Sienkiewicz o własnej twórczości na podstawie korespondencji prywatnej. Część I. Cechy językowe

• Authors: Leonarda Mariak

Title variants

EN

Sienkiewicz about his own work based on private correspondence. Part I: language features

Abstracts

PL

Artykuł jest poświęcony nieanalizowanym dotychczas wypowiedziom Henryka Sienkiewicza na temat jego twórczości własnej. Bogaty materiał leksykalny zebrany z całości korespondencji prywatnej pisarza, na który złożyły się pojedyncze wyrazy, połączenia wyrazowe o różnym charakterze (ciągłe i nieciągłe), heterogeniczne pod względem znaczeniowym (dosłowne i metaforyczne) oraz strukturalnym (wyrażenia, zwroty, frazy). Przegląd ponad 400 jednostek udowodnił, że Sienkiewicz w nasycony ekspresją sposób podchodził do omawianych w listach spraw związanych z własną pracą twórczą i chętnie dzielił się spostrzeżeniami i uczuciami na ten temat z wszystkimi członkami rodziny. Pod względem językowo-stylistycznym zebrane passusy składają się głównie z leksyki potocznej, nacechowanej ekspresywnie, wspólnoodmianowej oraz wyrażeń metaforycznych.

EN

The article is devoted to Henryk Sienkiewicz’s statements about his own work, which have not been analyzed so far. Rich lexical material collected from the entire private correspondence of the writer, which consisted of single words, word combinations of various nature (continuous and discontinuous), heterogeneous in terms of meaning (literal and metaphorical) and structure (expressions, turns of phrases, phrases). A review of over 400 units proved that Sienkiewicz approached the issues discussed in the letters – related to his own creative work – in expressive manner. He also shared willingly his observations and feelings on these issues with all family members. In terms of language and style, the collected passages consist mainly of colloquial, expressive, and metaphorical expressions.

Keywords

PL

korespondencja prywatna; Sienkiewicz; idiolekt; leksyka; środki stylistyczne

EN

private correspondence; Sienkiewicz; idiolect; lexis; stylistic devices

• Publisher: Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
• Journal: Język. Religia. Tożsamość
• Year: 2023
• Issue: 2 (28)
• Pages: 151-177

Dates

published

2023

Contributors

author

Leonarda Mariak

• Uniwersytet Szczeciński

• https://orcid.org/000000019922954X

References

• (SF) Skorupka S., Słownik frazeologiczny języka polskiego, t. 1-2, Warszawa 1989.
• (SJPD) Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, https://crispa.uw.edu.pl/object/files/4380/display/Default.
• (SW) Słownik języka polskiego, t. I-VIII, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, Warszawa 1900-1927.
• (WSJP) Wielki słownik języka polskiego, red. P. Żmigrodzki i zespół, https://wsjp.pl/.
• Bartmiński J., Styl potoczny, [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2. Współczesny język polski, Wrocław 1993.
• Dickens K., Dzieje, przygody, doświadczenia i zapiski Dawida Copperfielda, t. 1, tłum. W. Kościałkowska, Warszawa 1956.
• Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1985.
• Mariak L., „Kłamstwa”, „brudne szaleństwo”, „rozbój na równej drodze”, czyli jak Sienkiewicz werbalizował negatywne oceny i emocje (na podstawie korespondencji prywatnej), „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” 2019, t. 54. Article No. 1770, DOI: https://doi.org/ 10.11649/sfps.1770.
• Mariak L., Funkcja ekspresywna leksyki z zakresu medycyny w listach prywatnych Henryka Sienkiewicza, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” 2014, 21(2), s. 53-71; https://doi.org/10.14746/pspsj.2014.21.2.4.
• Mariak L., Korespondencja prywatna jako przyczynek do badań języka osobniczego (na podstawie listów prywatnych Henryka Sienkiewicza), [w:] Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy, red. M. Pastuch, M. Siuciak, Katowice 2018, s. 489-506.
• Mariak L., Leksykalno-stylistyczne środki opisu podróży i podróżowania w listach prywatnych Henryka Sienkiewicza, „Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny” 2016, t. 15, s. 61-80.
• Mariak L., Neologizmy w listach prywatnych Henryka Sienkiewicza, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” 2016, vol. 23 (43), nr 2 (7), s. 113-134.
• Mariak L., Przejawy potoczności językowej w tekstach użytkowych na podstawie korespondencji prywatnej Henryka Sienkiewicza, „Roczniki Humanistyczne: Językoznawstwo” 2018, 66(6), s. 137-162; https://doi.org/10.18290/rh.2018.66.6-8.
• Mokranowska Z., Porównania w „Ogniem i mieczem” Henryka Sienkiewicza, [w:] Henryk Sienkiewicz. Tradycja – Kreacja – Styl, red. H. Bursztyńska, Seria: „Prace Historycznoliterackie Uniwerystetu Śląskiego w Katowicach” 1982, nr 18, s. 114-131.
• Morfologia, t. 2. Słowotwórstwo, red. R. Grzegorczykowa, R. Laskowki, H. Wróbel, Warszawa 1998.
• Pietrzak M., Rośliny w porównaniach występujących w „Trylogii” Henryka Sienkiewicza, Język a Kultura, t. 16, red. A. Dąbrowska, I. Kamińska-Szmaj, Wrocław 2001, s. 169-178.
• Praktyczna stylistyka, red. E. Bańkowska, A. Mikołajczuk, E. Wolańska, A. Wolański, H. Wszeborowska, Warszawa 2003, s. 71-72.
• Sienkiewicz H., Listy, t. 2, cz. 1, Jadwiga i Edward Janczewscy, oprac. M. Bokszczanin, Warszawa 1996.
• Sienkiewicz H., Listy, t. 2, cz. 2, Jadwiga i Edward Janczewscy, oprac. M. Bokszczanin, Warszawa 1996.
• Sienkiewicz H., Listy, t. 2, cz. 3, Jadwiga i Edward Janczewscy, oprac. M. Bokszczanin, Warszawa 1996.
• Sienkiewicz H., Listy, t. 4, cz. 1, Maria z Szetkiewiczów Sienkiewiczowa – Maria z Wołodkowiczów Sienkiewiczowa – Maria z Babskich Sienkiewiczowa (1888-1907), oprac. M. Bokszczanin, Warszawa 2008.
• Sienkiewicz H., Listy, t. 4, cz. 2, Maria z Babskich Sienkiewiczowa (1908-1913), oprac. M. Bokszczanin, Warszawa 2008.
• Sienkiewicz H., Listy, t. 4., cz. 3, Henryk Józef Sienkiewicz – Jadwiga Sienkiewiczówna – Helena Sienkiewiczówna – Lucjan Sieńkiewicz, oprac. M. Bokszczanin, Warszawa 2008.
• Skubalanka T., Ekspresywność języka a mowa potoczna, [w:] Poetyka i stylistyka słowiańska, Wrocław 1973.
• Skwarczyńska S., Teoria listu, Lwów 1937.
• Świętosławska T., O stylu językowym Zagłoby w „Ogniem i mieczem” (w 110 rocznicę Sienkiewiczowskiego arcydzieła), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica” 1996, nr 35, s. 29-37.
• Wilkoń A., O języku i stylu „Ogniem i mieczem” Henryka Sienkiewicza. Studia nad tekstem, „Zeszyty Naukowe UJ. Prace Językoznawcze” 1976, z. 50, nr 427, s. 94-103.

Identifiers

DOI

10.5604/01.3001.0054.2870

Biblioteka Nauki

28409124