Ocena konkurencyjności przedsiębiorstw rolnych

• Authors: Adam Kagan

Title variants

EN

Assessment of the competitiveness of agricultural enterprises

Abstracts

EN

A small group of agricultural enterprises (agricultural farms) of corporate and noncorporate entities functions within the Polish agriculture. The aim of the research discussed in the article was to assess the competitiveness of agricultural enterprises under conditions of progressive changes taking place in the competition platform. The assessment was based on the results of a financial analysis. Due to the complex nature of measuring competitiveness, the research employed a model limited to determining the amount of benefits accrued by owners of agricultural enterprises and the level of the financial security of their business operations. The source of data were the 2014–2021 financial results of agricultural enterprises having a statistical reporting obligation. The data were aggregated and made available by Statistics Poland. It was found that the surveyed group is facing a systematic decline and that this trend will continue in the future. At the same time, throughout the analysed period, the surveyed agricultural enterprises as a whole were immune to changes taking place in the macroeconomic environment and only individual groups and classes distinguished on the basis of their production orientation proved sensitive to shocks occurring in the given industry. Major financial problems and lack of competitiveness were observed in orchard cultivation and pig farming.

PL

W polskim rolnictwie istnieje nieliczna zbiorowość przedsiębiorstw rolnych (gospodarstw rolnych) osób prawnych i jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej. Celem badania omawianego w artykule jest ocena konkurencyjności przedsiębiorstw rolnych w warunkach postępujących zmian platformy konkurencji. Oceny dokonano na podstawie wyników przeprowadzonej analizy finansowej. Z uwagi na złożoność problemu pomiaru konkurencyjności w badaniu zastosowano schemat, w którym ograniczono się do określenia wielkości korzyści uzyskiwanych przez właścicieli przedsiębiorstw rolnych i poziomu bezpieczeństwa finansowego działalności gospodarczej. Źródłem danych wykorzystanych w badaniu były udostępnione przez Główny Urząd Statystyczny zagregowane wyniki finansowe za lata 2014–2021 przedsiębiorstw rolnych zobligowanych do przekazywania sprawozdań statystycznych. Stwierdzono, że badana zbiorowość systematycznie się zmniejsza i że ta tendencja będzie się utrzymywała. Jednocześnie badane przedsiębiorstwa rolne jako całość były w analizowanym okresie odporne na zmiany zachodzące w otoczeniu makroekonomicznym, a jedynie poszczególne grupy i klasy wyodrębnione ze względu na ukierunkowanie produkcyjne okazały się wrażliwe na szoki występujące w danej branży. Duże problemy finansowe i brak konkurencyjności stwierdzono zwłaszcza w gospodarstwach sadowniczych i ukierunkowanych na chów i hodowlę świń.

Keywords

PL

konkurencyjność; przedsiębiorstwo rolne; bezpieczeństwo finansowe; ukierunkowanie produkcyjne; analiza finansowa

EN

competitiveness; agricultural enterprise; financial security; production orientation; financial analysis

• Publisher: Główny Urząd Statystyczny
• Journal: Wiadomości Statystyczne. The Polish Statistician
• Year: 2023
• Volume: 68
• Issue: 4
• Pages: 13-34

Dates

published

2023

Contributors

author

Adam Kagan

• Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - Państwowy Instytut Badawczy

• https://orcid.org/0000000193853720

References

• Adamski, M. (2017). Kondycja ekonomiczno-finansowa rolniczych spółdzielni produkcyjnych w Polsce. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 19(4), 9–14. http://dx.doi.org/10.5604/01.3001.0010.5157.
• Błąd, M. (2019). Gospodarowanie ziemią rolniczą w Polsce w latach 2000-2018. Wieś i Rolnictwo, (4), 109–140. https://doi.org/10.53098/wir042019/06.
• Bocian, M., Malanowska, B. (2022). Wyniki Standardowe 2020 uzyskane przez gospodarstwa rolne osób fizycznych uczestniczących w Polskim FADN. Część II: Analiza Wyników Standardowych.
• Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy. http://fadn.pl/wp-content/uploads/2020/06/Wyniki_ind_cz2_2020.pdf.
• Dzun, W. (2017). Gospodarstwa rolne o obszarze do 1 ha w procesie przemian systemowych i integracji z UE. Wieś i Rolnictwo, (1), 23–48. https://doi.org/10.53098/wir012017/02.
• Escalante, C. L., Barry, P. J. (2002). Business Growth Strategies of Illinois Grain Farms. Agricultural Finance Review, 62(1), 69–79. https://doi.org/10.1108/00214890280001130.
• Escalante, C. L., Turvey, C. G., Barry, P. J. (2009). Farm business decisions and the sustainable growth challenge paradigm. Agricultural Finance Review, 69(2), 228–247. https://doi.org/10.1108/00021460910978706.
• Flak, O., Głód, G. (2012). Konkurencyjni przetrwają. Difin.
• Franc-Dąbrowska, J. (2017). Luminarze finansów agrobiznesu, stan obecny i perspektywy. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, (119), 65–85. https://doi.org/10.22630/EIOGZ.2017.119.26.
• Główny Urząd Statystyczny. (2017). Rocznik Statystyczny Rolnictwa 2017. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/rocznik-statystyczny-rolnictwa-2017,6,11.html.
• Główny Urząd Statystyczny. (2020). Rocznik Statystyczny Rolnictwa 2019. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/rocznik-statystyczny-rolnictwa-2019,6,13.html.
• Główny Urząd Statystyczny. (2021a). Powszechny Spis Rolny 2020. Raport z wyników. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rolnictwo-lesnictwo/psr-2020/powszechny-spis-rolny-2020-raport-z-wynikow,4,1.html.
• Główny Urząd Statystyczny. (2021b). Rocznik Statystyczny Rolnictwa 2021. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/rocznik-statystyczny-rolnictwa-2021,6,15.html.
• Gorynia, M. (2000). Luka konkurencyjna w przedsiębiorstwach a przystąpienie Polski do Unii Europejskiej. Gospodarka Narodowa, (10), 48–67. https://doi.org/10.33119/GN/113983.
• Grupa BST. (2022). Polska wieś i rolnictwo 2021. https://www.gov.pl/web/rolnictwo/polska-wies-i-rolnictwo.
• Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy. (2018). Ranking 300 najlepszych przedsiębiorstw rolnych w 2016 roku. http://ierigz.waw.pl/publikacje/poza-seria/21766,0,3,0,ranking-300-najlepszych-przedsiebiorstw-rolnych-w–2016-roku.html.
• Józwiak, W. (red.). (2014). Efektywność, koszty produkcji i konkurencyjność polskich gospodarstw rolnych obecnie i w perspektywie średnio- oraz długoterminowej. Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy. http://ierigz.waw.pl/publikacje/raporty-programu-wieloletniego–2011–2014/nr-144-efektywnosc-koszty-produkcji-i-konkurencyjnosc-polskich-gospodarstw-rolnych-obecnie-i-w-perspektywie-srednio-oraz-dlugoterminowej.
• Józwiak, W., Kagan, A. (2008). Gospodarstwa towarowe a gospodarstwa wielkotowarowe. Roczniki Nauk Rolniczych. Seria G, 95(1), 22–30. http://old.wne.sggw.pl/czasopisma/pdf/RNR_2008_T95_z1.pdf#page=22.
• Józwiak, W., Ziętara W., Zieliński, M., Adamski, M., Mirkowska, Z., Sobierajewska, J. (2022). Konkurencyjność polskich gospodarstw rolniczych z uwzględnieniem środowiska przyrodniczego i klimatu (I). Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy. http://ierigz.waw.pl/publikacje/studia-i-monografie/nr-195-konkurencyjnosc-polskich-gospodarstw-rolniczych-z-uwzglednieniem-srodowiska-przyrodniczego-i-klimatu-(i).
• Juchniewicz, M., Kambo, K. (2022). Wyniki Standardowe 2020 uzyskane przez gospodarstwa rolne osób prawnych uczestniczących w Polskim FADN. Część II: Analiza Wyników Standardowych. Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy. http://fadn.pl/wp-content/uploads/2020/06/Wyniki_prawne_2020_czesc2.pdf.
• Kagan, A. (2009). Efektywność funkcjonowania wielkoobszarowych gospodarstw rolnych po integracji z Unią Europejską. Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy. http://ierigz.waw.pl/publikacje/raporty-programu-wieloletniego–2005–2009/823,2,3,0,a2FnYW4=.html.
• Kagan, A. (2013). Stan i perspektywy wielkotowarowych przedsiębiorstw rolnych w Polsce. Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy. http://ierigz.waw.pl/publikacje/poza-seria/1379329516.
• Kagan, A. (2016). Wybrane prawne determinanty konkurencyjności wielkotowarowych przedsiębiorstw rolnych. Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy. http://ierigz.waw.pl/publikacje/poza-seria/20120,2,3,0,a2FnYW4=.html.
• Kagan, A. (2018). Procesy dostosowawcze wielkotowarowych gospodarstw rolnych w kontekście średniookresowego przeglądu WPR oraz polityki klimatyczno-środowiskowej UE. Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy. http://www.ierigz.waw.pl/publikacje/poza-seria/procesy-dostosowawcze-wielkotowarowych-gospodarstw-rolnych-w-kontekscie-sredniookresowego-przegladu-wpr-oraz-polityki-kilmatyczno-srodowiskowej-ue.
• Kołoszycz, E., Świtłyk, M. (2019). The production and economic results of dairy farms belonging to the European Dairy Farmers in 2016. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej. Problems of Agricultural Economics, (1), 88–105. https://doi.org/10.30858/zer/104636.
• Kulawik, J. (red.). (2009). Analiza efektywności ekonomicznej i finansowej przedsiębiorstw rolnych powstałych na bazie majątku WRSP. Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy. http://ierigz.waw.pl/publikacje/poza-seria/1314191260.
• Kulawik, J., Płonka, R. (2019). Finanse i ekonomika gospodarstw osób fizycznych. W: J. Kulawik (red.), Finansowe i fiskalne uwarunkowania poprawy efektywności, zrównoważenia i konkurencyjności polskiego rolnictwa (s. 9–30). Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy. https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/18060/pw-99.pdf?sequence=1.
• Kulawik, J., Płonka, R., Wieliczko, B. (2020). Changes in the income situation of agricultural holdings in the light of the Polish FADN observations from 2004–2018. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej. Problems of Agricultural Economics, (4), 108–134. https://doi.org/10.30858/zer/130053.
• Mańko, S., Sobczyński, T., Sass, R. (2008). Zmiany poziomu zrównoważenia płynności finansowej w gospodarstwach rolniczych UE w latach 1989–2005. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, (64), 5–22. http://old.wne.sggw.pl/czasopisma/pdf/EIOGZ_2008_nr64.pdf#page=5.
• Moroz, M. (2003). Konkurencyjność przedsiębiorstwa – pojęcie i pomiar. Gospodarka Narodowa, (9), 40–57. https://doi.org/10.33119/GN/113800.
• Nowak, E. (2008). Analiza sprawozdań finansowych. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Pawłowska-Tyszko, J., Osuch, D., Płonka, R. (2022). Wyniki Standardowe 2020 uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w Polskim FADN. Część II: Analiza Wyników Standardowych. Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy. http://fadn.pl/wp-content/uploads/2022/01/WS_2020_Polska_cz2.pdf.
• Płonka, R. (2021). Sytuacja dochodowa oraz poziom wsparcia publicznego towarowych gospodarstw rolnych w wybranych krajach UE. Wiadomości Statystyczne. The Polish Statistician, 66(12), 24–53. https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.5594.
• Poczta, W., Średzińska, J., Mikołajczyk, P. (2018). Sytuacja finansowa gospodarstw ogrodniczych w Unii Europejskiej – ujęcie syntetyczne. Roczniki SERIA, 20(5), 167–172. https://doi.org/10.5604/01.3001.0012.6703.
• Polska Klasyfikacja Działalności 2007 (b.r.). Schemat klasyfikacji. http://stat.gov.pl/Klasyfikacje/doc/pkd_07/pdf/2_PKD–2007-schemat_2.pdf.
• Pomykalska, B., Pomykalski, P. (2007). Analiza finansowa przedsiębiorstw. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz.U. nr 251, poz. 1885, ze zm.).
• Skarżyńska, A. (2019). Sytuacja ekonomiczna gospodarstw specjalizujących się w uprawach polowych w Polsce na tle wybranych krajów UE. Problemy Rolnictwa Światowego, 19(2), 162–173. https://doi.org/10.22630/PRS.2019.19.2.32.
• Strzelecka, A., Kurdyś-Kujawska, A., Zawadzka, D. (2019). Kapitał obcy a potencjał wytwórczy i wyniki produkcyjno-ekonomiczne towarowych gospodarstw rolnych. Problemy Rolnictwa Światowego, 19(1), 110–119. https://doi.org/10.22630/PRS.2019.19.1.10.
• Ustawa z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. nr 2016, poz. 585).
• Wędzki, D. (2006). Analiza wskaźnikowa sprawozdania finansowego. Wolters Kluwer.
• Wrzaszcz, W. (2017). Wyniki produkcyjno-ekonomiczne gospodarstw rolnych oddziałujących w różnym zakresie na środowisko przyrodnicze. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, (2), 3–31. https://doi.org/10.30858/zer/83018.
• Ziętara, W. (2017). Pozycja konkurencyjna polskich gospodarstw rolnych z uwzględnieniem typów rolniczych. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 19(3), 319–324. http://doi.org/10.5604/01.3001.0010.3270.

Identifiers

DOI

10.59139/ws.2023.04.2

Biblioteka Nauki

18104586