Routledge.
• Dróżka, W. (2005). Nauczycielska dojrzałość. Pamiętniki średniego pokolenia nauczycieli 2004. Kielce: Wydawnictwo AŚ.
• Fender, L. (2003). Teacher reflection in a Hall of Mirrors: Historical influences and political reverberation. Educational Researcher, 32, 16–25.
• Foucault, M. (2002). Archaeology of Knowledge. London and New York: Routledge.
• Gibbons, M. (1997). What kind of university ? Research and teaching in the 21 st century. Pobrano z: https://www.westernsydney.edu.au/__data/assets/pdf_file/0017/405251/Gibbons_What_Kind_of_University.pdf (dostęp: 01.12.2022).
• Gibbs, G. (1988). Learning by doing: A guide to teaching and learning methods. Oxford: Oxford Further Education Unit.
• Giddens, A. (2016). Nowoczesność i tożsamość. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Giddens, A. (2001). Nowe zasady metody socjologicznej. Pozytywna krytyka socjologii interpretacyjnych. Kraków: Nomos.
• Guillemin, M., Gillam, L. (2004). Ethics, reflexivity, and “ethically important moments” in research. Qualitative Inquiry, 10, 261–280.
• Hammersley, M., Atkinson, P. (2000). Metody badań terenowych. Poznań: Zysk i S-ka.
• Klus-Stańska, D. (2008). Paradygmaty współczesnej dydaktyki – poszukiwanie kwiatu paproci czy szansa na tożsamość teoretyczno-metodologiczną? W: L. Hurło, D. Klus-Stańska, M. Łojko (red.), Paradygmaty współczesnej dydaktyki. Kraków: Impuls.
• Kolb, D. A. (1984). Experiential Learning, Experience as the source of learning and development. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
• Koralewicz, J., Ziółkowski, M. (2003). Mentalność Polaków. Sposoby myślenia o polityce, gospodarce i życiu społecznym 1988-2000. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Krause, A. (2010). Współczesne paradygmaty pedagogiki specjalnej. Kraków: Impuls.
• Kuhn, T. (1962) (2001). The Structure of Scientific Revolutions. Chicago: University of Chicago Press.
• Kuhn, T. (1985). Dwa bieguny: Tradycja i nowatorstwo w badaniach naukowych. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Kwieciński Z. (2000). Od wychowania w posłuszeństwie do wychowania w odpowiedzialności. Refleksje pedagogiczne. W: K. Kruszewski (red.), Pedagogika w pokoju nauczycielskim. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Lalak, D. (2010). Życie jako biografia. Podejście biograficzne w perspektywie pedagogicznej. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie ŻAK.
• McGraw, L., Zvonkovic, A., Walker, A. (2000). Studying postmodern families: A feminist analysis of ethical tensions in work and family research. Journal of Marriage and the Family, 62, 68–77.
• Mezirow, J. (red.). (1990). Fostering critical reflection in adulthood. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
• Mizerek, H. (2018). Tworzenie refleksyjnej wiedzy w badaniach pedagogicznych. Dylematy – konteksty – punkty odniesienia. Forum Pedagogiczne, (8)1, 213-227.
• Nowak-Dziemianowicz, M. (2014). Oblicza edukacji. Między pozorami a refleksyjną zmianą. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Odrowąż-Coates, A., Perkowska-Klejman, A. (2016). Kobiety przestworzy. Warszawa: Difin.
• Pillow, W. (2003). Confession, Catharsis, or Cure? Rethinking the Uses of Reflexivity as Methodological Power in Qualitative Research. International Journal of Qualitative Studies in Education, 16(2), 175-196.
• Schön, D. (1987). Educating the Reflective Practitioner: Toward a New Design for Teaching and Learning in the Profession. Oxford: Jossey-Bass Publishers.
• Steier, F. (1995). Research and reflexivity. London, England: Sage
• Sztompka P. (1998), Giddens Anthony. W: Z. Bokszański (red.), Encyklopedia socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Sztompka, P. (2002). Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Znak.
• Sztompka P. (red.) (1999). Imponderabilia wielkiej zmiany. Mentalność, wartości i więzy społeczne czasów transformacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Sztompka, P. (2002). Socjologia. Analiza społeczeństwa. Warszawa: Wydawnictwo Znak.
• Śliwerski B. (2016). Uwikłania pedagogiki w naukach społecznych. Ruch Pedagogiczny, 2, 29-40.
• Usher, R., Bryant, I., Johnston, R. (2001). Podmiot poznający w badaniach edukacyjnych. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, 2(14), 7-28.
• Wendland M. (2015). Filozoficzne i metodologiczne podstawy historii komunikacji. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Witkowski, L. (2001). Normatywność pedagogiczna w świetle przekrojów i przekształceń w humanistyce i kulturze współczesnej (próba rekonesansu), Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, numer specjalny, 45-60.
• Zeichner, K., Liston, D. P. (1996). Reflective teaching: An introduction. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.

Identifiers

DOI

10.5604/01.3001.0054.1197

Biblioteka Nauki

36195478