Kwestia narodowości żołnierzy Armii Czerwonej pochowanych na trenie województwa podlaskiego

• Authors: Jan Nikołajuk

Title variants

RU

Вопрос о национальности красноармейцев похороненных в подляском воеводстве

KK

Подляск әкімшілік бірлігінде жерленген Қызыл Әскер жауынгерлерінің ұлты жөніндегі мәселе

Abstracts

EN

Red Army soldiers found themselves in the eastern territories of the Second Polish Republic first as a result of Soviet aggression in September 1939, and then during military operations conducted by the Soviets in 1944–1945. Immediately after the war, the problem of exhumation and identification of the Red Army soldiers who died in these areas arose. Also in the area of the present Podlaskie Voivodeship, in the first post-war years, the first exhumation action was carried out (then there were more, the last one in 2018). After its completion, most of the soldiers' remains were buried in cemeteries of Red Army soldiers created for this purpose or in war and municipal cemeteries shared with soldiers of the Polish Army or civilians. In addition, in many places there are collective and individual graves, in which, for example, prisoners of war who died in camps rest. A total of 137,450 Soviet soldiers are buried in cemeteries in the Podlaskie Voivodship. The names of only 2.2% of all those buried are known.

PL

Na wschodnich ziemiach II RP żołnierze Armii Czerwonej znaleźli się najpierw w wyniku agresji sowieckiej we wrześniu 1939 r., a następnie w czasie operacji militarnych prowadzonych przez Sowietów w latach 1944–1945. Tuż po wojnie pojawił się problem ekshumacji i identyfikacji poległych na tych obszarach żołnierzy Armii Czerwonej. Także na terenie obecnego województwa podlaskiego w pierwszych latach powojennych została przeprowadzona wówczas pierwsza akcja ekshumacyjna (potem były kolejne, ostatnia w 2018 r.). Po jej zakończeniu większość szczątków żołnierzy złożono na utworzonych w tym celu cmentarzach żołnierzy Armii Czerwonej lub na cmentarzach wojennych i komunalnych wspólnych z żołnierzami Wojska Polskiego lub ludnością cywilną. Ponadto w wielu miejscowościach znajdują się mogiły zbiorowe i indywidualne, w których spoczywają np. jeńcy zmarli w obozach. Na cmentarzach w województwie podlaskim spoczywa łącznie 137 450 żołnierzy sowieckich. Znane są nazwiska zaledwie 2,2% ogółu pochowanych.

Keywords

PL

Armia Czerwona; województwo białostockie; ekshumacje; identyfikacja; cmentarze

EN

Red Army; Białystok Voivodeship; exhumations; identification; cemeteries

• Publisher: Muzeum Pamięci Sybiru ; Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Białymstoku
• Journal: Biuletyn Historii Pogranicza
• Year: 2023
• Issue: 23
• Pages: 62-78

Dates

published

2023

Contributors

author

Jan Nikołajuk

• Stowarzyszenie Rodzin Katyńskich w Białymstoku

• https://orcid.org/0000000176642729

References

• Agresja sowiecka na Polskę 17 września 1939 w świetle dokumentów, t. 1: Geneza i skutki agresji, wybór i oprac. C. Grzelak, S. Jaczyński, S. Kozłowski, red. nauk. E. Kozłowski, Warszawa 1994.
• Grzelak C., Szack–Wytyczno 1939, Warszawa 2001.
• Grzelak C., Wilno–Grodno–Kodziowce 1939, Warszawa 2002.
• Nikołajuk J., 6. Korpus Zmechanizowany na Białostocczyźnie, „Militaria XX wieku” 2008, nr 2(23).
• Nikołajuk J., 11. Korpus Zmechanizowany RKKA w walkach pod Grodnem w czerwcu 1941 roku, „Militaria XX wieku. Wydanie specjalne” 2009, nr 1 (8).
• Nikołajuk J., 13. Korpus Zmechanizowany na Podlasiu w czerwcu 1941 roku, „Militaria XX wieku. Wydanie specjalne” 2008, nr 2(6).
• Nikołajuk J., 162. Dywizja Piechoty w walkach o Augustów 22 czerwca 1941 roku, „Technika Wojskowa. Historia. Numer specjalny” 2019, nr 4.
• Nikołajuk J., Działania wojenne 24 i 25 czerwca 1941 roku na północ od Bielska Podlaskiego w świetle dokumentów niemieckiej 268. Dywizji Piechoty, „Bielski Almanach Historyczny” 2019.
• Nikołajuk J., Pierwszy Sowiet. Dyslokacja wojsk RKKA i NKWD na „występie białostockim” w przededniu Barbarossy, „Militaria XX wieku. Wydanie specjalne” 2012, nr 4 (26).
• Nikołajuk J., Pogrom na lotniskach. Zniszczenie radzieckiej 9. Mieszanej Dywizji Lotniczej w czerwcu 1941 roku, „Militaria XX wieku” 2009, nr 5 (32).
• Nikołajuk J., Walki niemiecko-radzieckie o Brańsk i okolice w czerwcu 1941 roku, „Bielski Almanach Historyczny” 2016.
• Nikołajuk J., Wojska Ochrony Pogranicza NKWD na „łuku białostockim” na przykładzie 88. Oddziału w Szepietowie (październik 1939 – czerwiec 1941 r.) [w:] „Zeszyt Naukowy Muzeum Wojska w Białymstoku” 2011, nr 24.
• Nikołajuk J., Zdążyć ukryć się w puszczy. Walki 31. Dywizji Pancernej w powiecie bielskim, „Bielski Almanach Historyczny” 2021.
• Nota ludowego komisarza Spraw Zagranicznych ZSRS W. Mołotowa w sprawie wkroczenia Armii Czerwonej na terytorium Polski doręczona ambasadorowi RP w Moskwie W. Grzybowskiemu, „Prawda”, 18 IX 1939 (nr 259).
• Soboń E., Stalag IF Sudaen, Suwałki 2007.
• Wróblewski R., Grodno 1941. Kontratak Grupy Konno-Zmechanizowanej gen. Bołdina, cz. 1, „Poligon” 2015, nr 4; ibidem, cz. 2, „Poligon” 2015, nr 5.
• R. Wróblewski, Kriegsgefangenenlager – Revier Bialystok. Jeńcy sowieccy w Białymstoku w latach 1941–1943, „Poligon” 2014, nr 2.
• Wróblewski R., Mosty na Narwi 1941. Przełamanie linii Narwi, „Technika Wojskowa. Historia” 2020, nr 2.
• Wróblewski R., Mosty na Narwi 1941, Przełamanie pozycji 64. Zambrowskiego Rejonu Umocnionego, „Technika Wojskowa. Historia” 2019, nr 2.
• План прикрытия Западного Особого Военного Округа, июнь 1941 г. [b:] На земле Беларуси. Канун и начало войны. Боевые действия советских войск в начальном периоде Великой Отечественной войны, peд. B. Абатуров, Минск 2006.
• Торгашев A., Была среда, четвертый день войны ..., „Военная археология” 2019, нр 2.
• Archiwum Państwowe w Białymstoku, Zespół akt Urzędu Powiatowego w Bielsku Podlaskim, sygnatura nr 1088, 1093, 1094.
• Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku, Wykaz obiektów upamiętniających żołnierzy Armii Radzieckiej z okresu II wojny światowej na terenie województwa podlaskiego, Białystok, bd.
• The National Archives Microfilms Publication [dalej: NAMP], T-312/R159/7700829, Anlage zu Armeebefehl Nr 17, 04.04.1941.
• NAMP, T-314/R-349/00873, Gefangene und Beute VII AK 22-30.6.41, b.d.

Identifiers

DOI

10.60513/H2BR-XF55

Biblioteka Nauki

2192751