Pojęcie bezpieczeństwa i jego typologia – próba systematyzacji

• Authors: Andrzej Szczepański

Title variants

EN

The concept of safety and its typology – systematization attempt

Abstracts

EN

The main aim of this paper was an attempt to systematize the definitional concepts of safety as well as presenting its typology. The most important theoretical approaches, including the types of safety, were explained and the determinants conditioning them were presented. The following research methods were used: comparative and document research, among others, with the application of literary criticism and source analysis as exemplary research techniques.

PL

Zasadniczym celem powstania niniejszego artykułu było podjęcie próby usystematyzowania koncepcji definicyjnych kategorii „bezpieczeństwo” i przedstawienie jego typologii. Dokonano eksplanacji najważniejszych ujęć teoretycznych, w tym rodzajów bezpieczeństwa i przedstawiono determinanty je warunkujące. Wykorzystano m.in. następujące metody badawcze: komparatystyczną i badania dokumentów, przy zastosowaniu krytyki piśmiennictwa i analizy źródeł jako przykładowych technik badawczych.

Keywords

PL

bezpieczeństwo; typologia bezpieczeństwa; zagrożenia bezpieczeństwa

EN

safety; safety typology; safety threats

• Publisher: Collegium Witelona Uczelnia Państwowa
• Journal: Zeszyty Naukowe Collegium Witelona
• Year: 2023
• Volume: 3
• Issue: 48
• Pages: 27-44

Dates

published

2023

Contributors

author

Andrzej Szczepański

• Collegium Witelona Uczelnia Państwowa

• https://orcid.org/0000000306321713

References

• A dictionary of social studies, red. J. Gould, W. L. Kolb, Travistoc Publications, London 1964.
• Babiński A., Wymiar bezpieczeństwa lokalnego – wybrane zagadnienia, „Zeszyty Naukowe SGSP” 2020, nr 75/3/2020.
• Chojnowski L., Bezpieczeństwo. Zarys teorii, Akademia Pomorska w Słupsku, Słupsk 2015.
• Chmieliński B., Rozważania nad naukami o bezpieczeństwie i bezpieczeństwie społeczności lokalnych, „Historia i Polityka” 2018, nr 23(30)/2018.
• Definition of the concept of safety, Institut national de santé publique du Québec, https:// www.inspq.qc.ca/en/quebec-collaborating-centre-safety-promotion-and-injury-prevention/ definition-concept-safety, dostęp: 20.12.2023 r.
• Donaj Ł., Pojęcie bezpieczeństwa – bezpieczeństwo narodowe i międzynarodowe [w:] Świat u progu XXI wieku – wybrane problemy, red. W. Malendowski, Wydawnictwo Naukowe INPiD UAM, Poznań 2003.
• Fehler W., Bezpieczeństwo wewnętrzne współczesnej Polski: aspekty teoretyczne i praktyczne, Arte, Warszawa 2012.
• Ficoń K., Bezpieczeństwo narodowe i jego typologie, BEL Studio, Warszawa 2020.
• Gierszewski J., Bezpieczeństwo wewnętrzne. Zarys problemu, Difin, Warszawa 2013.
• Gryz J., Kitler W., Identyfikacja, klasyfikacja, podział bezpieczeństwa państwa (narodowego), Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2014.
• Gwardyński R., Bezpieczeństwo lokalne z perspektywy Policji, „Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy” 2020, 37(4)/2020.
• Huzarski M., Zmienne podstawy bezpieczeństwa i obronności państwa, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2009.
• Jagiełło Z., Bezpieczeństwo narodowe: związki przyczynowo-skutkowe. Ujęcie leksykalne, Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych, Wrocław 2015.
• Jagiełło Z., Wybrane problemy bezpieczeństwa państw, narodów oraz społeczności lokalnych na początku XXI wieku, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu, Wałbrzych 2008.
• Kaczmarczyk B., Bezpieczeństwo i jego typologie, „Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza” 2013, Vol. 31 Issue 3.
• Kaczmarczyk T., Bogucka A., Współczesne zagrożenia bezpieczeństwa państwa, „Zeszyty Naukowe Pro Publico Bono” 2022, nr 1 (1).
• Kitler W., Bezpieczeństwo narodowe RP: podstawowe kategorie: uwarunkowania, system, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2011.
• Korzeniowski L. F., Podstawy nauk o bezpieczeństwie. Zarządzanie bezpieczeństwem, Difin, Warszawa 2017.
• Korzeniowski L. F., Securitologia. Nauka o bezpieczeństwie człowieka i organizacji społecznych, EAS, Kraków 2016.
• Kotliński A., Modele bezpieczeństwa państw, „Zeszyty Naukowe Dolnośląskiej Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Techniki w Polkowicach. Studia z nauk społecznych” 2009, nr 1.
• Kuczabski M. J., Fijałkowska S., Zagrożenia bezpieczeństwa społecznego. Wybrane aspekty, Akademia Sztuki Wojennej, Warszawa 2019.
• Kukułka J., Narodziny nowych koncepcji bezpieczeństwa [w:] Bezpieczeństwo międzynarodowe w Europie Środkowej po zimnej wojnie, red. J. Kukułka, Scholar, Warszawa 1994.
• Leksykon politologii, red. A. Antoszewski, R. Herbut, Alta 2, Wrocław 2000.
• Leksykon współczesnych międzynarodowych stosunków politycznych, red. Cz. Mojsiewicz, Alta 2, Wrocław 2000.
• Loranty K., Bezpieczeństwo społeczne [w:] Podstawy bezpieczeństwa narodowego (państwa). Podręcznik akademicki, red. J. Pawłowski, Akademia Sztuki Wojennej, Warszawa 2017.
• Łubiński P., Bezpieczeństwo ideologiczne w polskiej przestrzeni naukowo-badawczej na tle teorii sekurytyzacji [w:] Wybrane aspekty bezpieczeństwa pozamilitarnego: zagrożenia, wyzwania, koncepcje, red. F. Bylok, A. Kwiatek, M. Skiba, Politechnika Częstochowska, Częstochowa 2022.
• Łuszczykiewicz A., Kulturowe dziedzictwo Indii w Pięciu Zasadach Pokojowego Współistnienia i jego rola w relacjach chińsko-indyjskich (1954 – 2014), Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, Kraków 2020.
• Majka P., Bezpieczeństwo ekonomiczne i finansowe [w:] Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa, red. E. Ura, S. Pieprzny, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2015.
• Moczuk E., Rola Policji w tworzeniu bezpieczeństwa lokalnego w świetle badań [w:] Służby i formacje mundurowe w systemie bezpieczeństwa wewnętrznego Rzeczypospolitej Polskiej, red. E. Ura, S. Pieprzny, RS Druk, Rzeszów 2010, s. 355.
• Nowy słownik języka polskiego, red. E. Sobol, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
• Oxford Wordpower, red. J. Philips, Oxford University Press, Oxford New York 2000.
• Paszkowski M., Międzynarodowe uwarunkowania zmian w środowisku bezpieczeństwa [w:] Międzynarodowe i wewnętrzne uwarunkowania bezpieczeństwa państwa, red. K. Cebul, A. Rudowski, CeDeWu, Warszawa 2015.
• Pawłowski J., Postrzeganie bezpieczeństwa militarnego i politycznego w świetle uwarunkowań historycznych i zagrożeń dla państwa. Próba definiowania, „Wiedza Obronna” 2022, Vol. 281 No. 4.
• Perdion W., Ciekanowski Z., Sposoby i mechanizmy zachowania bezpieczeństwa w państwie, „Edukacja dla Bezpieczeństwa” 2017, rok X, numer 2/2017 (35).
• Pogorzała E., Status dyscypliny „nauki o bezpieczeństwie” a wyzwania nauczania przedmiotów metodologicznych – wstępny zarys problemu, „Polityka i Społeczeństwo” 2023, 1 (21)/2023.
• Pokruszyński W., Teoretyczne aspekty bezpieczeństwa. Podręcznik akademicki, Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi w Józefowie, Józefów 2010.
• Romańczuk M., Determinanty bezpieczeństwa narodowego. Bezpieczeństwo – próba definicji pojęcia [w:] Wielowymiarowy charakter współczesnego bezpieczeństwa, red. M. Cupryjak, Z. Kozak, J. Pilżys, Katedra Badań nad Konfliktami i Pokojem Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2015.
• Sadowska E., Rozwój nauki o bezpieczeństwie. Analiza problemu [w:] Bezpieczeństwo RP wczoraj i dziś. Studia z zakresu bezpieczeństwa państwa, red. M. Śliwa. A. Żebrowski, R. Kłaczyński, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2014.
• Skrabacz A., Bezpieczeństwo społeczne: podstawy teoretyczne i praktyczne, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2012.
• Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, red. W. Łepkowski, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2009.
• Stańczyk J., Formułowanie kategorii pojęciowej bezpieczeństwa, FNCE, Poznań 2017.
• Stańczyk J., Współczesne pojmowanie bezpieczeństwa, Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1996.
• Sulowski S., Państwo i bezpieczeństwo w kazualnym związku [w:] Trzy wymiary współczesnego bezpieczeństwa, red. S. Sulowski, M. Brzeziński, Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa 2014.
• Szuniewicz M., Ochrona bezpieczeństwa państwa jako przesłanka ograniczenia praw i wolności jednostki w świetle Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa 2017.
• Vademecum bezpieczeństwa, red. O. Wasiuta, R. Klepka, R. Kopeć, Wydawnictwo LIBRON – Filip Lohner, Kraków 2018.
• Wielki słownik języka polskiego, https://wsjp.pl/haslo/podglad/83399/bezpieczeństwo, dostęp: 28.12.2023 r.
• Zalewski S., Bezpieczeństwo polityczne: zarys problematyki, Wydawnictwo Naukowe UPH, Siedlce 2013.
• Zięba J., Instytucjonalizacja bezpieczeństwa europejskiego: koncepcje – struktury, funkcjonowanie, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2004.
• Zięba J., O tożsamości nauk o bezpieczeństwie, „Zeszyty Naukowe Akademii Obrony Narodowej” 2012, nr 1 (86) 2012.
• Zięba J., Treść i zakres pojęcia „bezpieczeństwo Polski” [w:] Bezpieczeństwo Polski. Współczesne wyzwania, red. S. Wojciechowski, A. Potyrała, Difin, Warszawa 2014.
• Żebrowski A., Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. Wybrane problemy, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica” 2012, 8/2012.

Identifiers

DOI

10.5604/01.3001.0054.4380

Biblioteka Nauki

34106244