Problematyka Zagłady w polskich podręcznikach szkolnych

• Authors: Hanna Węgrzynek

Title variants

EN

The subject of the Shoah in Polish School’s textbooks

Abstracts

EN

On December 23, 2008, the minister of education approved new core curricula for all types of schools. The changes resultant from this decisions has been fully implemented within six years from 2009 to 2015. The subject taught in primary schools is “History and Society”. Owing to the small number of history lessons, and the young age of students, modern history is discussed in a very superficial manner and usually without referring to the international context. It is not surprising, then, that the subject of the Shoah appears to a very limited extent, only as part of a single subject “Poland in WWII”. It is a matter of concern that modern history has been removed from the curriculum of lower secondary school (gimnazjum), which is the last level of compulsory education. The questions associated with events later than 1918 are to be discussed only in upper secondary schools (grammar schools, technical secondary schools and vocational schools). What it amounts to is that students are going to study the full course of Polish and world history only once and it is no opportunity of grading knowledge. What is more the recommendations for upper secondary schools are rather vague, and it has not been specified what specific information should be conveyed in the classroom. At the moment, many syllabi and textbooks present the subject of the Shoah in a fragmentary and haphazard manner, although an important progress has been made during last 20 years. The objective which should be adopted is not to write extensive chapters on the fate of Jews during WWII, but rather to create a synthetic module of information, which would enable students to learn basic facts and realise the magnitude and cruelty of those tragic events. There are strong reasons for concern that changes in educational system made in 2008 – 2015 has been contributed to a significant deterioration of educational standards, also in the context of Shoah education.

PL

23 grudnia 2008 r. minister edukacji zatwierdził nową podstawę programową dla wszystkich typów szkół. Zmiany wynikające z tych decyzji zostały w pełni wdrożone w ciągu sześciu lat od 2009 do 2015 roku. Przedmiotem nauczanym w szkołach podstawowych jest „Historia i społeczeństwo”. Ze względu na niewielką liczbę lekcji historii i młody wiek uczniów historia współczesna omawiana jest w sposób bardzo powierzchowny i zwykle bez odwoływania się do kontekstu międzynarodowego. Nic więc dziwnego, że temat Zagłady pojawia się w bardzo ograniczonym zakresie, tylko w ramach jednego tematu „Polska w II wojnie światowej”. Niepokojące jest to, że historia współczesna została usunięta z programu nauczania gimnazjum, które jest ostatnim poziomem obowiązkowej edukacji. Kwestie związane z wydarzeniami po 1918 roku mają być omawiane jedynie w szkołach ponadgimnazjalnych (gimnazja, technika i szkoły zawodowe). Sprowadza się to do tego, że uczniowie będą przechodzić pełny kurs historii Polski i świata tylko raz, brak również możliwości oceniania wiedzy. Co więcej, zalecenia dla szkół ponadgimnazjalnych są dość ogólnikowe i nie zostało sprecyzowane, jakie konkretnie informacje powinny być przekazywane w klasie. Obecnie wiele programów nauczania i podręczników przedstawia tematykę Zagłady w sposób fragmentaryczny i przypadkowy, choć w ciągu ostatnich 20 lat dokonał się istotny postęp. Celem, który należy przyjąć, nie jest pisanie obszernych rozdziałów o losach Żydów w czasie II wojny światowej, ale raczej stworzenie syntetycznego modułu informacji, który umożliwiłby uczniom poznanie podstawowych faktów i uświadomienie sobie ogromu i okrucieństwa tych tragicznych wydarzeń. Istnieją poważne powody do niepokoju, że zmiany w systemie edukacji dokonane w latach 2008–2015 przyczyniły się do znacznego pogorszenia standardów edukacyjnych, także w kontekście edukacji Shoah.

Keywords

PL

historia; Shoah; Holokaust; edukacja; podręcznik; II wojna światowa

EN

Shoah; Holocaust; education; history; textbook; World War II

• Publisher: Akademia Zamojska
• Journal: Studia Żydowskie. Almanach
• Year: 2016
• Volume: 6
• Issue: 6
• Pages: 160-172

Dates

published

2016

Contributors

author

Hanna Węgrzynek

References

• Ambrosewicz-Jacobs J., Nauczanie o Holocauście, „Pro memoriał. Biuletyn Informacyjny Państwowego Muzeum Oświęcim-Brzezinka, Fundacji Pamięci Ofiar Obozu Zagłady Auschwitz-Birkenau”, 1998, nr 8.
• Ambrosewicz-Jacobs J., Szuchta R., The intricacies of education about the Holocaust in Poland. Ten years after the Jedwabne debate, what can Polish school students learn about the Holocaust in history classes?, „Intercultural Education”, 25 (2014), nr 4.
• Antosik R., Odkrywamy na nowo. Historia i społeczeństwo, Klasa 6, podręcznik dla szkoły podstawowej, Gdynia 2014.
• Bobiński W., Świat w słowach i obrazach. Podręcznik do gimnazjum 3, Warszawa 2014.
• Bobiński W., Janus-Sitarz A., Pabisek M., Nowe lustra świata. Współczesność. Literatura i kultura 1939–1989. Literatura i kultura po 1989. Podręcznik do języka polskiego dla liceum i technikum. Część 5. Zakres podstawowy i rozszerzony, Warszawa 2014.
• Burda B. i in., Odkrywamy na nowo. Historia. Historia najnowsza dla szkól ponadgimnazjalnych zakres podstawowy, Część 1, Gdynia 2012.
• Chemperek D., Kalbarczyk A., Trzesinowski D., Zrozumieć tekst – zrozumieć człowieka. Literatura współczesna. Podręcznik do języka polskiego dla liceum i technikum. Klasa 3. Zakres podstawowy i rozszerzony, wyd. 5, Warszawa 2014.
• Dolecki R., Gutowski K., Smoleński J., Po prostu historia. Szkoły ponadgimnazjalne, zakres podstawowy, Warszawa 2014.
• Dunaj E., Zagórska B., Język polski podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum. Kształcenie kulturowo-literackie i językowe. Zakres podstawowy i rozszerzony. Literatura XX wieku i współczesna, wyd. 2, Gdynia 2011.
• Horwath E., Kiełb G., Bliżej słowa, gimnazjum, podręcznik, klasa 3, wyd. 5, Warszawa 2014.
• Kalwat W., Lis M., Klucz do historii 6, podręcznik do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej, Warszawa 2014.
• Klimczak B., Tomińska E., Zawisza-Chlebowska T., Język polski 3, podręcznik dla gimnazjum, Gdynia 2011.
• Landau-Czajka A., Mędrzecki W., Poznajemy świat wokół nas. Historia i społeczeństwo. Podręcznik dla klasy szóstej szkoły podstawowej, Warszawa 2004.
• Lolo R., Pieńkowska A., Historia wokół nas. Historia i społeczeństwo, podręcznik dla szkoły podstawowej, klasa 6, Warszawa 2013.
• Mędrzecki W., Szuchta R., U źródeł współczesności. Dzieje nowożytne i najnowsze. Historia. Podręcznik. Gimnazjum 3, wyd. 4, Warszawa 2005.
• Pacholska M., Zdziabek W., Ciekawi świata. Historia i społeczeństwo 6, podręcznik dla szkoły podstawowej, Gdynia 2014.
• Pawłowski M., Poremska K., Zych D., Potęga słowa. Podręcznik do języka polskiego. Klasa III liceum ogólnokształcące, liceum profilowane, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony. Część 1 1918–1939, Warszawa 2010.
• Szymański G., Trojański P., Ludzie i epoki. Podręcznik do historii obejmujący kształcenie w zakresie podstawowym w liceum ogólnokształcącym, liceum profilowanym i technikum oraz kształcenie w zakresie rozszerzonym w liceum ogólnokształcącym i liceum profilowanym. Klasa 3, Kraków 2005.
• Szuchta R., Nauczanie o Holokauście, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego”, 1997, nr 3-4.
• Szuchta R., Refleksje o nauczaniu historii Holokaustu w polskiej szkole, w: Tematy żydowskie: historia, literatura,. edukacja, red. E. Traba, R. Traba, Olsztyn-Borussia 1999.
• Trojański P., Holokaust jako źródło kształtowania wartości uniwersalnych, w: Wartości edukacji historycznej, red. J. Rulka, Bydgoszcz 1999.
• Trojański P., Nazizm i Holokaust w edukacji historycznej młodzieży szkoły podstawowej, „Pro memoria. Biuletyn Informacyjny Państwowego Muzeum Oświęcim-Brzezinka, Fundacji Pamięci Ofiar Obozu Zagłady Auschwitz-Birkenau”, 1998, nr 9.
• Wojciechowski G., Wczoraj i dziś. Podręcznik do historii i społeczeństwa dla klasy szóstej szkoły podstawowej, Warszawa 2014.
• Roszak S., Klaczkow J., Poznać przeszłość. Wiek XX. Podręcznik do historii szkół ponadgimnazjalnych. Zakres podstawowy, Warszawa 2012.
• Ustrzycki J., Ciekawi świata. Historia, zakres podstawowy, podręcznik dla szkól ponadgimnazjalnych, Gdynia 2012.
• Węgrzynek H., Temat zagłady Żydów w polskich podręcznikach historii z lat 1945–2008, w: Następstwa Zagłady. Polska 1944–2010, red. F. Tych, M. Adamczyk-Garbowska, Lublin 2011.
• Węgrzynek H., Zagadnienia dotyczące dziejów i kultury Żydów, które powinny być uwzględnione w programie szkół średnich kończących się maturą, w: Holokaust lekcja historii. Zagłada Żydów w edukacji szkolnej, red. J. Chrobaczyński, P. Trojański, Kraków 2004.

Identifiers

DOI

10.56583/sz.162

Biblioteka Nauki

2116882