Wilhelm Gibałka i pierwszy PZL P-24 zbudowany w Turcji

• Authors: Osman Firat Baş

Title variants

EN

Wilhelm Gibałka and the first PZL P-24 built in Turkey

Abstracts

EN

In the years 1935–1939, Polish National Aircraft Works PZL’s all-metal fighter P-24 was ranked among the best fighter planes in the world by aviation experts. It was the developed version of the P-11 for export, powered by 900 HP (662 kW) Gnome-Rhône 14 Kfs. In 1936, the Turkish Aircraft Society purchased the license to build them and ordered 40 P-24 fighters. This article presents history of the production of the first P-24 at the Kayseri Aircraft Factory, on the basis of the extensive article published in 1960 by MSc Wilhelm Gibałka – head of the team of instructors delegated to Turkey.

PL

W latach 1935–1939 całkowicie metalowy myśliwiec PZL P-24 był zaliczany przez ekspertów lotniczych do najlepszych samolotów myśliwskich na świecie. Był on rozwiniętą wersją P-11 na eksport, napędzaną silnikiem Gnome-Rhône 14 Kfs o mocy 900 KM (662 kW). W 1936 roku Turecka Liga Lotnicza nabyła licencję na ich budowę i 40 gotowych płatowców P-24 (14 szt. P-24A i 26 szt. P-24C). Niniejszy artykuł przedstawia historię produkcji pierwszego P-24 w Wytwórni Samolotów Kayseri na podstawie obszernego artykułu opublikowanego w 1960 r. przez mgr inż. Wilhelm Gibałka – szefa zespołu instruktorów delegowanych do Turcji.

Keywords

EN

PZL P-24; Kayseri Aircraft Factory; history of Polish-Turkish relations

PL

PZL P-24; Fabryka Wytwórni w Kayseri; historia stosunków polsko-tureckich

• Publisher: Instytut im. gen. Władysława Andersa
• Journal: Polonia Inter Gentes
• Year: 2022
• Issue: 3
• Pages: 51-70

Dates

published

2022

Contributors

author

Osman Firat Baş

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000193031604

References

• Archiwalia
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri (CDA). 16.08.1928. CA 30-11-1-0, 55-11-8.
• – 26.04.1930. CA 30-11-1-0, 55-11-8.
• – 30.03.1936. CA 30-18-1-2, 63-24-4.
• – 07.12.1936. CA 30-18-1-2, 70-94-8.
• – 07.10.1937. CA 30-18-1-2, 79-85-15.
• – 21.04.1938. CA 30-10-00, 59-399-8.
• Prasa
• Başvekil Şark seyahatine başladı, „Son Posta”, 18.06.1937.
• Başvekil Tunceli’nde vaziyeti tetkik etti, „Kurun”, 22.06.1937.
• Çok Acı Bir Kayıp. Başvekilimizin Küçük Kardeşi Vefat Etti, „Tan”, 26.08.1937.
• Gl. Kâzım Özalp’ın tetkikleri, „Ulus”, 21.06.1937.
• İkinci Mensucat Fabrikamız dün Başvekilin eliyle açıldı, „Kurun”, 5.04.1937.
• İnönü, bu sabah üçte Ankara’ya döndüler, „Anadolu”, 23.06.1937.
• Polonya tayyareleri, Almanya için ciddi bir tehlike olacaktır, „Anadolu”, 8.08.1939.
• Opracowania
• Altuncuoğlu Neslihan, Özhan Ö. Hatice, Hodancı Yağmur i Erdoğan Abdullah, Tayyare ve Motor Türk Anonim Şirketinden (TOMTAŞ) 2’inci Hava Bakım Fabrika Müdürlüğüne Uzanan Yolda Kayseri Uçak Fabrikaları, red. Neslihan Altuncuoğlu, Kayseri 2021.
• Chrobaczyńska-Plucińska Edyta, Mussolini – Hitler – Franco. Ich polityka wewnętrzna i zagraniczna w świetle polskiej prasy politycznej dwudziestolecia międzywojennego, Kraków 2015.
• Dąbrowiecka Wanda, Tam, gdzie nigdy nie biją dzwony…, niepublikowane wspomnienia w zbiorach autora. Dulęba Leszek, Lotnicza działalność techniczna Polaków w Turcji podczas II wojny światowej (I), „Technika Lotnicza” 1981, nr 7, s. 19–23.
• Gibałka Wilhelm, Turecka Kariera Myśliwca PZL P-24 [cz. 1] „Skrzydlata Polska” 1960, nr 4 (446), s. 15.
• Gibałka Wilhelm, Turecka Kariera Myśliwca PZL P-24 [cz. 2], „Skrzydlata Polska” 1960, nr 5 (447), s. 11.
• Gibałka Wilhelm, Turecka Kariera Myśliwca PZL P-24 [cz. 3], „Skrzydlata Polska” 1960, nr 6 (448), s. 11 i 15.
• Gibałka Wilhelm, Turecka Kariera Myśliwca PZL P-24 [cz. 4], „Skrzydlata Polska” 1960, nr 7 (449), s. 11.
• Gibałka Wilhelm, Turecka Kariera Myśliwca PZL P-24 [cz. 5], „Skrzydlata Polska” 1960, nr 8 (450), s. 14–15, 19.
• Gibałka Wilhelm, Turecka Kariera Myśliwca PZL P-24 [cz. 6], „Skrzydlata Polska” 1960, nr 9 (451), s. 11.
• Glass Andrzej, Polskie konstrukcje THK w Turcji, „Polska Technika Lotnicza. Materiały historyczne” 2008, nr 44 (7), s. 1–12.
• Kawiński Artur, Słowa na koniec małego świata, „Rocznik Gdański” 2017/2018, t. LXXVII/LXXVIII, s. 55–71.
• Majewski Mariusz W., Biopaliwa w Drugiej Rzeczypospolitej - mały krok do zrównoważonego rozwoju, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 2018, nr 66 (4), s. 503–523.
• Mazur Wojciech, Eksport polskiego sprzętu wojennego na Bałkany w latach 1926–1939. Turcja, „Biuletyn DWS.org.pl” 2008, nr 1, s. 20–25.
• Wituch Tomasz, Tureckie przemiany. Dzieje Turcji 1878–1923, Warszawa 1980.
• Yalçın Osman, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin Uçak Fabrikası Kurma Mücadelesinde İlk Girişim: Tayyare ve Motor Türk Anonim Şirketi (Tomtaş) ve Kayseri Uçak Fabrikası, „Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi” 2010, t. 26, nr 78, s. 562–588.
• Yalçın Osman, Filistin Cephesi Türk Hava Harekatı, „Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED]” 2016, nr 55, s. 557–595.
• Yalçın Osman, Osmanlı İmparatorluğu Dönemi Türk Askeri Havacılığı, „bilig – Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi” 2021, nr 96, s. 147–176.
• Netografia
• Gaste Arşivi, https://www.gastearsivi.com/ [dostęp: 23.11.2022].
• İrfan Tansel, https://tr.wikipedia.org/wiki/İrfan_Tansel. 9.09.2022, [dostęp: 23.11.2022].
• Łabuz Mateusz, Dlaczego Niemcy wybrali Hitlera? Przyczyny zwycięstwa nazistów, https://warhist.pl/wojna/dlaczego-niemcy-wybrali-hitlera-przyczyny-zwyciestwa-nazistow/ [dostęp 27.11.2022].
• Rocznik Służby Zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej według stanu na 1 kwietnia 1936. Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. http://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/publication/23447/edition/20605/content [dostęp 27.11.2022].

Identifiers

DOI

10.56583/pig.2080

Biblioteka Nauki

2178793