Dzieje kamienicy „Dom Księcia” w Częstochowie (1912-1939) jako przykład budynku osadzonego w kontekście politycznym, społecznym i historycznym miasta

• Authors: Paulina Korneluk , Olga Desperak

Title variants

EN

The History of a Tenement House Called The Prince’s House in Częstochowa (1912-1939): An Example of a Building Set in the Political, Social and Historical Context of the City

Abstracts

EN

This article concerns the history of the construction of one of the most important buildings in Częstochowa and the changes it has undergone in its its appearance and meaning. The Prince’s House, built by Grand Duke Michael Romanov, reflects the difficult history of the city’s Russification and re-Polonization. The building is deeply set in the historical and symbolic space of whole Częstochowa. It was an embarrassing reminder of the Romanow family, and in the interwar period it was the subject of legal disputes between the city and Michael Romanov’s widow. At that time, the building gained a new appearance and became an architectural monument to Marshal Józef Piłsudski. Today, the house is neglected and abandoned, and so far no monographic work discussing its history in a broad historical, political and social context has been published. The article aims to fill this research gap and determine the exact time of the building’s reconstruction.

PL

Niniejszy artykuł dotyczy historii powstania i przemian wizualnych oraz znaczeniowych jednego z ważniejszych częstochowskich budynków. Kamienica „Dom Księcia” zbudowana przez Wielkiego Księcia Michała Romanowa skupia trudne dzieje miasta poddawanego rusyfikacji, a potem polonizacji. Budynek jest osadzony głęboko w przestrzeni historycznej i symbolicznej całej Częstochowy. Był kłopotliwą pamiątką po rodzinie Romanowów, a w okresie międzywojennym stanowił przedmiot procesów sądowych miasta i wdowy po Michale Romanowie. W tym czasie obiekt zyskał nową szatę wizualną i stał się architektonicznym pomnikiem Marszałka Józefa Piłsudskiego. Obecnie budynek jest zaniedbany i opuszczony. Do dziś nie opublikowano pracy monograficznej ukazującej jego dzieje w szerokim kontekście historycznym, politycznym i społecznym. Artykuł ma na celu wypełnienie tej luki badawczej oraz określenie dokładnego czasu jego przebudowy.

Keywords

EN

Częstochowa; Józef Piłsudski; re-Polonization; Prince’s House; Romanovs

PL

Częstochowa; Józef Piłsudski; repolonizacja; Dom Księcia; Romanowowie

• Publisher: Akademia Zamojska
• Journal: Facta Simonidis
• Year: 2022
• Volume: 15
• Issue: 2
• Pages: 29-49

Dates

published

2022

Contributors

author

Paulina Korneluk

• Uniwersytet Wrocławski

• https://orcid.org/0000000337324976

author

Olga Desperak

• Muzeum Częstochowskie

• https://orcid.org/0000000175336340

References

• Andrusiewicz A., Romanowowie. Imperium i familia, Kraków 2015.
• Badora J., Mizgalski J., Losy niektórych majątków ziemskich z okolic Częstochowy w XIX i XX wieku. Państwo Zagórze, „Biuletyn Instytutu Filozoficzno-Historycznego Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie”, 2000, nr 24/7, s. 195-207.
• Bossowski J.A., 100 lat kolei Herby-Częstochowa, Częstochowa 2003.
• Bossowski J.A., Urbański Z., Historia kolei Herby-Częstochowa, Częstochowa 2002.
• Crawford R., Crawford D., Michael and Natasha: The Life and Love of the Last Tsar of Russia, London 1997.
• Domy dochodowe W. ks. Michała, „Goniec Częstochowski”, 7 (1912), nr 251, s. 3.
• Działalność budowlana Funduszu Kwaterunku Wojskowego, „Architektura i Budownictwo”, 1929, nr 2-3, s. 41-84.
• Fantazje na temat Domu Księcia, „Nowy Express Częstochowski”, 1928, nr 101, s. 3.
• „Gazeta Świąteczna”,1900, nr 38, s. 1.
• Janocha M., Ikony w Polsce. Od średniowiecza do współczesności, Warszawa 2018.
• Jędryka J., Dzieje częstochowskich pomników Józefa Piłsudskiego, „Almanach Częstochowy”, 15 (2008), 139-151.
• Karwecki P., Prawosławna homiletyka Joannicjusza Galatowskiego, „Studia Theologica Varsaviensia”, 10 (1972), nr 2, s. 205-237.
• Kasyno 27 pp., „Express Częstochowski”, 1929, nr 19, s. 3.
• Korneluk P., „Rosyjski kompleks”. Kamienica „Dom Księcia” w Częstochowie i jej modernistyczna przebudowa jako wyraz repolonizacji miasta w okresie II Rzeczypospolitej, w: Niepodległość i nowoczesność.
• Studia z historii sztuki, red. L. Karwowski, D. Kacprzak, S.P. Kubiak, Szczecin-Warszawa 2019, s. 139-154.
• Kowalczykowa A., Piłsudski i tradycja, Chotomów 1991.
• Król A., Budownictwo wojskowe 1918-1935, t. 1, Warszawa 1936.
• Leykam M., Sprawozdanie Funduszu Kwaterunku Wojskowego z lat 1927-1937, Warszawa 1938.
• Loos A., Ornament i zbrodnia. Eseje wybrane, tłum. A. Stępnikowska-Berns, B. Nowik, Warszawa 2019.
• Łoza S., Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938.
• Mastalski L., 7 Dywizja Piechoty w latach 1918-1939, Tarnowskie Góry 2012.
• Montefiore S.S., Romanowowie 1613-1918, tłum. T. Fiedorek, W. Jeżewski, Warszawa 2020.
• Omilanowska M., Budowanie na obcej ziemi, Kraków 2016.
• Poświęcenie i otwarcie kasyna oficerskiego 27 p.p., „Polska Zbrojna”, 1931, nr 30/357, s. 4.
• Poświęcenie kasyna oficerskiego i domów podoficerskich, „Express Częstochowski”, 1929, nr 25, s. 2.
• Przeciszewska M.M., „Tworzenie Rosjan”. Narodowotwórcza funkcja wybranych publikacji Bractwa Przenajświętszej Bogurodzicy w Chełmie (1884-1915), „Rocznik Biblioteki Narodowej”, 48 (2017), s. 347-372.
• Pszczółkowski M., Kresy nowoczesne. Architektura na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej 1921-1939, Łódź 2016.
• Sobalski F., Nowak M., Krótka Historia przemysłu Częstochowy, „Ziemia Częstochowska”, 43 (2017), s. 39-62.
• Sokoł K., Sosna A., Cerkwie w centralnej Polsce 1815-1915, Białystok 2011.
• Sokoł K., Sosna A., Stulecie w kamieniu i metalu. Rosyjskie pomniki w Polsce w latach 1815-1915, Moskwa 2005.
• Sylwester w kasynie Oficerskim, „Goniec Częstochowski”, 1930, nr 291, s. 3.
• Przedsiębiorstwo budowlane „L. W. Sobieraj”, „Tygodnik Ilustrowany”, 1912, nr 46, s. 976.
• Wizyta J.W. Wielkiego Księcia Michała, „Tydzień”, 1900, nr 44, s.1.
• Wizyta J.W. Wielkiego Księcia Michała, „Tydzień”, 1900, nr 45, s. 1.
• Zarząd Dóbr Jego Cesarskiej Wysokości Wielkiego Księcia Michała Aleksandrowicza, „Goniec Częstochowski”, 1913, nr 240, s. 1.
• Złotkowski D., Gospodarka w „Dominium Kłobuckim” w XIX i na początku XX w, Radomsko 2018.
• Złotkowski D., Próby odzyskania majątku Ostrowy przez hr. Natalię von Brassow po I wojnie światowej, w: Si vis pacem, para bellum. Bezpieczeństwo i polityka Polski. Księga jubileuszowa ofiarowana profesorowi Tadeuszowi Dubickiemu, red. R. Majzner, Częstochowa 2013, s. 999-1014.
• Złotkowski D., Wystawa Przemysłu i Rolnictwa w Częstochowie 1909 roku w świetle prasy polskiej, Częstochowa 2009.

Identifiers

DOI

10.56583/fs.1886

Biblioteka Nauki

26850543