Filozofia Emmanuela Lévinasa jako odpowiedź na doświadczenie Zagłady

• Authors: Jan Kutnik

Title variants

EN

Emmanuel Levinas’ philosophy being a response to the experience of the Holocaust

Abstracts

EN

Representatives of varied contemporary philosophical movements attempted to deal with the trauma caused by the Holocaust and genocide. The Holocaust left a very substantial mark on the philosophers of Jewish origin. The most prominent trend in contemporary Jewish thought is the classical philosophy of dialogue. The article presents a critical analysis of the influence of the Holocaust experience on the thought of Emanuel Lévinas, the main post-war representative of the philosophy of dialogue. Lévinas, being imprisoned as an officer of the French army, spent the war in a POW camp. Most of his works, created after the war, were marked by the painful shadow of the Holocaust (despite few direct and personal references to the war experience). In his ethical thought, Levinas sought answers to two fundamental questions: 1) how the crime of genocide could have taken place, and 2) how to change thinking patterns and awareness of individuals so that a similar tragedy may never again be repeated. The concept of interpersonal relationships, he expressed, is an excellent practical lesson for each one of us. The popularisation of his idea is still valid nowadays. His reflections have lost none of their relevance in the era of pervasive “hate speech” flooding the mass and social media. Representatives of varied contemporary philosophical movements attempted to deal with the trauma caused by the Holocaust and genocide. The Holocaust left a very substantial mark on the philosophers of Jewish origin. The most prominent trend in contemporary Jewish thought is the classical philosophy of dialogue. The article presents a critical analysis of the influence of the Holocaust experience on the thought of Emanuel Lévinas, the main post-war representative of the philosophy of dialogue. Lévinas, being imprisoned as an officer of the French army, spent the war in a POW camp. Most of his works, created after the war, were marked by the painful shadow of the Holocaust (despite few direct and personal references to the war experience). In his ethical thought, Levinas sought answers to two fundamental questions: 1) how the crime of genocide could have taken place, and 2) how to change thinking patterns and awareness of individuals so that a similar tragedy may never again be repeated. The concept of interpersonal relationships, he expressed, is an excellent practical lesson for each one of us. The popularisation of his idea is still valid nowadays. His reflections have lost none of their relevance in the era of pervasive “hate speech” flooding the mass and social media.

PL

Przedstawiciele różnych współczesnych ruchów filozoficznych próbowali uporać się z traumą spowodowaną Holokaustem i ludobójstwem. Holokaust odcisnął bardzo wyraźny ślad na filozofach pochodzenia żydowskiego. Najwybitniejszym nurtem współczesnej myśli żydowskiej jest klasyczna filozofia dialogu. Artykuł przedstawia krytyczną analizę wpływu doświadczenia Holokaustu na myśl Emanuela Lévinasa, głównego powojennego przedstawiciela filozofii dialogu. Lévinas, więziony jako oficer armii francuskiej, wojnę spędził w obozie jenieckim. Większość jego prac, powstałych po wojnie, naznaczona została bolesnym cieniem Holokaustu (pomimo nielicznych bezpośrednich i osobistych odniesień do doświadczeń wojennych). W swojej myśli etycznej Levinas szukał odpowiedzi na dwa fundamentalne pytania: 1) jak mogło dojść do zbrodni ludobójstwa i 2) jak zmienić schematy myślenia i świadomość jednostek, aby podobna tragedia nigdy więcej się nie powtórzyła. Wyraził, że koncepcja relacji międzyludzkich jest doskonałą praktyczną lekcją dla każdego z nas. Popularyzacja jego idei jest nadal aktualna. Jego refleksje nie straciły nic ze swojej aktualności w erze wszechobecnej „mowy nienawiści” zalewającej media masowe i społecznościowe.

Keywords

EN

Holocaust; Emanuel Lévinas; the crime of genocide; philosophy

PL

Holokaust; Emanuel Lévinas; ludobójstwo; filozofia

• Publisher: Akademia Zamojska
• Journal: Studia Żydowskie. Almanach
• Year: 2020
• Volume: 10
• Issue: 9-10
• Pages: 119-131

Dates

published

2020

Contributors

author

Jan Kutnik

References

• Adorno T., Dialektyka negatywna, tłum. K. Krzemieniowa, Warszawa 1986.
• Antonovsky A., Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Jak radzić sobie ze stresem i nie zachorować, tłum. H. Grzegołowska-Klarkowska, Warszawa 2005.
• Arendt H., Eichmann w Jerozolimie. Rzecz o banalności zła, tłum. A. Szostkiewicz, Kraków 2004.
• Bettelheim B., The Informed Heart. Autonomy in a Mass Age, New York 1971.
• Buber M., Ja i Ty. Wybór pism filozoficznych, tłum. J. Doktór, Warszawa 1992.
• Domka P., Myśl filozoficzna Emmanuela Levinasa wobec problemu Holokaustu, „Humanities and Social Sciences”, 18 (2013), nr 3 (20), s. 31-46.
• Frankl V.E., Człowiek w poszukiwaniu sensu. Głos nadziei z otchłani Holokaustu, tłum. A. Wolnicka, Warszawa 2013.
• Gadacz T., Historia filozofii XX wieku. Nurty. Neokantyzm, filozofia egzystencji, filozofia dialogu, t. 2, Kraków 2009.
• Gurczyńska-Sady K., Sady W., Wielcy filozofowie współczesności, Kęty 2012.
• Kłoczowski J.A., Filozofia dialogu, Poznań 2005.
• Kozak M., Wojna jako doświadczenie przemocy bycia w myśli Emmanuela Lévinasa, „Kwartalnik Filozoficzny”, 42 (2014), 103-116.
• Lévinas E., Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności, tłum. M. Kowalska, Warszawa 2012.
• Lévinas E., Inaczej niż być lub ponad istotą, tłum. P. Mrówczynski, Warszawa 2000.Lévinas E., Kilka myśli o filozofii hitleryzmu, tłum. J. Migasiński, „Literatura na Świecie”, 2004, nr 1-2, s. 5-13.
• Lévinas E., Pies albo prawo naturalne, w: Trudna wolność. Eseje o judaizmie, tłum. E. Kuryś Gdynia 1991.
• Levinas E., Useless suffering, tłum. R. Cohen, w: The provocation of Levinas. Rethinking the other, red. R. Bernasconi, D. Wood, s. 156-165.
• Lévinas E., Znaczenie a sens, tłum. S. Cichowicz, „Literatura na Świecie”, 1985, nr 11-12, s. 239-279.
• Migasiński J., W stronę metafizyki. Nowe tendencje metafizyczne w filozofii francuskiej połowy XX wieku, Wrocław 1997.
• Moń R., Odpowiedzialność fundamentem ludzkiej podmiotowości. Potrzeba i możliwość koncepcji E. Lévinasa, Warszawa 1999.
• Osika G., Kondycja człowieka po doświadczeniu zła radykalnego Holokaustu, w: Holokaust a teodycea, red. J. Diatłowski, K. Rąb, I. Sobieraj, Kraków 2008, s. 81-94.
• Rosenzweig F., Gwiazda zbawienia, tłum. T. Gadacz, Kraków 1998.
• Szulakiewicz M., Dialog i metafizyka. W poszukiwaniu nowej filozofii pierwszej, Toruń 2006.
• Wieczorek K., Levinas a problem metafizyki, Katowice 1992.
• Wehr G., Martin Buber. Biografia, tłum. R. Reszke, Warszawa 2007.

Identifiers

DOI

10.56583/sz.694

Biblioteka Nauki

2116700