Polonia w Iranie – skutek ewakuacji Armii Andersa z ZSRS

• Authors: Magdalena Szeląg

Abstracts

EN

The Polish Army created in the territory of the USSR, commanded by General Władysław Anders, was established under the Sikorski-Majski agreement of July 30, 1941. The international situation favored efforts to evacuate Poles. The talks with Józef Stalin of the Polish authorities in exile and the command of the Polish Army with the support of the Western Allies led to the consent of Poles leaving the Soviet Union. The evacuation of soldiers with the civilian population was carried out in April and August 1942, mainly by sea to the Iranian Empire. The discussed living conditions of the Polish population in centers in: Pahlavi, Mashhad, Teheran, Ahwaz, and Isfahan show that the stay of Poles on Iranian soil is characterized by improvement of living conditions, significant regeneration and hospitalization, children‘s education and cultural and social activities. The civilian population remained in Iran until 1945.

PL

Utworzona Armia Polska na terytorium ZSRS dowodzona przez gen. Władysława Andersa powstała na mocy porozumienia Sikorski-Majski z 30 lipca 1941 r. Sytuacja międzynarodowa sprzyjała staraniom o ewakuację Polaków. Przeprowadzone rozmowy z Józefem Stalinem polskich władz na uchodźstwie i dowództwa Armii Polskiej przy wsparciu Aliantów Zachodnich doprowadziły do zgody na wyjście Polaków ze Związku Sowieckiego. Ewakuacja żołnierzy wraz z ludnością cywilną została przeprowadzona w kwietniu oraz w sierpniu 1942 r. głównie droga morską do Cesarstwa Iranu. Omówione warunki życia ludności polskiej w ośrodkach w: Pahlawi, Meszhedzie, Teheranie, Ahwazie, Isfahanie wykazują, że pobyt Polaków na irańskiej ziemi cechuje poprawa warunków życia, znaczna regeneracja i hospitalizacja, edukacja dzieci oraz działalność kulturalno-społeczna. Ludność cywilna pozostała w Iranie do 1945 r.

Keywords

EN

The Polish Army; General W. Anders; Iran; evacuation from USSR; Sikorski-Majski agreement; Polish civil population camps in Iran; Poles in Iran

PL

Armia Polska; gen. W. Anders; Iran; ewakuacja z ZSRS; porozumienie Sikorski-Majski; polskie ośrodki ludności cywilnej w Iranie; Polacy w Iranie

• Publisher: Instytut im. gen. Władysława Andersa
• Journal: Polonia Inter Gentes
• Year: 2020
• Issue: 1
• Pages: 135-148

Dates

published

2020

Contributors

author

Magdalena Szeląg

References

• Źródła archiwalne
• Archiwum Akt Nowych
• Poselstwo RP w Teheranie, sygn. 53, List do Premiera Iranu od R.W. Bullarda, dn. 24 III 1942.
• Poselstwo RP w Teheranie, sygn. 54, Regulamin Polskiego Komitetu Obywatelskiego.
• Poselstwo RP w Teheranie, sygn. 18, Pismo do Pana Ministra Spraw Zagranicznych w Londynie, z dn. 23 III 1943.
• Poselstwo RP w Teheranie, sygn. 54, Powiadomienie Komendanta Głównego Obozów Cywilnych, z dn. 6 lipca 1942.
• Literatura
• Czapski W., Polska pamięta i dziękuje Iranowi, „Ambasador” 14 (2012), s. 28.
• Duraczyński E., Układ Sikorski-Majski. Wybór dokumentów, Warszawa 1990.
• Dziennik czynności gen. Władysława Andersa 1941-1945, oprac. B. Polak, Koszalin 1998.
• Gross J.T., Okupacja sowiecka i deportacje do Rosji w oczach dzieci, „Zeszyty Historyczne” 1979, z. 48, s. 55-83.
• Isfahan– miasto polskich dzieci, red. I. Beaupré-Stankiewicz, D. Waszczuk-Kamieniecka, J. Lewicka-Howells, Londyn 1988.
• Machalski F., Wędrówki irańskie, Warszawa 1960.
• Machalski F., Z ziemi perskiej do Polski. Wybór tekstów, wstęp i oprac. K. Paraskiewicz, K. Paraskiewicz, Kraków 2016.
• Mantel F., Szkice pamiętnikarskie, „Zeszyty Historyczne” 1965, z. 7.
• Pietrzak J., Polscy uchodźcy na Bliskim Wschodzie w latach drugiej wojny światowej. Ośrodki, instytucje, organizacje, Łódź 2012.
• Polacy w Iranie 1942-1945. Antologia, oprac. A.K. Kunert, A. Przewoźnik, R.E. Stolarski, Warszawa 2002.
• Polskie dzieci na tułaczych szlakach 1939-1950, red. J. Wróbel, J. Żelazko, Warszawa 2008.
• Sarner H., Zdobywcy Monte Cassino. Generał Anders i jego żołnierze, tłum. P.K. Domaradzki, Poznań 2006.
• Siemaszko Z.S., Rosyjski wiersz o wyjeździe armii gen. Andersa, „Zeszyty Historyczne” 1994, z. 110, s. 193.
• Siemaszko Z.S., Generał Anders w latach 1892-1942, Londyn 2012.
• Taylor L., Polskie sieroty z Tengeru. Od Syberii przez Afrykę do Kanady 1941-1949, tłum. M. Szymański, Poznań 2010.
• Tułacze dzieci, oprac. K. Sulkiewicz, Warszawa 1995.
• Walaszczyk K., Środkowy Wschód w latach II wojny światowej. Relacje i działania polskich placówek dyplomatycznych i konsularnych w Iranie, Iraku i Afganistanie, Toruń 2012.
• Wawer Z., Znów w polskim mundurze. Armia Polska w ZSRR sierpień 1941-marzec 1942, Warszawa 2001.
• Waydenfeld S., Droga lodowa. Od zesłania do wolności – odyseja Polaków, tłum. D. Waydenfeld, Poznań 2013.
• Wojsko polskie w II wojnie światowej, red. E. Kospath-Pawłowski, Warszawa 1994.
• Wróbel E., Wróbel J., Rozproszeni po świecie. Obozy i osiedla uchodźców polskich ze Związku Sowieckiego 1942-1950, Chicago 1992.
• Wróbel J., Polacy w Afryce Wschodniej i Południowej 1941-1950, „Zeszyty Historyczne” 1996, z. 115, s. 73-121.

Identifiers

DOI

10.56583/pig.517

Biblioteka Nauki

2177008