Postawy żydowskich mieszkańców Mińska Mazowieckiego i Kałuszyna wobec wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku

• Authors: Alicja Gontarek

Title variants

EN

The attitudes of Jewish population of Mińsk Mazowiecki and Kałuszyn towards the Polish-Bolshevik War of 1920

Abstracts

EN

The author discusses attitudes of the Jewish population residing in Mińsk Mazowiecki and Kałuszyn (Mińsk Mazowiecki district, Warsaw Province) towards the Polish-Bolshevik War of 1920. These attitudes took various forms and divided the Jews into three basic groups. The first group included collaborators and supporters of implementation of the new political system, with the help of the Red Army, mainly the communists and the leftwing Jewish youth participating in works of revolutionary committees. The second group included people uninterested in political issues, people showing indifferent attitudes towards these issues, who focused on the protection of their life and property. The third group consisted of all Jewish representing a patriotic attitude or showing solidarity with the attacked country, displaying an anti-Bolshevik attitude – mainly the orthodoxy and the assimilators, the so-called Poles of Mosaic faith. These groups divided in such a way, also differed in terms of their number within a particular city, which resulted from political tradition and the professional structure of the Jewish population residing there.

PL

Autor omawia postawy ludności żydowskiej zamieszkałej w Mińsku Mazowieckim i Kałuszynie (pow. Mińsk Mazowiecki, woj. warszawskie) wobec wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku. Postawy te przybierały różne formy i dzieliły Żydów na trzy podstawowe grupy. Do pierwszej należeli kolaboranci i zwolennicy wprowadzania nowego ustroju z pomocą Armii Czerwonej, głównie komuniści oraz lewicowa młodzież żydowska uczestnicząca w pracach komitetów rewolucyjnych. Druga grupa obejmowała osoby niezainteresowane sprawami politycznymi, osoby wykazujące obojętny stosunek do tych spraw, które skupiały się na ochronie swojego życia i mienia. Trzecią grupę stanowili wszyscy Żydzi reprezentujący postawę patriotyczną lub solidaryzujący się z napadniętym krajem, przejawiający postawę antybolszewicką – głównie ortodoksi i asymilatorzy, tzw. Polacy wyznania mojżeszowego. Tak podzielone grupy różniły się także liczebnością w obrębie danego miasta, co wynikało z tradycji politycznej i struktury zawodowej zamieszkującej je ludności żydowskiej.

Keywords

EN

Jewish population; interwar period; Mińsk Mazowiecki; II Republic of Poland; communism; Polish-Bolshevik war

PL

ludność żydowska; okres międzywojenny; Mińsk Mazowiecki; II Rzeczpospolita; komunizm; wojna polsko-bolszewicka

• Publisher: Akademia Zamojska
• Journal: Studia Żydowskie. Almanach
• Year: 2012
• Volume: 2
• Issue: 2
• Pages: 63-85

Dates

published

2012

Contributors

author

Alicja Gontarek

References

• Ajzersztajn S., Acht teg unter sowietiszer macht, in: Sejfer Kaluszin; gehajlikt der chorew geworener kehile, ed. A. Szamri, Sz. Soroka, Tel Aviv 1961.
• Barowski Z., Sin’ a Israel, in: Sejfer Kaluszin; gehajlikt der chorew geworener kehile, ed. A. Szamri, Sz. Soroka, Tel Aviv 1961.
• Borensztajn M., Majne jungt – jorn in der komunistiszer partej, in: in: Sejfer Minsk Mazowieck; izker buch noch der chorew – gewo-rener kehile Minsk – Mazowieck, Jerusalem 1977.
• Cygan J., Cygan W.K., Rok 1920 na Ziemi Mińskiej, Mińsk Mazowiecki 2010.
• Cygan J., Cygan W.K., Ziemia mińska na drodze do niepodległości 1914-1921, Warszawa-Mińsk Mazowiecki 2008.
• De Gaulle Ch., Bitwa o Wisłę. Dziennik działań wojennych oficera francuskiego, „Zeszyty Historyczne”, 1971, nr 9.
• Dymek B., Ruch ludowy na Mazowszu i Podlasiu w latach 1918-1931, w: Ruch ludowy na Mazowszu, Kurpiach i Podlasiu. Materiały sesji popularnonaukowej, red. A. Łuczak, Warszawa 1975.
• Dzienio M.R., Mińska wiktoria 1920 , „Rocznik Mińsko-Mazowiecki”, 1995-1996, z. 3.
• Elson J., Di retsiche bejm Bug, in: Sejfer Kaluszin; gehajlikt der chorew geworener kehile, ed. A. Szamri, Sz. Soroka, Tel Aviv 1961.
• Garbaczewski J., Kuligowski J., Spis żołnierzy rezerwy z terenu powiatowej komendy uzupełnień w Mińsku Mazowieckim, odznaczonych „Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918 – 1921 , „Rocznik Mińsko-Mazowiecki”, 1994, z. 2.
• „Gazeta Polowa”, 1920, nr 1.
• „Gazeta Urzędowa na Powiat Miński Mazowiecki”, 1919, nr 7.
• „Gazeta Urzędowa na Powiat Miński Mazowiecki”, 1919, nr 13.
• „Gazeta Urzędowa Wydziału Powiatowego powiatu Mińskiego Mazowieckiego”, 1920, nr 17. „Gazeta Urzędowa Wydziału Powiatowego Starostwa Mińskiego Mazowieckiego”, 1920, nr 19.
• „Gazeta Urzędowa Wydziału Powiatowego Starostwa Mińsko-Mazowieckiego”, 1920, nr 28-29.
• Grabski S., Pamiętniki, t. 2, Warszawa 1989.
• Granatowicz J., Zichrojnes wegn blutike teg, in: Sejfer Kaluszin; gehajlikt der chorew geworener kehile, ed. A. Szamri, Sz. Soroka, Tel Aviv 1961.
• Hartglas A., Na pograniczu dwóch światów, wstęp i oprac. J. Żyndul, Warszawa 1996.
• Inwazja bolszewicka a Żydzi. Zbiór dokumentów, z. 1, Warszawa 1920.
• Kakurin N., Odwrót spod Warszawy, walki w rejonie Mińska Mazowieckiego, „Rocznik Mińsko-Mazowiecki”, 2009, z. 17.
• Kłos L.M., Mińsk Mazowiecki. Miasto i powiat w Drugiej Rzeczpospolitej, Warszawa 2010.
• Kopówka E., Żydzi w Siedlcach 1850-1945, Siedlce 2009.
• Kuligowski J., Mińsk Mazowiecki i okolice podczas bitwy warszawskiej 1920, „Rocznik Mińsko-Mazowiecki”, 2000, z. 6.
• Kuligowski J., Pod okupacją sowiecką (Mińsk w sierpniu 1920 roku ), „Rocznik Mińsko-Mazowiecki”, 1995/1996, z. 3.
• Kuligowski J., Szczypiorski J., Kalendarium miasta Mińsk Mazowiecki , „Rocznik Mińsko-Mazowiecki”, 1995-1996, z. 3.
• „Kurier Warszawski”, 1920, nr 250.
• Noiński E., Ludność żydowska w Kałuszynie od XVIII do XX wieku, „Rocznik Kałuszyński”, 2005, z. 5.
• Odziemkowski J., Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919-1920, Warszawa 2004.
• Odziemkowski J., Spychała B., Duszpasterstwo wojskowe w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszaw 1987.
• Oktabiński K., Zapomniane miasto i gmina Glinianka. Przewodnik historyczno-krajoznawczy, Otwock-Wiązowna 2007.
• „Orędownik”, 1920, nr 204.
• Palma J., In der behole fun 1920, in: Sejfer Kaluszin; gehajlikt der chorew geworener kehile, ed. A. Szamri, Sz. Soroka, Tel Aviv 1961.
• Popowski J.B., In di jorn fun der erszter welt – milchome, in: Sejfer Minsk Mazowieck; izker buch noch der chorew – gewo-rener kehile Minsk – Mazowieck, Jerusalem 1977.
• „Robotnik” 1920, nr 229.
• Rudnicki Sz., Żydzi w parlamencie II Rzeczypospolitej, Warszawa 2004.
• Sapirsztejn S., Komunistyczny ruch w Kałuszynie, „Rocznik Kałuszyński”, 2006, z. 6.
• Sokal H.J., Di „S. S. – Farejnikte”, in: Sejfer Kaluszin; gehajlikt der chorew geworener kehile, ed. A. Szamri, Sz. Soroka, Tel Aviv 1961.
• Statystyka wyborów do Sejmu i Senatu odbytych w dniu 5 i 12 listopada 1922 roku, „Statystyka Polski”, 8 (1926).
• Stelmaszczyk A., Mińsk Mazowiecki i powiat w przełomowych latach, w: Odgłosy rewolucji październikowej na Mazowszu i Podlasiu, red. S. Herbst, Warszawa 1970.
• Stelmaszczyk A., Ruch robotniczy w Mińsku Mazowieckim i regionie do 1939 roku, w: Dzieje Mińska Mazowieckiego 1421-1971, red. J. Kazimierski, Warszawa 1976.
• Szczepański J., Społeczeństwo Polski w walce najazdem bolszewickim 1920 roku, Warszawa 2000.
• Szczepański J., Społeczność żydowska Mazowsza w XIX-XX wieku, Pułtusk 2005
• Szczepański J., Wojna 1920 na Mazowszu i Podlasiu, Warszawa 1995.
• Wajsbrot M., Majn faters hojz ojf der Ban – gas, in: Sejfer Minsk Mazowieck; izker buch noch der chorew – gewo-rener kehile Minsk – Mazowieck, Jerusalem 1977.
• Wocial A., Kałuszyn w okresie wojny 1920 roku, „Rocznik Kałuszyński”, 2002, z. 2.
• Wocial A., Wojna 1920 – bój pod Mrozami, „Rocznik Kałuszyński”, 2002, z. 2.
• Wrzosek M., Wojny o granice Polski Odrodzonej 1918-1939, Warszawa 1992.
• Wspomnienia Aleksandra Stelmaszczyka. „Robotnik” 1920, nr 229.
• Wyszczelski L., Operacja Warszawa. Sierpień 1920, Warszawa 2005 (Wielkie bitwy – wielcy dowódcy).
• Wyszczelski L., Warszawa 1920,Warszawa 1995.
• Zachariasz S., Mentszn fun KPP. Daniel Richter, Mosze Grinbaum, Szmul Meretik, Warszawa 1964.
• Żebrowski R., Borzymińska Z., Kultura Żydów polskich w XX wieku (zarys),Warszawa 1993.

Identifiers

DOI

10.56583/sz.784

Biblioteka Nauki

2144060