W poszukiwaniu „rasy panów”. Archeologia jako narzędzie budowania mitologii nazistowskiej

• Authors: Jacek Konik

Title variants

EN

In search of the ‘master race’. Archaeology as a tool for building Nazi mythology

Abstracts

EN

Adolf Hitler and his party, the NSDAP, seduced the German people not only their political ideology, but also their appeal to the then popular myth of the perfect Aryan race. It was the Aryans, the best and most creative of the human races, who, Hitler's followers proclaimed, were to be behind every positive, creative action in human history, behind every great work of art and scientific breakthrough. The Nordic peoples of northern Europe, and especially the Germans, were supposed to be the descendants of the ancient Aryans and as such should take their ancestral place. The article deals with the myth of the Aryans, its incorporation into the theory of human races, and its use by the Nazis to subjugate the Germans and racialize them. It discusses the use of archaeology and archaeological discoveries in particular to lend credence to the Nazi mythology and the narrative built around it, as well as the most spectacular examples of archaeological careers in the Third Reich. When archaeologists were involved on the side of Nazism, they became complicit in the construction of a criminal and genocidal ideology and system of power.

PL

Adolf Hitler i jego partia NSDAP uwiedli naród niemiecki nie tylko swoją ideologią polityczną, lecz także odwołaniem się do popularnego wówczas mitu o doskonałej rasie aryjskiej. Za każdym pozytywnym, twórczym działaniem w historii ludzkości, za każdym wielkim dziełem sztuki i przełomem naukowym mieli stać, jak głosili zwolennicy Hitlera, Aryjczycy, najlepsza i najbardziej twórcza z ras ludzkich. Nordyckie ludy północnej Europy, a zwłaszcza Niemcy, miały być potomkami starożytnych Aryjczyków i jako takie powinny zająć ich miejsce przodków. Artykuł dotyczy mitu Aryjczyków, jego włączenia do teorii ras ludzkich oraz wykorzystania go przez nazistów do podporządkowania Niemców i ich rasizmowi. Omawia wykorzystanie archeologii i odkryć archeologicznych w szczególności do uwiarygodnienia mitologii nazistowskiej i zbudowanej wokół niej narracji, a także najbardziej spektakularne przykłady karier archeologicznych w III Rzeszy. Kiedy archeolodzy zaangażowali się po stronie nazizmu, stali się współwinnymi konstruowania zbrodniczej i ludobójczej ideologii i systemu władzy.

Keywords

EN

NSDAP; Hitler; Nazizm; master race; Third Reich; Norse mythology; Aryan race

PL

NSDAP; Hitler; nazizm; rasa panów; III Rzesza; mitologia nordycka; rasa aryjska

• Publisher: Akademia Zamojska
• Journal: Studia Żydowskie. Almanach
• Year: 2021
• Volume: 11
• Issue: 11
• Pages: 43-56

Dates

published

2021

Contributors

author

Jacek Konik

References

• Antwoord van Marcus Zuerius van Boxhom, gegeven op de Vraaghen, hem voorgestelt over de Bediedinge van de afgodinne Nehalennia, onlancx uytghegeven, in welcke de ghemeine herkomste van der Griecken, Romeinen ende Duytschen Tale uyt den Scythen duydelijck bewesen, ende verscheiden Oudheden van dese Volckere grondelijck ontdekt ende verklaert worden, Leiden 1647.
• Awdiejew V., Raciology: the Science of the Hereditary Traits of Peoples, Atlanta 2015.
• Ciesielska A., Społeczeństwa Europy pradziejowej. Podręcznik dla studentów archeologii i historii, Poznań 2011.
• Figucira D.M., Aryan Ancetors, Pariahs and the Lunatic Fringe, „Comparative Civilizations Review”, 1991, nr 25.
• Hassman H., Archaeology in the Third Reich, w: Archaeology, ideology and society, ed. H. Härke, Fankfurt am Main 2000.
• Hessemann M., Religia Hitlera, tłum. A. Walczy, Warszawa 2011.
• Hitler A., Mein Kampf. Moja Walka. Edycja Krytyczna, tłum. E. C. Król, Warszawa 2020.
• Igrao Ch., Wierzyć i niszczyć. Intelektualiści w machinie wojennej SS, tłum. M. Kamińska-Maurugeon, Wołowiec 2013.
• Jankuhn H., Wprowadzenie do archeologii osadnictwa, tłum. A. Bender, Poznań 2004.
• Jones W., Third Anniversary Discourse: On the Hindus, „Asiatic Researches”, 1798, nr 1.
• Konik J., W poszukiwaniu aryjskiej doskonałości - u źródeł ideologii nazistowskiej, „Zeszyty Naukowe Szkoły Wyższej Przymierza Rodzin w Warszawie”, Seria Humanistyczna, nr 2, z. 10, 2014.
• Kossinna G., Die Herkunft der Germanen. Zur Methode der Siedlungsarchäologie, Würzburg 1911.
• Kościelniak K., Religie współczesnego Bliskiego i Dalekiego Wschodu, Kraków 2015.
• Lassen Ch., Altpersischen Keil-Inschriften von Persepolis, Bonn 1836.
• Lassen Ch., Gidelmeister J., Anthologia sanscritica Glossario instructia, Bonn 1868.
• Ławecka D., Wstęp do archeologii, Warszawa-Kraków 2003.
• Maczkowski A., Pojawienie się Indoeuropejczyków w Europie w świetle nowej mitologii porównawczej, Toruń 2002.
• Mahsarski D., Herbert Jankuhn [1905-1990]. Ein deutscher Prähistoriker zwischen nationalsozialistischer Ideologie und wissenschaftlicher Objektivität, „Ethnographisch-Archäologische Zeitschrift”, 2011, nr 52/2.
• Mandl F., Das Erbe der Ahnen. Ernst Burgstaller/Herman Wirth und die österreichische Felsbildforschung. „Mitteilungen der ANISA”, 1999.
• Poliakow L., The Aryan Myth: A History of Racist and Nationalist idea in Europe, London 1974.
• Pringle H., Plan rasy panów. Instytut naukowy Hitlera i Holocaust, tłum. J. Lang, Poznań 2009.
• Schlegel F., Ober die Sprache und Veishcit der Indier, Heidelberg 1808.
• Sünner R., Schwarze Sonne, Ptieburg 1999.
• Szczepański S., SS-man z łopatą, „Archeologia Żywa”, 2009, nr 2 (42).
• Tacyt, Germania, tłum. T. Płóciennik, Poznań 2008, s. 65.

Identifiers

DOI

10.56583/sz.663

Biblioteka Nauki

2116604