Poczucie skuteczności w miejscu pracy a sens życia nauczycieli

• Authors: Agnieszka Muchacka-Cymerman

Title variants

EN

Sense of efficacy in the workplace and teachers’ sense of life

Abstracts

EN

Introduction. Self-efficacy is an important component of a teacher’s job performance. Reduced self-efficacy can have a negative impact on a teacher’s effectiveness in the workplace, but it also affects the teacher’s cognitive-emotional or social functioning outside of work. It is associated with many negative consequences, including a reduced sense of meaning in life, or burnout. Aim. The aim of this article is to show the differences between gender and seniority in the predictors of teachers’ self-efficacy and sense of life. Materials and methods. The research was conducted via the Internet using the Sense of Life (MLQ), the Test of Sense of Self-Efficacy (TPS), and a questionnaire. The sample group consisted of 283 teachers (90% female) with a mean age of M = 48.92 years, SD = 9.66 years. Results. The data obtained indicate that only in the group of female teachers a higher level of general sense of life is conditioned by the variables of the sense of efficacy. Statistically significant positive relationships between sense of life and sense of efficacy were confirmed. Sense of meaning correlated positively with teachers’ sense of efficacy. In a summary regression model including seniority as a moderator significantly predicts the level of sense of meaning in life, explaining 18% of the variance in this variable. Conclusion. Sense of life and self-efficacy interact. Furthermore, sense of life and self-efficacy have higher predictive power in the female group.

PL

Wprowadzenie. Poczucie własnej skuteczności jest ważnym elementem pracy nauczyciela. Obniżone poczucie skuteczności może mieć negatywny wpływ na efektywność nauczyciela w miejscu pracy oraz oddziaływać na jego funkcjonowanie poznawczo-emocjonalne czy społeczne poza pracą. Wiąże się to z wieloma negatywnymi konsekwencjami, w tym obniżeniem poczucia sensu życia czy wypaleniem zawodowym. Cel. Celem artykułu jest ukazanie różnic między płcią i stażem pracy w zakresie predyktorów poczucia własnej skuteczności a sensu życia nauczycieli. Materiały i metody. Badania były prowadzone za pośrednictwem Internetu przy użyciu Sensu Życia (MLQ), Testu Poczucia Skuteczności (TPS) oraz ankiety. Grupa osób badanych składała się z 283 nauczycieli (90% kobiet), wśród których średnia wieku wynosiła M = 48,92, SD = 9,66. Wyniki. Dane, jakie uzyskano, wskazują, że jedynie w grupie kobiet-nauczycieli większy poziom ogólnego sensu życia warunkowany jest przez zmienne poczucia skuteczności. Potwierdzono istotne statystycznie dodatnie związki między sensem życia a poczuciem skuteczności. Poczucie sensu pozytywnie korelowało z poczuciem skuteczności nauczycieli. W podsumowującym modelu regresji zawierającym staż pracy jako moderator istotnie przewiduje poziom poczucia sensu w życiu, wyjaśniając 18% wariancji tej zmiennej. Wnioski. Sens życia i poczucie własnej skuteczności oddziałują na siebie. Mają ponadto większą moc predykcyjną w grupie kobiet.

Keywords

PL

sens życia; poczucie skuteczności; staż pracy nauczyciela; płeć; szkoła

EN

sense of life; self-efficacy; teacher tenure; gender; school

• Publisher: Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Instytut Pedagogiki. Zakład Historii Edukacji
• Journal: Wychowanie w Rodzinie
• Year: 2023
• Volume: XXX
• Issue: (1/2023)
• Pages: 129-145

Dates

published

2023

Contributors

author

Agnieszka Muchacka-Cymerman

• Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Instytut Pedagogiki Specjalnej

References

• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change [Poczucie własnej skuteczności: W kierunku ujednolicającej teorii zmiany zachowania]. Psychology Review, 84, 191-215. DOI: 10.1037//0033-295x.84.2.191.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control [Poczucie własnej skuteczności: Sprawowanie kontroli]. New York: W.H. Freeman.
• Bussey, K., Bandura, A. (1999). Social cognitive theory of gender development and differentiation [Społeczno-poznawcza teoria rozwoju i różnicowania płci]. Psychological Review, 4, 676-713. DOI: 10.1037/0033-295x.106.4.676.
• Chomczyńska-Rubacha, M., Rubacha, K. (2013). Test Poczucia Skuteczności: Opracowanie teoretyczne i psychometryczne Pracowni Narzędzi Badawczych Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN. Przegląd Badań Edukacyjnych, 1(15), 85-105. DOI: 10.12775/PBE.2013.007.
• Czerepaniak-Walczak, M. (1997). Aspekty i źródła profesjonalnej refleksji nauczyciela. Toruń: "Edytor".
• Damásio, B. F., de Melo, R. L. P., da Silva, J. P. (2013). Meaning in life, psychological well-being and quality of life in teachers [Sens życia, dobrostan psychiczny i jakość życia nauczycieli]. Paidéia, 23(54), 73-82. DOI: 10.1590/1982-43272354201309.
• Demirkasimoglu, N. (2015). The meaning of work in teachers’ lives: A qualitative study [Znaczenie pracy w życiu nauczycieli: Badanie jakościowe]. The Anthropologist, 22(2), 412-423. DOI: 10.1080/09720073.2015.11891894.
• Frankl, V. E. (1978). Nieuświadomiony Bóg. Warszawa: PAX.
• Frankl, V. E. (1984). Homo patiens. Warszawa: PAX.
• Frankl, V. E. (2014). Bóg ukryty: W poszukiwaniu ostatecznego sensu. Warszawa: Wydaw. Czarna Owca.
• García-Alandete, J. (2015). Does meaning in life predict psychological well-being? An analysis using the Spanish versions of the purpose-in-life test and the Ryff’s scales [Czy sens życia wpływa na dobrostan psychiczny? Analiza z wykorzystaniem hiszpańskich wersji testu sensu życia i skali Ryffa]. The European Journal of Counselling Psychology, 3(2), 89-98. DOI: 10.5964/ejcop.v3i2.27.
• Gaś, Z. B. (2002). Poczucie skuteczności profesjonalnej nauczycieli o różnym stażu w zawodzie. Przegląd Psychologiczny, 45(1), 57-74.
• Główny Urząd Statystyczny. Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2020/2021 (2021). Pobrane 05.12.2023 z: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/edukacja/edukacja/oswiata-i-wychowanie-w-roku-szkolnym-20202021,1,16.html.
• Goleman, D. (1999). Inteligencja emocjonalna w praktyce. Poznań: Media Rodzina.
• Hicks, J. A., King, L. A. (2009). Positive mood and social relatedness as information about meaning in life [Pozytywny nastrój i więzi społeczne jako źródło informacji o sensie życia]. The Journal of Positive Psychology, 4(6), 471-482. DOI: 10.1080/17439760903271108.
• Hillier, D., Fewell, F., Cann, W., Shephard, V. (2005). Wellness at work: Enhancing the quality of our working lives [Dobre samopoczucie w pracy: Poprawa jakości życia zawodowego]. International Review of Psychiatry, 17(5), 419-431. DOI: 10.1080/09540260500238363.
• Juczyński, Z. (2000). Poczucie własnej skuteczności – teoria i pomiar. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica, 4, 11-24.
• Kelchtermans, G. (2017). “Should I stay or should I go?”: Unpacking teacher attrition/retention as an educational issue [„Powinienem zostać czy powinienem odejść?”: Analiza zjawiska rezygnacji/pozostawania nauczycieli w szkole jako kwestii edukacyjnej]. Teachers and Teaching, 23(8), 961-977. DOI: 10.1080/13540602.2017.1379793.
• de Klerk, J. J., Boshoff, A. B., van Wyk, R. (2006). Spirituality in practice: Relationships between meaning in life, commitment and motivation [Duchowość w praktyce: Związki między sensem życia, zaangażowaniem i motywacją]. Journal of Management, Spirituality & Religion, 3(4), 319-347. DOI: 10.1080/14766080609518637.
• Kossakowska, M. M., Kwiatek, P., Stefaniak, T. (2013). Sens w życiu: Polska wersja kwestionariusza MLQ (Meaning in Life Questionnaire). Psychology of Quality of Life, 12(2), 111-131. DOI: 10.5604/16441796.1090786.
• Li, Y. (2018). Building well-being among university teachers: The roles of psychological capital and meaning in life [Budowanie dobrostanu wśród nauczycieli akademickich: Rola kapitału psychologicznego i sensu życia]. European Journal of Work and Organizational Psychology, 27(5), 594-602. DOI: 10.1080/1359432X.2018.1496909.
• Madalińska-Michalak, J. (2016). Pasja w pracy nauczycieli osiągających sukcesy zawodowe a potrzeba rozwijania ich kompetencji emocjonalnych. Studia z Teorii Wychowania: Półrocznik Zespołu Teorii Wychowania Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN, 4(17), 13-35.
• Mahler, D., Großschedl, J., Harms, U. (2018). Does motivation matter?: The relationship between teachers’ self-efficacy and enthusiasm and students’ performance [Czy motywacja ma znaczenie?: Związek między poczuciem własnej skuteczności i entuzjazmem nauczycieli a wynikami uczniów]. PLoS ONE, 13(11), e0207252. DOI: 10.1371/journal.pone.0207252.
• Platsidou, M., Daniilidou, A. (2021). Meaning in life and resilience among teachers [Sens życia i odporność wśród nauczycieli]. Journal of Positive Psychology and Wellbeing, 5(2), 97-109. DOI: 10.47602/jpsp.v5i2.259.
• Ortega-Jiménez, D., Ruisoto, P., Bretones, F. D., Ramírez, M. d. R., Vaca Gallegos, S. (2021). Psychological (in)flexibility mediates the effect of loneliness on psychological stress: Evidence from a large sample of university professors [Psychologiczna (nie)elastyczność pośredniczy między wpływem samotności na stres psychologiczny: Dowody z dużej próby profesorów uniwersyteckich]. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(6), 2992. DOI: 10.3390/ijerph18062992.
• Ostovar-Nameghi, S., Sheikhahmadi, M. (2016). From teacher isolation to teacher collaboration: Theoretical perspectives and empirical findings [Od izolacji nauczycieli do ich współpracy: Perspektywy teoretyczne i wyniki badań empirycznych]. English Language Teaching, 9(5), 197-205. DOI: 10.5539/elt.v9n5p197.
• Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2020/2021 (2021). Pobrane z: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/edukacja/edukacja/oswiata-i-wychowanie-w-roku-szkolnym-20202021,1,16. html
• Pikuła, N. (2019). Rola seniorów w budowaniu tożsamości narodowej osób mieszkających na obczyźnie. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin – Polonia, 32(4), 341-352. DOI: 10.17951/j.2019.32.4.341-352.
• Sarıçam, H., Sakız, H. (2014). Burnout and teacher self-efficacy among teachers working in special education institutions in Turkey [Wypalenie zawodowe i poczucie własnej skuteczności wśród nauczycieli pracujących w placówkach edukacji specjalnej w Turcji]. Educational Studies, 40(4), 423-437. DOI: 10.1080/03055698.2014.930340.
• Schnell, T. (2021). The psychology of meaning in life [Psychologia sensu życia]. New York: Routledge.
• Schwarzer, R., Fuchs, R. (1996). Self-efficacy and health behaviours [Poczucie własnej skuteczności i zachowania zdrowotne]. W: M. Conner, P. Norman (red.), Predicting health behaviour (ss. 163-196). Buckingham-Philadelphia: Open University Press.
• Schwarzer, R., Hallum, S. (2008). Perceived teacher self-efficacy as a predictor of job stress and burnout: Mediation analysis [Poczucie własnej skuteczności nauczycieli jako predyktor stresu i wypalenia zawodowego: Analiza mediacji]. Applied Psychology, 57, 152-171. DOI: 10.1111/j.1464-0597.2008.00359.x.
• Steger, M. F., Frazier, P., Oishi, S., Kaler, M. (2006). The meaning in life questionnaire: Assessing the presence of and search for meaning in life [Kwestionariusz sensu życia: Ocena obecności i poszukiwania sensu życia]. Journal of Counseling Psychology, 53(1), 80-93. DOI: 10.1037/0022-0167.53.1.80.
• Taş, I., İskender, M. (2018). An examination of meaning in life, satisfaction with life, self-concept and locus of control among teachers [Badanie sensu życia, zadowolenia z życia, samoakceptacji i umiejscowienia kontroli wśród nauczycieli]. Journal of Education and Training Studies, 6(1), 21-31. DOI: 10.11114/jets.v6i1.2773.
• Vanhove, A. J., Herian, M. N., Perez, A. L. U., Harms, P .D., Lester, P. B. (2015). Can resilience be developed at work?: A meta-analytic review of resilience-building programme effectiveness [Czy odporność można rozwijać w pracy?: Metaanalityczny przegląd skuteczności programów budowania rezyliencji]. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 89(2), 278-307. DOI: 10.1111/joop.12123.
• Wierzejska, J. (2018). Poczucie własnej skuteczności pedagogów szkolnych a ich stres zawodowy = Sense of school guidance counsellor's own effectiveness and their occupational stress. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, Paedagogia-Psychologia, 31(1), 23-40.
• Zhang, S., Tang, Y., Yong, S. (2022). The influence of gratitude on pre-service teachers’ career goal self-efficacy: Chained intermediary analysis of meaning in life and career calling [Wpływ wdzięczności na poczucie własnej skuteczności w realizacji celów zawodowych nauczycieli: Łańcuchowa analiza pośrednia sensu życia i powołania zawodowego]. Frontiers in Psychology, 13. DOI: 10.3389/fpsyg.2022.843276.

Identifiers

DOI

10.61905/wwr/175096

Biblioteka Nauki

29810858