„Jestem sobie chochlik – kogo mogę, zwodzę” – szkic do portretu Antoniego Edwarda Odyńca (na marginesie jego „Listów z podróży”)

• Authors: Monika Kulesza

Title variants

EN

“I’m a pixie–I deceive, whom I can”: A Sketch for the Portrait of Antoni Edward Odyniec, Based on His “Letters from Travel”

Abstracts

EN

This article summarises the most important research on the figure of Antoni Edward Odyniec conducted so far. Apart from discussing the most important biographical facts, the present sketch makes references to a number of important attitudes and research positions taken towards this man of letters both in the past and at present, including both those full of esteem and reverence and those mercilessly depreciating the nature of his actions and work. An important work illuminating the figure of the author himself are his “Letters from Travel”. Although, most often, these letters are treated as a source of more or less reliable information about Adam Mickiewicz, they tell us just as much about the author. In the re-evaluation of the current perception of both the existential and creative attitudes of Odyniec, a special role is played by references to the Biedermeier context, to which the final parts of the work are devoted. An important work, illuminating the figure of the author himself, will be his Letters from travel. Most often they were treated as a source of more or less reliable information about Adam Mickiewicz. However, the specificity of these epistolary utterances tells us just as much about the author. The reality that re-evaluates the current perception of both the existential and creative attitudes of Odyniec turns out to be the reference to the Biedermeier context, to which the final parts of the work will be devoted.

PL

Niniejszy artykuł ma charakter porządkujący dotychczasowe, najistotniejsze ustalenia badawcze na temat sylwetki Antoniego Edwarda Odyńca. W tworzeniu szkicu do jego portretu (oprócz głównych faktów biograficznych) dużą rolę będzie odgrywać przywoływanie różnorodnych, najważniejszych dawnych i współczesnych postaw oraz stanowisk badawczych, jakie wobec niego zajmowano, zarówno tych pełnych estymy oraz rewerencji, jak i deprecjonujących bezlitośnie charakter jego poczynań i twórczości. Istotnym dziełem doświetlającym postać samego autora będą tutaj jego Listy z podróży. Najczęściej traktowano je jako źródło mniej lub bardziej wiarygodnych informacji o Adamie Mickiewiczu. Jednakże specyfika owych epistolarnych wypowiedzi równie wiele mówi nam o autorze. Rzeczywistością przewartościowującą dotychczasowe postrzeganie zarówno postaw egzystencjalnych, jak i twórczych Odyńca, okazuje się zaś przywołanie kontekstu biedermeieru, czemu będą poświęcone końcowe partie pracy.

Keywords

EN

Antoni Edward Odyniec; journey; Biedermeier; hoax; portrait

PL

Antoni Edward Odyniec; podróż; biedermeier; mistyfikacja; portret

• Publisher: Akademia Zamojska
• Journal: Facta Simonidis
• Year: 2023
• Volume: 16
• Issue: 1
• Pages: 171-193

Dates

published

2023

Contributors

author

Monika Kulesza

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

• https://orcid.org/0000000295885950

References

• Całek A., Biografia naukowa. Od koncepcji do narracji. Interdyscyplinarność, teorie, metody badawcze, Kraków 2013.
• Charkiewicz W., Antoni Edward Odyniec, „Pion”, 1935, nr 8, s. 3, http://cyfrowa.chbp.chelm.pl/dlibra/doccontent?id=9628&dirids=1 [dostęp: 2.05.2022].
• Chmielowski P., Listy A.E. Odyńca, „Ateneum”, 3 (1878), s. 549-578.
• Cysewski K., Problem autokreacji w listach Zygmunta Krasińskiego, w: Sztuka pisania. O liście polskim w wieku XIX, red. J. Sztachelska, E. Dąbrowicz, Białystok 2000, s. 73-91.
• Dernałowicz M., Wstęp, w: A.E. Odyniec, Listy z podróży, t. 1, oprac. M. Toporowski, Warszawa 1961, s. 5-20.
• Dernałowicz M., Odyniec Antoni Edward, w: Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. 2, red. J. Krzyżanowski, Warszawa 1985.
• Dernałowicz M., Okruchy kroniki Mickiewiczowskiej, „Blok-Notes Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza”, 1994, nr 11, s. 5-26.
• Dębicki L., Antoni Edward Odyniec, „Przewodnik Naukowy i Literacki”, 1885, t. 1-2, s. 184-189.
• Fedorowicz I., Listy z podróży, czyli „Listy o Adamie” Antoniego Edwarda Odyńca, „Colloquia Litteraria”, 2 (2012), nr 13, s. 161-183.
• Głowiński M., Wokół narratologii, w: Narratologia, red. M. Głowiński, Gdańsk 2004 (Tematy Teoretycznoliterackie, t. 6), s. 5-12.
• Kubiak J., Biedermeier. Paradoksy pojęcia, w: Polski biedermeier. Romantyzm udomowiony, red. A. Rosales Rodriguez, Warszawa 2018, s. 9-22.
• Ławski J., Szwajcaria nie zawsze poetyczna. Mickiewicz, Słowacki, Krasiński, „Świat Tekstów. Rocznik Słupski”, 11 (2013), s. 67-95.
• Makaruk M., Antoni Edward Odyniec – w cieniu Mickiewicza?, w: W cieniu Mickiewicza, red. J. Lyszczyna, M. Bąk, Katowice 2006, s. 200-211.
• Makaruk M., Historia pewnego nieporozumienia. O „Przedmowie” do „Listów z podróży” Antoniego Edwarda Odyńca, w: Romantyczne przemowy i przedmowy, red. J. Lyszczyna, M. Bąk, Katowice 2010, s. 235-247.
• Makaruk M., Antoni Edward Odyniec. Romantyk w zwierciadle biedermeieru, Warszawa 2012.
• Makaruk M., „Mój płaszcz” Antoniego Edwarda Odyńca – głos w sprawie Mickiewicza przewodnika, w: Mickiewicz wieszcz i przewodnik, red. A. Fabianowski, E. Hoffmann-Piotrowska, Warszawa 2019, s. 268-283.
• Malinowska E., „Żywe pamiątki”. O formach kultu Antoniego Edwarda Odyńca i Ignacego Domeyki po 1863 roku, w: W cieniu Mickiewicza, red. J. Lyszczyna, M. Bąk, Katowice 2006, s. 306-319.
• Mickiewicz wieszcz i przewodnik, red. A. Fabianowski, E. Hoffmann-Piotrowska, Warszawa 2019.
• Polski biedermeier. Romantyzm udomowiony, red. A. Rosales Rodriguez, Warszawa 2018.
• Przez gwiazdy i błękit jestem z Wami. W 200. rocznicę urodzin Juliusza Słowackiego, red. M. Chrostek, T. Pudłocki, J. Starnawski, Przemyśl–Rzeszów 2009.
• Romantyczne przemowy i przedmowy, red. J. Lyszczyna, M. Bąk, Katowice 2010.
• Samsel K, Mickiewicz wśród filomatów. U źródeł genezy roli Mickiewicza przewodnika, w: Mickiewicz wieszcz i przewodnik, red. A. Fabianowski, E. Hoffmann-Piotrowska, Warszawa 2019, s. 50-62.
• Siwicka D., Odyniec Antoni Edward, w: J.M. Rymkiewicz i in., Mickiewicz. Encyklopedia, Warszawa 2001.
• Skręt R., Odyniec Antoni Edward (1804-1885), w: Polski słownik biograficzny, t. 23, red. E. Rostworowski, Wrocław 1978, s. 571-576.
• Stanisz M., Dzieło w kontekście przedmowy autorskiej. Przypadek Felicyty Antoniego Edwarda Odyńca, w: M. Stanisz, Przedmowy romantyków. Kreacje autorskie, idee programowe, gry z czytelnikiem, Kraków 2007, s. 205-236.
• Stępnik K., Fizjonomista monarchów i karłów. Kraszewskiego technika portretu, „Akcent”, 17 (1996), nr 3 (65), s. 82-92.
• Sztuka pisania. O liście polskim w wieku XIX, red. J. Sztachelska, E. Dąbrowicz, Białystok 2000.
• Troszyński M., „Dziennika nigdy nie pisałem…”. O pisamch autobiograficznych Słowackiego, w: Przez gwiazdy i błękit jestem z Wami. W 200. rocznicę urodzin Juliusza Słowackiego, red. M. Chrostek, T. Pudłocki, J. Starnawski, Przemyśl–Rzeszów 2009, s. 151-159.
• W cieniu Mickiewicza, red. J. Lyszczyna, M. Bąk, Katowice 2006.
• Żmigrodzka M., Wojaż romantyka smorgońskiego, „Twórczość”, 1962, nr 9, s. 63-70.
• Życzyński H., Mickiewicz w oświetleniu Odyńca, Lublin 1934.

Identifiers

DOI

10.56583/fs.2147

Biblioteka Nauki

26850521