Z Polin do Grodu Antenora. Wyprawy żydowskich studentów po nauki do Padwy w czasach I Rzeczypospolitej

• Authors: Sławomir Marchel

Title variants

EN

From Polin to the City of Antenor. Jewish Medics’ Educational Expeditions to Padua in the Ages of the Polish-Lithuanian Commonwealth

Abstracts

EN

Among the students from the Polish-Lithuanian Commonwealth in Padua, of whom we know from archival materials, we can find several Jews. Their presence among the students attending medical lectures at the University of Artists is treated in historiography as a manifestation of the tolerance of the Gymnasium Patavinum authorities and as proof of the existence of religious freedom in the Polish-Lithuanian state, unheard of in other parts of Europe at that time. In this article, relying on archival sources and previous establishments of the researchers, I present a short analysis of the Jewish students’ situation in Padua’s Atheneum. Furthermore, following the careers of selected medics with Jewish ancestry in the First Republic of Poland, I try to find answers to the questions concerning the inspirations and desires that underlied their decisions to study in the City of Antenor.

PL

Wśród studiujących w Padwie przybyszy z Rzeczypospolitej Obojga Narodów, o których wiemy z zachowanych archiwaliów uniwersyteckich, znalazło się kilkunastu Żydów. Ich obecność w gronie scholarów uczęszczających na zajęcia medyczne prowadzone w ramach Uniwersytetu Artystów, traktowana jest w historiografii zarówno jako przejaw tolerancji władz Gymnasium Patavinum, jak i dowód na istnienie w państwie polsko-litewskim swobód religijnych niespotykanych w innych zakątkach ówczesnej Europy. W niniejszym artykule, bazując na materiale źródłowym i dotychczasowych ustaleniach badaczy, przedstawiam krótką analizę sytuacji studentów żydowskich, uczących się w padewskim „Ateneum” w XVII i XVIII wieku. Ponadto, śledząc przebieg karier wybranych lekarzy pochodzenia żydowskiego w Rzeczpospolitej, poszukuję odpowiedzi na pytania o inspiracje i pragnienia, tkwiące u podstaw decyzji o podjęciu nauki w Grodzie Antenora.

Keywords

EN

Padua; polish students; medics; university; Jews

PL

Padwa; studenci; medycy; uniwersytet; Żydzi

• Publisher: Akademia Zamojska
• Journal: Studia Żydowskie. Almanach
• Year: 2022
• Volume: 12
• Pages: 27-40

Dates

published

2022

Contributors

author

Sławomir Marchel

• Uniwersytet Opolski

• https://orcid.org/0000000278091956

References

• Bałaban M., Lekarze żydowscy w dawnej Rzeczypospolitej, w: Żydzi w Polsce Odrodzonej: działalność społeczna, gospodarcza, oświatowa i kulturalna, t. 1, red. I. Schiper, A. Tartakower, A. Hafftka, Warszawa 1932, s. 289–307.
• Bersohn M., Słownik biograficzny uczonych Żydów Polskich XVI, XVII i XVIII wieku, Warszawa 1905.
• Bersohn M., Tobiasz Kohn. Lekarz polski w XVII wieku, Kraków 1872.
• Brzozowska A., Biskup płocki Erazm Ciołek (1474–1522), Kraków 2017.
• Cieśla M., Mojżeszowicz, Gordon, Ickowicz: the Jewish Economic Elites in the Grand Duchy of Lithuania (Seventeenth and Eighteenth Century), „Acta Poloniae Historica”, 107 (2013), s. 101–127.
• Collins K., Jewish Medical Students and Graduates at the Universities of Padua and Leiden: 1617–1740, „Rambam Maimonides Medical Journal”, 4 (2013), issue 1: e0003, s. 1–8.
• Czacki T., Rosprawa o Żydach, Wilno 1807.
• Del Negro P., L’età moderna, in: L’Università di Padova. Otto secoli di storia, a cura di P. del Negro, Padova 2002, s. 35–72.
• Gath I., Deformowanie prawdy medyczno-historycznej o chorobie i śmierci króla Polski Jana III Sobieskiego, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny: organ Polskiego Towarzystwa Historii Medycyny i Farmacji”, 80 (2017), s. 65–82.
• Korzon K., Polonica w „Encyklopedii” Diderota, „Pamiętnik Literacki: czasopismo poświęcone historii i krytyce literatury polskiej”, 41 (1950), nr 3–4, s. 1072–1081.
• Krajewski M., Historya Stefana na Czarncy Czarnieckiego, Wojewody Kijowskiego, Hetmana Polnego Koronnego przez Ks. Michała Krajewskiego S. P., Kraków 1859.
• Krukowski J., O modum docendi w polskich szkołach w XVII wieku, „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie”, 1999, z. 201, Prace z Historii Oświaty i Wychowania 5, s. 25–38.
• Krukowski J., Z dziejów szkolnictwa parafialnego Krakowa w okresie odrodzenia, Kraków 1986.
• Lenart M., Patavium, Pava, Padwa: tło kulturowe pobytu Jana Kochanowskiego na terytorium Republiki Weneckiej, Warszawa 2013.
• Łempicki S., Działalność Jana Zamoyskiego na polu szkolnictwa 1573–1605, Kraków 1922.
• Michałowska A., Elity w gminach żydowskich Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, „Przegląd Historyczny”, 96 (2005), nr 2, s. 257–283.
• Michałowska-Mycielska A., Żydzi w strukturze politycznej i administracyjnej Rzeczypospolitej (XVI–XVIII w.), „Przegląd Humanistyczny”, 58 (2014), nr 3, s. 107–126.
• Milewska-Waźbińska B., Między medycyną a literaturą. Parateksty łacińskich traktatów o kołtunie jako przejaw renesansowej erudycji, „Analecta: studia i materiały z dziejów nauki”, 29 (2020), nr 2, s. 115–126.
• Nowicki M., Działalność oświatowa i naukowa Akademii Lubrańskiego w XVII i XVIII wieku, praca doktorska napisana w Zakładzie Historii Wychowania pod kierunkiem prof. dr hab. Doroty Żołądź-Strzelczyk, Poznań 2011.
• Ongaro G., Medicina, in: L’Università di Padova. Otto secoli di storia, a cura di P. del Negro, Padova 2002, s. 153–193.
• Świeżyński A., Między spotkaniem a konfliktem. Filozofia przyrody i przyrodoznawstwo w ujęciu przedstawicieli myśli żydowskiej z XVI i XVII wieku, „Medycyna Nowożytna”, 24 (2018), z. 3, s. 13–31.
• Warchał J., Żydzi polscy na Uniwersytecie Padewskim, „Kwartalnik Poświęcony Badaniu Przeszłości Żydów w Polsce”, 1 (1913), z. 3, s. 37–72.
• Viterbo A., Gli ebrei a Padova nel Settecento, in: Ramhal: pensiero ebraico e kabbalah tra Padova ed Eretz Israel, a cura di G. Luzzatto Voghera, M. Perani, Padova 2010, s. 13–24.

Identifiers

DOI

10.56583/sz.1718

Biblioteka Nauki

26850486