Popaschalna historia kształtowania się znaku krzyża w mentalności pierwszego Kościoła

• Authors: Piotr Juckiewicz

Title variants

EN

The Post-Paschal History of the Formation of the Symbol of the Cross in the Mentality of the First Church

Abstracts

EN

The article presents the stages of the transformation of the sign of the cross, initially the instrument of death of the Savior and many of his followers, into an emblem of Christianity. Based on the research conducted by means of synthetic-critical and historical-critical methods, as well as heuristic analysis, the post-paschal fate of the cross is discussed. In many cases it was necessary for the author to refer to legends of little historical reliability, which nevertheless reflect the sensus fidelium – the sense of faith of the Church of the first centuries. The author goes on to describe the hidden crosses in the praxis of the first followers of Christ and the emergence of staurology. The symbol of the cross itself becomes a pretext for its independent appearance as an effective talisman and the sign of the Messiah at the end of times.

PL

W artykule przedstawiono kolejne etapy przemian, jakie zaowocowały ukonstytuowaniem się znaku krzyża, początkowo narzędzia śmierci Zbawiciela i wielu spośród Jego wyznawców, w godło chrześcijaństwa. Na podstawie wyników badań prowadzonych z wykorzystaniem metod syntetyczno-krytycznej, historyczno-krytycznej oraz analizy heurystycznej ukazano jego popaschalne losy. W wielu wypadkach konieczne było posiłkowanie się podaniami o mniejszej wiarygodności historycznej, które jednak oddają sensus fidelium, zmysł wiary Kościoła pierwszych wieków. Dalej zaprezentowano krzyże ukryte znajdujące swoje miejsce w praxis pierwszych wyznawców Chrystusa, omówiono także proces rodzącej się staurologii, a opisana ewolucja samego symbolu krzyża staje się pretekstem dla samodzielnego jego występowania jako skutecznego talizmanu oraz sztandaru Mesjasza w czasach ostatecznych.

Keywords

EN

Christ’s cross; staurology; symbols; monograms; relics of the cross

PL

krzyż Chrystusa; staurologia; symbole; monogramy; relikwie krzyża

• Publisher: Akademia Zamojska
• Journal: Facta Simonidis
• Year: 2022
• Volume: 15
• Issue: 1
• Pages: 137-152

Dates

published

2022

Contributors

author

Piotr Juckiewicz

• Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu

• https://orcid.org/0000000267511468

References

• Czachorowska A., Wasilewska J., Krzyż jakiego nie znamy, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 109 (2018), s. 75-93.
• Danielou J., Teologia judeochrześcijańska. Historia doktryn chrześcijańskich przed soborem nicejskim, Kraków 2002.
• Fic L., Krzyż Jezusa Chrystusa w religiach pozachrześcijańskich, „Ateneum Kapłańskie”, 171 (2018), z. 3 (658), s. 487-514.
• Forstner D., Świat symboliki chrześcijańskiej, tłum. i oprac. W. Zakrzewska, P. Pachciarek, R. Turzyński, Warszawa 1990.
• Grün A., Krzyż. Symbol odkupionego człowieka, tłum. M. Ruta, Kraków 1998.
• Jasiewicz A., Symbolika krzyża u Ignacego Antiocheńskiego i Polikarpa ze Smyrny, „Seminare. Poszukiwania Naukowe”, 31 (2012), s. 221-228.
• Kobielus S., Krzyż Chrystusa. Od znaku i figury do symbolu i metafory, Kraków 2011.
• Korabiewicz W., Śladami amuletu, Warszawa 1974.
• Kostołowski A., Symbol symboli. Historia znaku krzyża, „Więź”, 8 (1984), nr 310, s. 50-70.
• Kozłowski J.M., Cieśla i krzyż, „Vox Patrum”, 60 (2013), s. 183-189.
• Księga krzyża. Antologia pasyjna, oprac. B. Arsoba, Katowice 1998.
• Krzyż, red. E. Kasjaniuk, Lublin 2011 (Biblioteka Encyklopedii Katolickiej 6).
• Lurker M., Przesłanie symboli w mitach, kulturach i religiach, tłum. R. Wojnakowski, Kraków 1994.
• Messori V., Umęczon pod Ponckim Piłatem? Badania nad męką i śmiercią Jezusa, tłum. M. Stebart, Kraków 1996.
• Olmi M., Drzewo życia. Tajemnice relikwii Krzyża Świętego, tłum. J. Partyka, Kraków 2018.
• Padovese L., Krzyż Chrystusa: zgorszenie i głupstwo Boga, „Słowo Krzyża. Rocznik poświęcony teologii krzyża oraz duchowości i historii Pasjonistów”, 1 (2007), s. 88-100.
• Przepierski S., Analiza semiotyczna symbolicznych funkcji Krzyża, „Studia Theologica Varsaviensia”, 37 (1999), nr 2, s. 59-83.
• Rosiński P., Najwcześniejsze formy krzyża Chrystusowego, „Vox Patrum”, 4 (1983), s. 176-189.
• Rudy J., Krzyż pośród krzyży. Theologia crucis w pasterskiej posłudze wiary biskupa Jana Olszańskiego (1919-2003), Biały Dunajec-Ostróg 2018.
• Ryszka C., Niechciany krzyż, Kraków 2009.
• Seibert J., Leksykon sztuki chrześcijańskiej, tłum. D. Petruk, Kielce 2007.
• Seweryniak H., Teologia fundamentalna, t. 1, Warszawa 2010.
• Składanowski M., Humanizm Krzyża. Staurologia w perspektywie ludzkiego losu, Lublin 2017, s. 181-190.
• Smolińska I.E., Symbolika krzyża w arabskojęzycznej literaturze religijnej i obrzędowości Koptów, Kurowice 2008.
• Stabryła W.M., Golgota – miejsce śmierci i zmartwychwstania Jezusa, w: Krzyż Twój wielbimy, Lublin 2011 (Scripturae Lumen 3), s. 157-170.
• Stradomski J., Krzyż jako symbol władzy kosmicznej w bizantyjsko-słowiańskiej tradycji literackiej, „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo”, 7 (2017), nr 10, s. 205-215.
• Szulc F., Wczesnochrześcijańska symbolika krzyża, „Więź ”, 3 (1978), nr (239), s. 3-6.
• Ziehr W., Krzyż. Symbol i rzeczywistość, tłum. E. Jeleń, Kraków 1998.

Identifiers

DOI

10.56583/fs.1998

Biblioteka Nauki

26850564