Teoria autodeterminacji SDT jako inspiracja edukacyjno-wychowawcza

• Authors: Urszula Oszwa , Tomasz Knopik

Abstracts

PL

Koncepcja autodeterminacji (Self-Determination Theory - SDT) jest uniwersalną makro-teorią, która za pomocą sześciu mini-teorii wyjaśnia kompleksowo mechanizm wzbudzania i podtrzymywania motywacji wewnętrznej. Badania międzynarodowe prowadzone od ponad czterech dekad wskazują na możliwość zastosowania założeń SDT w praktyce edukacyjnej, stanowiąc dla wielowymiarową inspirację, zarówno w kształceniu, jak i wychowaniu młodego pokolenia. Artykuł prezentuje rezultaty empirycznych eksploracji, weryfikujących założenia teorii. Ponadto omówione zostały narzędzia opracowane na bazie SDT możliwe do zastosowania w kontekście nauczania-uczenia się. Przedstawiono również wyzwania w procesie wdrażania tej teorii do praktyki kształcenia i wychowania.

Keywords

PL

autodeterminacja; edukacja; wychowanie; motywacja; potrzeby

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
• Journal: Studia z Teorii Wychowania
• Year: 2023
• Volume: XIV(4 (45))
• Pages: 165-179

Dates

published

2023

Contributors

author

Urszula Oszwa

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

author

Tomasz Knopik

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

References

• Deci, E., Eghrari, H., Patrick, B., Leone, D. (1994). Facilitating internalization: The self‐determination theory perspective. Journal of Personality, 62(1), 119-142. DOI: 10.1111/j.1467-6494.1994.tb00797.x
• Deci E., Ryan R. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. NY: Plenum.
• Deci, E., Ryan, R. (2000). The „what” and „why” of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11, 227-268.
• Deci, E., Vallerand, R., Pelletier, L., Ryan, R. (1991). Motivation and education: The self-determination perspective. Educational Psychologist, 26(3), 325-346.
• Domagała-Zyśk, E., Amilkiewicz-Marek, A. (2019). Kompetencje społeczno-emocjonalne uczniów z niepowodzeniami szkolnymi – badania pilotażowe z zastosowaniem modelu TROS-KA. Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, 33, 157-169.
• Domagała-Zyśk, E., Knopik, T., Oszwa, U. (2017). Diagnoza funkcjonalna rozwoju społeczno-emocjonalnego uczniów w wieku 9-13 lat. Warszawa: ORE.
• Earl, S. R., Taylor, I. M., Meijen, C., Passfield, L. (2019). Young adolescent psychological need profiles: Associations with classroom achievement and well-being. Psychology in the Schools, 56(6), 1004–1022. DOI: 10.1002/pits.22243
• Fernet, C., Guay, F., Senécal, C., Austin, S. (2012). Predicting intraindividual changes in teacher burnout: The role of perceived school environment and motivational factors. Teaching and Teacher Education, 28, 514-525, DOI: 10.1016/j.tate.2011.11.013
• Góźdź, J. (2015). Konstrukcja kwestionariusza motywacji do nauki w oparciu o koncepcję Self-Determination Theory E. Deciego, RM Ryana. Przegląd Psychologiczny, 1, 263-270.
• Guay, F. (2022). Applying self-determination theory to education: Regulations types, psychological needs, and autonomy supporting behaviors. Canadian Journal of School Psychology, 37(1), 75–92.
• Guay, F., Larose, S., Boivin, M. (2004). Academic self-concept and educational attainment level: A ten-year longitudinal study. Self and Identity, 3(1), 53–68. DOI: 10.1080/13576500342000040
• Knopik, T., Oszwa, U. (2020). Self-determination and development of emotional-social competences and the level of school achievements in 10–11-year-old Polish students. Education 3-13, 48(8), 972-987, DOI: 10.1080/03004279.2019.1686048
• Knopik, T., Oszwa, U. (2021). E-cooperative problem solving as a strategy for learning mathematics during the COVID-19 pandemic. Education in the Knowledge Society, 22, Article e25176. DOI:10.14201/eks.25176
• Krajewski, W. (1977). Konieczność, przypadek, prawo statystyczne. Warszawa: PWN.
• Kuźma, B., Szulawski, M., Vansteenkiste, M., Cantarero, K. (2020). Polish adaptation of the basic psychological needs satisfaction and frustration scale. Frontiers in Psychology, 10:3034. DOI: 10.3389/fpsyg.2019.03034.
• Niemiec, C., Ryan, R. (2009). Autonomy, competence and relatedness in the classroom. Applying self-determination theory to educational practice. Theory and Research in Education, 7(2), 133-144. DOI: 10.1177/1477878509104318.
• Nikiel, Ł. (2021). Polska adaptacja skali do badania motywacji uczniów w szkole podstawowej. Polskie Forum Psychologiczne, 26(1), 97-112. DOI: 10.34767/PFP.2021.01.06.
• Orsini, C., Binnie, V., Tricio, J. (2018). Motivational profiles and their relationship with basic psychological needs, academic performance, study strategies, self-esteem, and vitality in dental students in Chile. Journal of Educational Evaluation for Health Professions, 15(11). DOI: 10.3352/jeehp.2018.15.11.
• Ryan, R., Deci, E. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55(1), 68-78. DOI: 10.1037/0003-066X.55.1.68.
• Ryan, R., Deci, E. (2020). Intrinsic and extrinsic motivation from a self-determination theory perspective: Definitions, theory, practices, and future directions. Contemporary Educational Psychology, 61,101860. DOI: 10.1016/j.cedpsych.2020.101860
• Sartre, J. P. (1956). Dramaty. Warszawa: PIW.
• Vallerand, R. (2001). Deci and Ryan's self-determination theory: A view from the hierarchical model of intrinsic and extrinsic motivation. Commentaries. Psychological Inquiry, 11, 312-318.
• Vansteenkiste, M., Lens, W., Deci, E. (2006) Intrinsic versus extrinsic goal contents in self-determination theory: Another look at the quality of academic motivation. Educational Psychologist, 41(1), 19-31, DOI: 10.1207/s15326985ep4101_4

Identifiers

DOI

10.5604/01.3001.0054.1202

Biblioteka Nauki

36191990